تبیان، دستیار زندگی

بحث رویت هلال ماه اول رمضان همه ساله به یکی از نکات مورد بحث مردم تبدیل می شود و گهگاه اظهار نظرهای مختلفی پیرامون آن مطرح می گردد. در یکی از خبرگزاری ها تصویری منتشر شده است که بر مبنای آن به نظر می رسد هلال ماه در روز یکشنبه رویت شده است. اگر هلال در روز یکشنبه رویت شده باشد بدین معنی است که شروع ماه رمضان دوشنبه بوده است و این در حالی است که روز سه شنبه به عنوان اول  ماه اعلام شده است. این موضوع به سوال بسیاری از مردم تبدیل شده و آن ها را به شک انداخته است. در این مطلب سعی داریم به روشن سازی موضوع فوق بپردازیم.

مصاحبه ای که با جناب آقای حسن زاده، کارشناس ارشد مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران پیرامون رویت هلال ماه مبارک رمضان امسال داشتیم عنوان شد که هلال اول ماه رمضان در روز یک شنبه تنها در نقاط جنوبی کشور آن هم با چشم مسلح به سختی قابل رویت است. با توجه به بحرانی بودن هلال فوق و شرایط فوق العاده مشکل آن برای رصد به نظر می رسید اکثر گروه ها قادر به رویت هلال در آن روز نباشند اما با این وجود در حدود 170 گروه مختلف برای رصد هلال خود را آماده کردند.

همان طور که پیش بینی می شد در آن روز دیده شدن هلال برای ستاد استهلال مقام معظم رهبری تایید نشد و به طور طبیعی روز سه شنبه به عنوان اول ماه مبارک رمضان اعلام شد. با این وجود روز 4شنبه تصویری بر روی یک خبرگزاری به نقل از گزارش یک سایت پیرامون مباحث رویت هلال ماه قرار گرفت که در بالای آن نوشته شده بود:

" این تصویر در ساعت 17:05 (3 ساعت قبل از غروب خورشید) روز یک‌شنبه 9 مرداد با استفاده از تلسکوپ 20 سانتی‌متری از هلال باریک رمضان گرفته شده است.

این تصویر در رصدخانه شخصی منزل نام‌برده به مختصات 31 درجه و 45 دقیقه شمالی و 54 درجه و 13 دقیقه شرقی با ارتفاع 1545 متر از سطح دریا با استفاده از تلسکوپ 20 سانتی‌متری گرفته شده و هلال باریک ماه از ساعت 17:05 تا 18:15 رویت شده است."

با عنوان شدن این موضوع برای عده بسیاری شک و شبه ای به وجود آمد که بالاخره هلال ماه در روز یک شنبه رویت شده است یا نه؟

برای روشن تر شدن قضیه آقای علیرضا بوژ مهرانی عضو ستاد استهلال مقام معظم رهبری در وبلاگ شخصی اش به این موضوع پاسخ داده اند که در ادامه می خوانید:

