تبیان، دستیار زندگی

نگاهی به اعجاز علمی قرآن تهران - اعجاز علمی قرآن كریم یكی از جنبه های معجزه بودن این كتاب آسمانی است كه در سال های اخیر توجه بسیاری از دانشمندان علوم اسلامی و دانش های جدید را به خود جلب كرده و با كشف جدید مسائل علمی، رمزی از قرآن گشوده می شود.

دانشمندان اسلامی همواره مسئله ی اعجاز قرآن را مورد بحث و بررسی قرار داده اند. بدون شك معجزه برای پیامبران، به ویژه پیامبران اولوالعزم، وسیله اثباتی بشمار می رود؛ تا سند نبوت و شاهد صدق دعوت آنها قرار گیرد. معجزه باید طوری انجام شود تا كارشناسان همان دوره، به خوبی تشخیص دهند كه آن از توان بشریت خارج است.
اندیشمندان اسلامی از جنبه های مختلفی اعجاز قرآن را مورد بررسی قرار داده اند و یكی از این جنبه های اعجاز، اشاره های علمی قرآن به مسائلی است كه برای مردم آن دوره و زمان مبهم بود و پس از گذشت قرن ها و آشنایی بشر با علوم جدید و پیشرفته، برخی از این مسائل علمی قابل فهم شد. به عبارت دیگر از لابلای تعابیر قرآن، به آیاتی بر می خوریم كه حاكی از احاطه صاحب سخن، نسبت به اسرار نهفته طبیعت است.
یكی از این مسائل علمی موضوع جنین شناسی است كه قرآن در آیه ششم از سوره زمر به رشد و تكامل تدریجی انسان، در رحم مادر و در درون سه فضای تاریك یعنی شكم، رحم و پرده های پوششی جنین اشاره دارد كه نمونه ای از اعجاز قرآن كریم در علم جنین شناسی امروز است. انجمن علمی اعجاز قرآن كریم با برگزاری جلسات تخصصی و دعوت از كارشناسان به بررسی این موضوع و سایر مباحث علمی پرداخته كه در قرآن مطرح شده است و در این راستا با ارائه دستاورده های جدید علمی، پرده از روی اشارات علمی قرآن برداشته و به زندگی داخل رحم پرداخته است.
برگزاری نشست "آغاز و انجام جهان" برنامه اخیر انجمن علمی اعجاز قرآن كریم است و موضوعاتی همچون "مخلوط شدن آب دریاها"، "مرز ناپایداری دریاها"، "دریاهای مرده" و "منحصر به فرد بودن اثر انگشت" كه در قرآن آمده در آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در یكی از جلسات انجمن علمی اعجاز قرآن كریم، موضوع نحوه تشكیل و بارش تگرگ مورد بررسی قرار گرفت و در آن كارشناسانی از علوم فیزیك، نجوم، اقلیم شناسی و همچنین كارشناسان دینی و علوم قرآنی زوایای مختلف این آیت الهی را مورد مطالعه و بررسی قرار دادند و در این گزارش به برخی از نكات این نشست علمی اشاره می شود.
سخن را با ترجمه آیه 43 سوره نور شروع می كنیم كه محور موضوع یعنی نزول باران و تگرگ است:
"آیا ندیده‏ای كه چطور خداوند ابرها را در آسمان به حركت درمی‏آورد؟ آنگاه آنها را به هم وصل می‏كند و سپس آنها را فشرده و متراكم می‏سازد و از لابلای آنها دانه‏های باران را می‏بینی كه نازل می‏شوند و از آسمان برفراز مناطق سرد كوهستانی تگرگ را (كه دانه‏های سخت و یخ‏زده‏ باران است) فرومی‏باراند."
خداوند در این آیه چگونگی تشكیل و نزول باران و تگرگ را برای انسان بیان كرده و اینك دانشمندانی گرد هم می آیند و می گویند تمام پیشرفت های علمی، مطالب این آیه را دقیقا تایید می كند و هیچ فردی نمی تواند تردیدی در آن داشته باشد.
در ابتدای این جلسه تخصصی استاد اقلیم شناسی مباحثی همچون انواع ابرها و طبقه بندی آنها بر اساس شكل ظاهری، شرایط پیدایش ابر كه منجر به باران یا تگرگ می شود؛ انواع بارش از نظر كانون تشكیل، فرآیندهای آمیزش در داخل ابر سرد و همچنین مطالبی را درباره ارتباط آیه با مسائل مرتبط با فیزیك و نجوم بیان كرد.
