واژه فرانسوی مد به معنی شیوه، روش، رسم، اسلوب، سلیقه و باب روز ترجمه شده است. هر چند جامعه‌شناسان برای مد تعاریف مختلفی ذكر می‌كنند اما در تعریفی ساده به رفتار جمعی نوظهوری كه به قدر رسم اجتماعی تثبیت نشده باشد، مد اجتماعی گفته می‌شود.
پدیده مد جامعه مصرفی امروزه جهان را تحت‌تاثیر خود قرار داده است. شاید اغلب مدها ابتدا برای گروه‌های برتر اجتماعی (برتر از نظر مادی) طراحی شود اما بتدریج مابقی افراد جامعه از آنها تقلید می‌كنند. مد به لباس محدود نمی‌شود، طرز صحبت، مدل مو،شكل ظاهری بدن و... همگی می‌توانند با مد تغییر كنند. پدیده مد ممكن است با بسیاری از آموزه‌های دینی و اخلاقی ناسازگار باشد. حتی می‌تواند سلامت افراد را به خطر بیندازد. جراحی‌های زیبایی خطرناك و بی‌دلیل، خالكوبی و پیرسینگ همه از مدهایی است كه براحتی زندگی افراد را به خطر می‌اندازد.
از روان تا جامعه
درباره علل گرایش به مد از رویكردهای مختلفی بحث شده است. در دیدگاه روان‌شناسی نیاز انسان‌ها به خودنمایی و زیبایی زمینه مدگرایی را فراهم می‌سازد یعنی از لحاظ روانی «مد» نوعی خودنمایی و نیاز به جلب توجه دیگران در تمامی اقشار است كه افراد سعی دارند، خود را از این طریق نشان دهند. از این منظر انسان‌ها از یك طرف دوست دارند عین همسایه خود عمل كنند و از طرف دیگر از او متمایز باشند.
بنابراین مد از نظر این گروه یكی از راه‌های مختلف زندگی اجتماعی است كه ما به كمك آن می‌خواهیم خود را در فعالیت‌های اجتماعی وارد سازیم و با همگونی با سایر انسان‌های اطرافمان به سمت یك زندگی اجتماعی حركت كنیم. ضمن این‌كه در اوج این همگونی دوست داریم كه از آنها متمایز باشیم.
مردم‌شناسان نیز می‌گوید: خالكوبی در اصل، ریشه قبیله‌ای و طایفه‌ای دارد. در زمان‌های بسیار دور برای این‌كه افراد یك قبیله میان سایر قبایل شناخته شوند، از یك نماد ویژه‌ای كه معمولا توسط بزرگ قبیله انتخاب می‌شد، استفاده می‌كردند.
بر مبنای دیدگاه جامعه شناختی، مقولاتی چون الگو و فرهنگ مصرف، سبك زندگی، رهبران مد و بدن آگاهی، در تبیین گرایش به مد مطرح می‌شود. برخی از جامعه‌شناسان نیز معتقدند مد در بین اقشار كم درآمد، نوعی تقلید است كه بیشتر نشانه احساس فقر و كمبود است. در جامعه امروزی نقش رسانه‌های جمعی، فرآیند جهانی‌سازی و نظام سرمایه‌داری از موجبات اصلی مد است.
زیبایی یا بیماری
خالكوبی دیگر لغتی قدیمی است كه نباید استفاده شود بلكه معادل امروزی آن یعنی تاتو كاربرد دارد. نقش‌ها هم عوض شده دیگر شیرهای كج و كوله یا تیر در قلب روی بازو حك نمی‌شود بلكه با طراحی كامپیوتری انواع و اقسام اشكال بدیع حك می‌شود. دیگر كلمه رفیق بی‌كلك مادر خالكوبی نمی‌شود بلكه انواع عبارات كره‌ای و ژاپنی از عنوان سریال جومونگ تا عنوان شركت‌ها تاتو می‌شود.
تاتو مد روز است پس حتما ایرادی ندارد. غافل از این‌كه می‌تواند منشا انواع بیماری‌ها شود.
عفونت اولین مشكلی است كه پس از خالكوبی به وجود می‌آید. علت این امر هم مشخص است ضد عفونی وسایل تاتو مناسب و درست انجام نمی‌شود زیرا افراد برای آن دوره‌ای ندیده‌اند تازه اگر ضدعفونی انجام شود.