طی روزهای اخیر در محافل عمومی و خصوصی پرسشهایی از اینجانب در مورد علت 30 روز شدن ماه شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان از روز سه شنبه شده است. معمولا" توضیحات مختصری را در این رابطه بیان کرده و عموم مردم را به عمل کردن بر اساس اطلاعیه دفتر مقام معظم رهبری دعوت کرده ام. کسانی هم که شخصا" در مورد وضعیت آغاز ماه قمری به یقین رسیده باشند میتوانند بر اساس فتوی تمامی مراجع عظام ، مطابق یقین خود عمل نمایند. بنا نداشتم در مورد آنچه که در شب استهلال در ستاد گذشت سخنی مطرح کنم. اما از آنجا که با انتشار عکس جناب آقای مهندس رستمی از هلال رمضان ، اینگونه مطرح میشود که ستاد استهلال و دفتر مقام رهبری گزارشاتی شفاف و مستند را نپذیرفته و به دلایلی غیر از رویت نشدن هلال ، شروع ماه رمضان را تغییر داده اند ، به اختصار عرض میکنم که :
از بعد از ظهر یکشنبه 9 امرداد تا شامگاه این روز چندین گزارش رویت هلال در روز به ستاد رسیده بود. برخی از گزارشهای بدلیل کوتاه بودن مدت رویت ( حداکثر در حد 5-4 ثانیه ) به کنار گذاشته شد. برخی دیگر از گزارشها بدلیل وجود مشکل فنی در گزارش کنار رفت. تنها 6 گزارش باقی ماند. از این 6 گزارش ، 1 گزارش بطور کامل مردود شد. 1 گزارش دیگر بدلیل عدم آشنایی با توان فنی و سوابق رصدی گزارشگران عملا" قابل اتکا نبود.در مورد 3 گزارش نیز ، نوع اظهار نظر کارشناسان در مورد این گزارشها یکسان نبود بگونه ای که در نهایت محل تردید را باقی گذاشت ( هر سه گزارش تایید شده بود اما بصورت مشروط ). تنها 1 گزارش بود که هر سه کارشناس حاضر در ستاد بدون قید و شرط و با نظری یکسان آن را تایید کردند. توجه داشته باشید که فقط و فقط 1 گزارش چنین شرایطی را داشت.
از سوی دیگر تمامی گزارشها مربوط به رویت در بعد از ظهر بود و مقارن غروب خورشید و بعد از غروب ، تمامی تلاشها برای رویت هلال ناموفق بود. 162 گروه نیز گزارش عدم رویت هلال را به ستاد ارسال کرده بودند. گروهی از رصدگران دامغانی اعلام کردند موفق به آشکار سازی هلال در عکسها شده اند. از آنان خواستیم بسرعت این عکسها را برای ستاد ارسال نمایند. عکسها با پست الکترونیکی دریافت شد اما هر چه در آن جستجو کردیم اثری از هلال ندیدیم.
بنابراین گزارشی که برای ارائه به محضر مقام معظم رهبری آماده شد حاوی 162 گزارش عدم رویت ، 1 گزارش مردود ، 1 گزارش پذیرفته شده اما غیر قابل اتکا ، 3 گزارش مشروط و 1 گزارش 100% تایید شده بود.
مهمترین رویداد در خصوص هلال رمضان امسال عکسی بود که جناب مهندس رستمی گرفته اند . این عکس که در بعد از ظهر یکشنبه و با استفاده از موبایل از پشت چشمی تلسکوپ گرفته شده و پس از پردازش ، تصویر هلال در آن نمایان گردیده است نه تنها در شامگاه یکشنبه بلکه تا پایان روز دوشنبه هم به ستاد استهلال ارسال نشده است.
تصویر دو
جناب مهندس رستمی پس از گرفتن این عکس ، هلالی در آن نمی بینند. برای رصد هلال در هنگام غروب ، از منزل خارج شده و دیر وقت خسته و کوفته به خانه برمیگردند. در پایان شب عکس را پردازش کرده و هلال را در آن آشکار میکنند. بنده و رئیس ستاد استهلال تا ساعت 8 صبح روز دوشنبه در ستاد باقی ماندیم تا اگر خبر جدیدی از رویت هلال رمضان بدست آمد در کوتاهترین زمان ممکن اقدامات لازم را انجام دهیم اما هیچ خبری در این رابطه به ستاد نرسید. حدود ساعت 1.5 بامداد دوشنبه در سایت ICOP عکس هلال رویت شده در آفریقای جنوبی را مشاهده کردم. بلافاصله این خبر را به رئیس ستاد استهلال اعلام کرده و ساعت 7 صبح نیز این عکس را پرینت کرده و برای استحضار مسئولین محترم دفتر ارسال کردیم اما خبر گرفته شدن عکسی در داخل کشور و توسط جناب آقای رستمی ، تا صبح روز سه شنبه که بنده آن را در پایگاه اطلاع رسانی هلال ماه دیدم به ستاد استهلال داده نشده بود. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که آشکار سازی هلال از طریق پردازش تصویر از نظر تمامی مراجع عظام تقلید در حکم رویت هلال نبوده و فاقد حجت شرعی برای اثبات اول ماه است.
به هر حال موضوعات مختلف دست به دست هم داد تا شرایط از نظر شرعی اینگونه شود که اول ماه اثبات نگردد و این موضوعی بود که عینا" در اطلاعیه دفتر مقام معظم رهبری انعکاس یافت.
اکنون دیگر زمان راز و نیاز و دعا است. ماه رمضان چه دوشنبه شروع میشد و چه سه شنبه ، زمان عید فطر تغییری نمیکند. مهمترین موضوعی که در پیش داریم شبهای مبارک قدر است. اگر کسی در مورد آغاز ماه رمضان تردیدی داشته باشد میتواند اعمال شب قدر را بجای سه شب ، در شش شب انجام دهد. البته به شخصه اعتقاد دارم ( که البته نمیدانم این اعتقاد تا چه اندازه صحیح است ) اگر حتی ماه رمضان را از دوشنبه آغاز کرده باشم ، بهتر است اعمال شب قدرم را با خیل مردمی که ماه رمضان را از سه شنبه آغاز کرده اند انجام دهم چرا که این خیلی خودخواهانه خواهد بود اگر فکر کنم خدا برکت شب قدر را به من یه لا قبا نازل میکند اما این برکت را از خیل عظیم عاشقانش که عموم مردم هستند دریغ میورزد مثلا" بخاطر اینکه ماه رمضان را دیر شروع کرده اند.