به همین منظور بعد از برگزاری این جلسه علمی از "غلامرضا براتی" استاد اقلیم شناسی و پژوهشگر قرآنی كه مباحث اصلی را مطرح كرده بود خواستم تا به زبان ساده این موضوع را بیان كند.
براتی در ابتدا گفت: تشكیل باران و تگرگ از این رو در قرآن به عنوان اعجاز مطرح شده كه دانش پیشینیان قادر به ارائه پاسخی منطقی به این موضوع نبوده و بعضا توضیح این مسئله با خرافات عجین شده بود.
وی افزود: در واقع توضیح قرآن در این باره توضیحی علمی و درست در آن عصر بوده است. در این آیه به ابرهایی اشاره شده كه رشد عمودی دارند و قاعده آنها در نزدیكی زمین و راس آنها در فاصله 8 تا 12 كیلومتری جو زمین است و این امر باعث می‌شود كه این ابرها قابلیت بارش تگرگ را داشته باشند.
این پژوهشگر قرآنی همچنین به فرآیندهایی كه در این آیه آمده اشاره كرد و گفت: تقطیر، تراكم، انعقاد یا رشد قطره‌ها، تصعید، تجمع دانه‌های تگرگ و رشد دانه تگرگ از مجموعه فرایندهایی است كه در این آیه ذكر شده است.
براتی به سه مورد اعجاز قرآن اشاره كرد و گفت: اعجاز قرآن در این آیه شامل مراحل تشكیل باران، بیان ویژگی‌های ابر مولد تگرگ و بار الكتریكی دانه‌های تگرگ است.
وی به زبانی ساده تر درباره این موضوع علمی پیچیده به خبرنگار ایرنا گفت: آنچه كه در مورد تگرگ به عنوان یكی از بلایای آسمانی در قرآن مطرح شده؛ یكی از اعجازهای علمی قرآن محسوب می شود. چون این اعجاز در باره نحوه تشكیل آن و فرایندهایی است كه در داخل سیستم به وجود آورنده تگرگ یعنی ابر تگرگ زاست كه به آن می پیوندد و این فرایندها در زمان های گذشته به ویژه در زمان پیامبر (ص) شناخته شده و قابل فهم نبود.
وی اضافه كرد: به همین دلیل مفسرین قرآن درباره این آیه یا ابراز بی اطلاعی كرده اند و یا تعبیرات و تشبیهاتی به كار برده اند كه دانش امروز صحیح بودن این تعابیر را رد كرده است. این تشبیهات قرن ها اسباب حیرت بوده كه آیه قرآن چگونه می تواند این قدر پیچیده باشد كه مفسر نتواند به راحتی آن را معنی كند.
این استاد اقلیم شناسی افزود: امروزه به دلیل پیشرفت های علمی از قبیل هواپیما، ماهواره و سایر ابزارآلاتی كه می تواند از بالای جو خبر دهد به حدی رسیده كه این فرایندها را روشن كرده و تعابیر نامانوس مفسرین در قرن های گذشته، بزرگترین دلیل و شاهدی در دسترس دانشمندان جدید می گذارد كه قرآن معجزه است. چون اگر معجزه نبود مفسرین در آن زمان این نوع آیات را تفسیر كرده بودند.
براتی در ادامه گفت: مفسرین نتوانستند این گونه آیات را تفسیر كنند و به همین دلیل این تعابیر در متون تاریخی باقی ماند تا به ما رسید و الان با توجه به پیشرفت های علمی می توان گفت كه شناور بودن كوه هایی از جنس یخ در آسمان كه در برخورد با هم ریزش می كنند؛ چگونه است.
وی افزود: آیه 43 سوره نور بر اساس قوانین جاذبه و قوانین اختلاف دمای سطح زمین است. دانش امروزی این مساله را این گونه حل می كند كه كوه هایی به تعبیر و كنایه در قرآن آمده است و منظور از آن كوه به معنای آنچه كه امروزه به عنوان یك سیستم یكپارچه از سنگ می شناسیم؛ نیست.