تاتوكارها اغلب نمی‌دانند كه چطور وسایل خود را بهداشتی نگه دارند تا از انتقال بیماری‌های خونی مانند هپاتیت یا حتی ایدز جلوگیری كنند. استفاده از رنگ‌های آلوده هم كه جای خود دارد.
انتقال هپاتیت B یكی از خطرات خالكوبی محسوب می‌شود. ویروس هپاتیت B از طریق استفاده از سوزن مشترك تاتو منتقل می‌شود.
تاتو كردن می‌تواند شاهراهی برای ابتلا به هپاتیت C باشد، شایع ترین عفونت ویروسی مزمن كه 2 درصد از جمعیت مردم آمریكا به آن آلوده شده‌اند. تحقیقات نشان داده افرادی كه تاتو كرده‌اند 9 بار بیشتر از مردمی كه تاتو نكرده‌اند در معرض خطر ابتلا به هپاتیت C هستند.
هپاتیت C می‌تواند از طریق تاتو كردن به‌وسیله سوزن‌های از قبل استفاده شده توسط مشتریان قبلی یا رنگ‌های استفاده شده، نقص در تكنیك استرلیزه كردن، مانند امتحان تیزی سوزن با دست و بعد تماس آن دست با پوست كسی كه تاتو روی او انجام می‌شود منتقل شود.
خالكوبی همچنین به انتشار ویروس ایدز كمك می‌كند. دریافت ویروس ایدز از طریق تاتو معمول و رایج است، اگر تاتوكارها از اصول كنترل صحیح عفونت تبعیت نكنند این امكان همیشه و بالقوه وجود دارد.
پوست از دست رفته
خالكوبی همیشه زیبایی به همراه نمی‌آورد بلكه گاهی موجب از بین رفتن پوست می‌شود. ممكن است اطراف محل خالكوبی دانه‌هایی ایجاد شود و ضایعاتی مثل آثار زخم پدیدار شود. این دو عارضه، از عوارض شایعی هستند كه اولی به نام گرانولوما و دومی به نام كلوئید شناخته می‌شوند. در حالت اول، تعدادی گره در اطراف جوهر خالكوبی تشكیل می‌شود. این گرانولوم‌ها گوشتی هستند وامكان دارد به تبع خالكوبی ایجاد شوند. در مورد دوم پلاكت‌های سفید و دانه‌دار و سفت به صورت یك تومور كلوئیدی تجمع می‌یابند كه در این حالت آثار زخم از خطوط منطقه خالكوبی خارج می‌شوند.
ایجاد كهیر و حساسیت‌های جلدی(دانه‌های قرمزرنگ مثل سرخك) در نقاط دیگر بدن كه نتیجه واكنش‌های حساسیتی تأخیری است یعنی عوارضی كه بلافاصله بعد ازخالكوبی ایجاد نمی‌شود.
سرطان پوست هم ممكن است از عوارض خالكوبی باشد.رنگ‌ها و جوهر‌های جدید خالكوبی هر روزه به بازار می‌آید و بسیاری از آنها مجوز بهداشتی لازم را ندارند. این جوهرها و رنگ‌ها باعث تحریكات و التهابات پوستی می‌شوند. نكته منفی در مورد این جوهرها این است كه هنوز عوارض دراز مدت استفاده از این جوهرها مشخص نشده است. این جوهرها احتمالا می‌توانند باعث ایجاد و بروز بعضی از سرطان‌ها باشند.
پشیمانی سودی ندارد
طبق بررسی‌های انجام شده 20 درصد افراد از تاتوهای خود پشیمان و ناراضی می‌شوند و به دنبال راهی برای برداشتن آنها هستند. پشیمانی از تاتو علل مختلفی دارد. یكی از دلایل این است كه پس از گذشت چند سال دیگر نقش و نگارها احساس «منحصربه‌فرد بودن» را به همراه ندارد. دلیل دیگر احساس طرد شدن و پذیرفته نشدن از سوی دیگران است.گاهی هم خالكوبی موجب اظهارنظرهای منفی در محیط كار می‌شود و شاید مهم‌ترین دلیل قرارگیری در موقعیت‌های جدیدی در زندگی مانند ازدواج، یافتن شغل جدید و... است كه موجب پشیمانی می‌شود. اما این پشیمانی كاری پرهزینه، وقت‌گیر و دردناك است كه ممكن است به نتیجه هم نرسد.