من یک گلایه شدید نسبت به سایت خبرآنلاین دارم.
منتشر کردن این خبر در هیچ منطق و قانونی توجیه پذیر نبود.
این کار بدتر عموم ملت را دچار شک و تردید و هیچ دردی را هم دوا نکرد.
این مطلب را برای بخش دانش و فناوری تدارک دیده بودم که پاسخی باشد بر این کار ساده لوحانه خبرآنلاین اما خب مصلحت نبود ما دوباره به چنین موضوعی دامن بزنیم و ماه عامل شک و تردید مردم شویم

ممنون آقای محاق
مطلب بسیار خوبی بود.از آقای بوژمهرانی هم بسیار سپاسگزارم.
و فکر می کنم که باید مسئله ی ما در این ماه مبارک انجام تکلیف خودمون باشه و در مورد رویت هلال هم تکلیف شرعی ما کاملا مشخص است.
در مورد شبهه هم همین که آشکار سازی هلال از طریق پردازش تصویر در حکم رویت نیست و فاقد حجت شرعی ما را بس که دل صاف کنیم وبپردازیم به آنچه که باید پرداخت.
اما ممکن اصلا این سوال رو بخواهیم بپرسیم که چرا این راه آشکارسازی مورد قبول نیست،که به نظرم در این مورد هم باید کار رو سپرد به کاردان که در اینجا یعنی فقیه جامع الشرایط و اون عادت بدی که گاه در مورد مسائلی که هیچ تخصصی راجع بهش نداریم و چندین سال دود چراغ نخوردیم تا بتونیم صحیحش رو از ناصحیح تشخیص بدیم،بزاریم کنار.همون طور که منه مثلا منجم(!) به خودم اجازه نمی دم در مورد پزشکی افاضه ی فیض کنم در مورد فقه هم کاش برای خودم این مسئله رو جا بندارم که اگر با توجه به لطف حق و بودن در یک کشور اسلامی اطلاعات عمومی دینیم شاید خوبه،معنیش این نیست که دیگه بابا من خودم یه پا فقیهم و .............. .البته سوال پرسیدن هیچ وقت بد که نیست عالی هم هست فقط باید حواسم باشه که از کاردانش بپرسم تا او هم بتونه جوابم رو بده یعنی علم پاسخش رو داشته باشه.

ممنون از مطلب خوب و مفیدتون مدیر محاق عزیز
این خبر آنلاین نمیدونم مریض احواله! چشه؟
واقعا که!!

آره دکتر. شاید.
میخاین یه چک آپش کنین ببینین چشه ;)

پاسخ آقای رستمی:
با توجه به اینکه در گوشه و کنار بحث هایی در خصوص عکس پردازش شده اینجانب از هلال رمضان در روز یکشنبه 9-5-1390 دیده و شنیده می شود، لازم دانستم چند نکته را جهت استحضار عموم مردم و رصدگران هلال ماه بیان کنم:

1- همان طور که آقای بوژمهرانی نیز در وبلاگ خود و سایت هلال ماه بیان کرده اند، عکسی که اینجانب حدود 2.5 ساعت قبل از غروب خورشید در رصدخانه خود در تفت تهیه کردم، در ابتدا هلال در آن مشخص نبود و بعد از پردازش عکس، هلال در آن آشکار شد. لذا بنده گزارش این رصد را تنها به عنوان یکی از دستاوردهای رؤیت هلال ماه برای سایت هلال ماه و گروه غیر حرفه ای ارسال کردم.

2- سایت های رؤیت هلال ماه بیشتر وظیفه بررسی نجومی و ارائه گزارشات رصدی را برعهده داشته و تعیین روز اول ماه وابسته به فتاوای مراجع تقلید و یا حکم ولی فقیه می باشد. لذا استناد به یک عکس پردازش شده نمی تواند حجت شرعی برای اثبات اول ماه باشد.

با احترام

سید قاسم رستمی

دبیر کمیته علمی ستاد استهلال

منبع:
http://www.ugcs.ir/