این استاد دانشگاه افزود: كوه در قرآن به جهت جنس آن آمده است و همچنانكه در سطح زمین كوه به صورت سنگ و جامد است؛ در آسمان نیز كوه هایی از جنس ذرات بسیار ریز یخ وجود دارد. به عبارت دیگر سنگ، یك نوع كانی است و یخ هم از لحاظ علمی یك كانی است. از طرف دیگر دمای سطح پایین این كوه ها، بالای صفر است و از دامنه تا قله كوه نیز دما زیر صفر است و در كوه های سطح زمین نیز اینگونه است.
براتی اضافه كرد: در گذشته به ویژه در 1400 سال كسی از این پدیده ها، هیچ اطلاعی نداشت كه مثلا یك نیمی از ابری كه در آسمان است؛ بالای صفر درجه و نیم دیگر آن یعنی سطح بالای آن زیر صفر درجه است و هر چه بیشتر به یافته های جدید علمی دست پیدا می كنیم؛ تشبیه قرآن را به ویژه در باره ابر تگرگ زا به كوه، علمی تر و معنادار تر می یابیم و این گویای این معجزه و شگفتی قرآن است.
وی با بیان این مطلب كه در آینده كه شناخت بیشتری از این ابرها به دست آید؛ نكات بیشتری به دست خواهد آمد؛ به ایرنا گفت: البته باید دانست قرآن كتاب فیزیك یا شیمی نیست؛ بلكه كتاب هدایت است، اما در مسیر هدایت بشر به نشانه‌هایی از طبیعت نیز اشاره كرده است.
"محسن میرباقری" كارشناس مسائل قرآنی گفت: در این جلسه علمی نكاتی درباره آیه 43 سوره نور و مساله نحوه نزول تگرگ مطرح شد كه برای من تازگی داشت و مطالب جدیدی آموختم.
وی در ادامه گفت: برخی مفسرین در تفسیر آیه مورد نظر گفته اند كه منظور از "تگرگ" قطعات یخ و تگرگ نیست بلكه سنگ ریزه هایی بوده كه از آسمان نازل می شود ولی نظریه ای كه امروزه بر اساس تحقیقات دانشمندان ارائه شده؛ تناسب بیشتری با آیه دارد.
این استاد قرآن همچنین گفت:‌ خداوند در این آیه حساب تگرگ را از باران جدا می كند. چون برای تگرگ نامی از "كوه" آورده است ولی درباره باران چنین چیزی مطرح نشده است.
مدیر انجمن علمی اعجاز قرآن كریم درباره بعضی از كلمات آیه تگرگ گفت: "سحاب" یعنی ابر و "ركام" یعنی چیزی را روی چیزی قرار دادن و جمع كردنی كه منجر به ارتفاع می شود. "ودق" به معنی باران است و در قرآن دو بار به كار رفته كه جنبه علمی دارد و در موارد دیگر به صورت "مطر" و "غیث" به كار رفته است.
"علیرضا طالب پور" به معنی "جبال" در این آیه اشاره كرد و گفت: جبال یعنی تجمع چیزی در ارتفاع و "برد" (بر وزن بلد) به معنی باران منجمد یا تگرگ است.
وی افزود: ابتدای آیه از اتصال ابرهای كوچك به هم سخن گفته (الم تران الله یزجی سحابا ثم یولف بینه) و در مرحله بعد، از تراكم و انباشته شدن ابرها كه مقدمه تشكیل قطرات است سخن گفته است (ثم یجعله ركاما فتری الودق یخرج من خلاله) و در مرحله بعد به فرو ریختن تگرگ از كوه هایی در آسمان یاد می كند (و ینزل من السماء من جبال فیها من برد) و در پایان آیه از رعد و برق ناشی از تگرگ سخن می گوید (یكاد سنا برقه یذهب بالابصار)
وی به كلماتی اشاره كرد كه در زبان عربی به معنی باران بوده و در قرآن نیز به كار رفته و گفت: باران شامل "مطر"، "ودق"، "غیث"، "وابل"، "صیب"، "طل"، "برد" و همچنین "ماء" است.
یعنی در برخی موارد نامی از باران نمی بنیم ولی اشاره آیه به صورت غیر مستقیم به باران است. مانند آیه "و انزلنا من السماء ماء" یعنی ما از آسمان آب نازل كردیم.
"سعدالله نصیری قیداری" درباره اعجاز علمی قرآن گفت: زمانی كه این آیات نازل شد؛ دورانی بود كه از آن به عنوان دوران "زمین مركزی" یاد می كردند. یعنی تصور بر این بود كه زمین مركز جهان است و همه اجرام دیگر به دور زمین می چرخند و این تفكر زاییده فكر بطلمیوس بود و بعد از وی بسیاری از دانشمندان این تفكر را ترویج كردند.