لیزر، جراحی، استفاده از محلول‌های شیمیایی و زخم كردن روش‌های مختلفی هستند كه به كمك آنها می‌توان خالكوبی را حذف كرد. اما هركدام از این روش‌ها مشكلات خاصی به همراه دارند فعلا درمان با لیزر پرطرفدارترین روش است، البته این روش معایبی مانند كمرنگ شدن بیش از حد پوست، پاك نشدن كامل، حساسیت و گرانی را دارد.
روش دیگر پوست‌سایی است. در این روش منطقه خالكوبی را با یك برس سیمی یا سمباده الماسی خراش می‌دهند، این روش اثر زخم بر جا می‌گذارد.
روش استفاده از محلول‌های شیمیایی، روش دیگری است كه از یك محلول نمكی برای برداشتن دانه‌های رنگی استفاده می‌شود. در روش «ایجاد زخم»، محل خالكوبی را با اسید می‌سوزانند. محل زخم می‌شود و بعد از افتادن زخم، جای زخم باقی می‌ماند. روشی كه كمترین اثر زخم را بر جا می‌گذارد، روش جراحی است. در این روش معمولا ابتدا گشاد‌كننده پوست مثل بالون را زیر پوست وارد می‌كنند، به این ترتیب وقتی قسمت خالكوبی برداشته می‌شود، كمترین اثر زخم باقی می‌ماند.
مد و طبقه‌بندی جامعه
مد باعث طبقه‌بندی غیرمنطقی و غیرمعقول جامعه می‌شود. افرادی كه جزو گروه‌های پایین جامعه هستند برای این‌كه فاصله خود را با طبقات برتر كم كنند از گروه‌های برتر اهل مد پیروی می‌كنند؛ اما معمولا این مسأله هیچ‌وقت برعكس نمی‌شود.
برای مثال پس از استفاده فرزندان مرفهین جامعه از لباس‌های فاخر، به طور طبیعی فرزندان طبقات پایین‌تر اجتماعی متقاضی آن می‌شوند. پس از مدتی كه همه طبقات از آن لباس استفاده نمودند، لباس مورد نظر برای طبقه بالا امتیاز منحصربه‌فرد، تلقی نمی‌شود. در نتیجه طبقه بالا دنبال لباس و مد جدیدی خواهند بود تا از سایر افراد متمایز شوند.
كنترل یا مقابله
هر چند پدیده مد همیشه در تاریخ بشر بوده است و منحصر به دوره معاصر نیست.اما در روزگار كنونی رنگ و لعاب دیگری به خود گرفته است. بسیاری از ما، زمان، پول و انرژی عاطفی ارزشمندی را صرف تطبیق با معیارهایی می‌كنیم كه چندان ربطی به ما و شكل واقعی بدن‌هایمان ندارد. هزینة اقتصادی و عاطفی كه می‌پردازیم سرسام‌آور است. پیروی دائمی و نابخردانه از پدیده مد، آشفتگی ذهنی شدیدی به دنبال می‌آورد. فرد تا مدت‌ها به صرف هزینه مالی، وقت و تفكر، جذب پدیده‌ای می‌شود كه بزودی برای او كهنه خواهد شد. مد به خودی خود خوب یا بد نیست. تاریخ نشان داده هرگاه مد با گزینش و انتخاب و با توجه به فرهنگ و چارچوبهای فكری و اعتقادی جامعه صورت گرفته نه تنها موجب پیدایش نارساییهای فرهنگی و اجتماعی نشده؛ بلكه به عنوان یك دستاورد اجتماعی، به رشد فرهنگ جوامع كمك كرده است.
در دنیای امروزی و جامعه مدرن نمی‌توان با مد مقابله كرد. اما می‌توان با آموزش‌های علمی و رفتاری آن را هدایت كرد. به جوانان می‌توان یاد داد كه این نوع مدگرایی، خود باختگی است. جوانان ما باید با هویت دینی و ملی كشورشان آشنا شوند. این آموزش باید از مدرسه و كتب درسی آغاز شود و با رسانه‌های جمعی ادامه پیدا كند. آموزش صحیح می‌تواند ما را از صورتهای افراطی رایج این گرایش، (مدپرستی) كه برای افراد جامعه بسیار خطرساز است دور كند و به سمت كاركردهای مثبت آن هدایت كند.
مدگرایی مثبت یعنی اقتباس از پیشرفتهای اجتماعی دیگران و به كار بردن دستاوردهای مثبت تمدنی دیگران ضمن برطرف ساختن كاستیهای حیات اجتماعی، ما را از روزمرگی دور می‌سازد و موجب ارتقای جامعه می‌شود. منبع جام جم