وی افزود: دانشمندان نجوم 400 سال پیش متوجه این تفكر اشتباه شدند و در زمان كوپرنیك گفتند كه خورشید محور جهان است و همه سیارات به دور خورشید می گردند و پس از 300 سال نیز اشتباه بودن این تفكر نیز روشن شد و به دنبال آن "نظریه كیهانی" مطرح شد كه بر اساس آن عالم از میلیاردها كهكشانی تشكیل شده كه هركدام به ابعاد چند صد هزار سال نوری از هم فاصله دارند.
این استاد نجوم افزود:‌ اگر نگاه پیامبر اسلام (ص) به عنوان یك نابغه آن روز در علم نجوم مطرح بود؛ بایستی نظری همانند بطلمیوس یا بهتر از آن می داد و پس از چند صد سال نظرش منسوخ می شد.
نصیری در ادامه گفت: امروز بعد از این همه پیشرفت در زمینه های نظری مانند پیشرفت های نجومی، كیهان شناسی و اختر فیزیك، تحول ستارگان و همچنین در زمینه عملی و رصدی مانند اختراع انواع تلسكوپ های غول پیكر، سفینه های مختلف و پیشرفت های چشمگیر، هنوز یك نفر پیدا نشده كه بتواند بر روی یكی از 118 آیه نجومی قرآن انگشت بگذارد كه صراحتا كلمه نجوم در آنها به كار رفته و بگوید این كلمه ایراد دارد.
رییس سابق انجمن نجوم ایران و نایب رییس انجمن فیزیك ایران همچنین گفت: مدت ها بر روی آیات نجوم وقت گذاشته ام و هیچكدام از این آیات را متناقض با نظریات جدید نجوم و اخترشناسی و كیهان شناسی ندیده ام و این یك نكته بسیار عجیبی است كه 118 آیه را در آن روزی كه علم نجوم در ابتدایی ترین سطح خود بود؛ می بینیم كه امروزه مطابق با آخرین پیشرفت های علمی است.
غلامرضا براتی استاد اقلیم شناسی معتقد است كه از قضایای فیزیكی باید استفاده های معنوی نیز صورت گیرد.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: ممكن است نكات علمی مربوط به این گونه آیات توسط بزرگترین فیزیكدانان با دقتی بسیار بیشتر شكافته شود ولی فرد مادیگرا نمی تواند بهره ای از پیام معنوی قرآن داشته باشد. قرآن پیام های معنوی بسیاری دارد. از جمله این كه ابر وقتی رشد كرد و به مرحله بارش رسید از لحاظ علمی رو به پایین بر می گردد. یعنی كسی كه روبه خدا رفت و یك اوجی پیدا كرد و عارف شد؛ باید برگردد و ثمره شناخت خود را به مردم برساند.
وی افزود: عارفی كه فقط خود بهره می برد و به مردم بهره ای نمی رساند این همان رهبانیت است كه انزوا و جداشدن از جامعه نتیجه آن است. هرگاه از مرحله عروج به مرحله نزول رسید نابود می شود و رو به مرگ می رسد انسان وقتی به فیض رسید باید فیض خود را نیز به مردم برساند.
یكی از نكات جالب آیه مورد بحث این است كه خداوند تگرگ را در برخی موارد به عنوان نعمت و در بعضی موارد به عنوان عذاب مطرح كرده است.
"طاهره صفارزاده" قسمت پایانی آیه 43 سوره نور را چنین ترجمه كرده است: (به واسطه تگرگ) خداوند بر سر هر كسی كه اراده فرماید ضربه می‏زند و ضربه آن را از هر كس كه اراده فرماید؛ باز می دارد. نور تیزی كه از رعد و برق ساطع می‏گردد، هر آینه ممكن است بینایی چشم انسان را نابود كند.
نكات بسیاری از نظر علمی در این آیه وجود دارد كه هر یك از اندیشمندان از منظر تخصص خود به آن می پردازند ولی هنوز مطالب بسیاری وجود دارد كه بشر امروزی قادر به درك آن نیست و آیندگان نكات جدیدتری در این زمینه و سایر مطالب علمی كه قرآن در هزار و 400 سال پیش به بیان آن پرداخته؛ كشف خواهند كرد.

ممنون
بحث مفصل و جالبی بود...