تبیان، دستیار زندگی

(5رمضان) خبرها در زوایای شهر پیچید . اعتراضات مردم به همه محله‌های شهر کشیده شد و اصفهان یکپارچه با شورش و ناآرامی مواجه و ده‌ها نفر مجروح وشهید شدند شهربانی علیرغم کمکهای ارتش قادر به کنترل اوضاع نبود . شورای هماهنگی تامین استان وضعیت را به وزارت کشور قرمز اعلا‌م کرد و فرمانده مرکز توپخانه از طریق نیروی زمینی اوضاع را به شاه گزارش داد

از چهارراه وفایی به سمت تختی كه میرویم به سه راهی ای می رسیم كه 5 رمضان تامیده شده . خیابانی كه آن می رسد نیز.
بارها درباره اش فكر كرده بودم اما نه آتقدرها جدی. شهرهایمان خیابان با این جور نامها زیاد دارند: 17 شهریور، 15 خرداد،...
لابد هدفی برای این نامگذاری بوده، اینكه در گذار زمان و در تكاپوی شهر یادآوری باشند به آنچه گذشتگان شهرمان به ان دچار شده اند...

5 رمضان را تا همین امروز نمی دانستم چه وجه تسمیه ای دارد. تااینكه امروز صبح در سطح شهر پلاكاردهایی دیدم یا این تیتر :5 رمضان سالروز قیام مردم اصفهان گرامی باد"
یه سرچ سریع در گوگل اطلاعات ابتدایی را به ما می دهد. كند و كاو و جستجوی بیشتر در باره این واقعه و حركت سپاهانی ها با شما

دهه 1350 با افزایش روز افزون قیمت نفت و تثبیت رژیم بویژه در معادلا‌ت نظام سلطه جهانی وگرفتن نقش ژاندارمری منطقه، به شاه احساس قدر قدرتی عجیبی دست داد. هر چه درآمدهای نفتی بیشتر می‌شد گرفتاری‌های بعدی برای کشور به‌وجود می‌آورد. آلا‌ف و الوف حکومت، سوءاستفاده اطرافیان ورانت‌خواران تشدید می‌شد. کمک‌های بی‌حساب و کتاب به کشورهای دیگر در جهت ارضای آرزوهای مالیخولیایی شاه در این دوران انجام شد.
شاه در این مقطع تصمیمات مهم را در خود متمرکز کرده بود. همه سرنخ‌ها به او وصل می‌شد او به تنهایی فرمانده ارتش، نخست‌وزیر و حتی رئیس سازمان برنامه بود. محمد یگانه رئیس بانک مرکزی د رخاطرات خود نقل می‌کند که هویدا با اشاره به عکس شاه به او گفت <آقا آن عکسی که آنجا می‌بینی نخست‌وزیر، ایشان هستند من ارشد کابینه هستم !11
<در 3 سال آخر عمر رژیم، به علت تشکیل حزب رستاخیز و همچنین افزایش چشمگیر قیمت نفت، تنش‌های سیاسی بدتر شده بود. با 5 برابر شدن ناگهانی درآمدهای نفتی، انتظارات مردم بالا‌ رفت ودرنتیجه شکاف میان وعده‌ها، ادعاها ودستادوردهای رژیم از یکسو و انتظارات و دستاوردهای مردم از سوی دیگرعمیق تر شده بود22
در سال‌های آخر دوره شاه ، بی‌تدبیری‌ها و بدمستی‌های شاه و به تبع آن نابرابری‌ها و نارضایتی‌ها رو به فزونی نهاد. <در سال 53 نسبت هرینه و درآمد دهک اول (ثروتمندترین) جمعیت شهری به دهک آخر (فقیرترین) 30 برابر بود. در سال 54 یک خانواده طبقه متوسط می‌با یست 50 درصد در آمد سالیانه خود را به هزینه مسکن اختصاص دهد. در این سال‌ها دولت سرمایه‌گذاری توسعه را 3 برابر کرد و حجم پول در گردش را بیش از 60درصد افزایش داد. هنگامی که اقتصاد دانان نسبت به پیامدهای خطرناک اینگونه اقدامات هشدار دادند شاه گفت که سیاستمدران هرگز نباید به حرف اقتصاد دانان گوش کنند33
تشکیل حزب رستاخیز و تصمیمات فردی شاه و برنامه‌های تک بعدی توسعه و مقابله با سنت‌هاو باورهای مردم و بالا‌خره حاکمیت تز هرکه با ما نیست بر ماست، نارضایتی‌های طبقات کم‌درآمد و نیز نخبگان و طبقه متوسط را روزافزون کرد و انگیزه‌ها برای انقلا‌ب در اقشار مختلف به‌وجود آمد.
در دانشگاه‌ها ناآرامی‌ها اوج گرفت، حوزه و بازار نارضایتی خود را از رژیم بیان کردند . مراسم بزرگداشت درگذشت دکتر شریعتی در خرداد 56 و مراسم ختم حاج آقا مصطفی‌خمینی در تهران و شهرستانها و بدنبال آن پخش گسترده‌نوار سخنرانی امام خمینی در مراسم هفتم فرزند خود که روشنفکران و روحانیون را به وحدت در مقابل رژیم دعوت می‌کردند حکومت را نگران کرد. زیرا نشان از اوجگیری نهضت به رهبری امام و پشتیبانی دانشگاه‌ها و قشر تحصیلکرده داشت. لذا در صدد مقابله بر آمد.
در 17 دی‌ماه 1356 روزنامه اطلا‌عات طی مقاله توهین‌آمیزی روحانیون ضد رژیم و امام خمینی را مرتجعین سیاه خواند حوزه قم و بازار در اعتراض به این مقاله بسته شد و در 19 دی‌ماه 1356، در درگیری بین طلا‌ب و مامورین چند طلبه شهید شدند.
روز 29 بهمن 56 در چهلم شهدای قم، در تبریز و 12 شهر تظاهرات برپا شد. در تبریز اما تظاهرات به یک قیام تبدیل و ابعاد گسترده‌ای پیدا کرد.
دهم فروردین 1357، در مراسم چهلم شهدای تبریز مراسم باشکوهی در 55 شهر برپا شد که در شهرهای تهران، اصفهان، جهرم و یزد به خشونت کشیده شد. در یزد اما ابعاد گسترده‌ای داشت و درگیری بین پلیس و هزاران نفر از مردم به شهادت چند نفر انجامید و قیام مردم یزد را شکل داد .بدنبال این سه مرحله اوجگیری نهضت، رژیم با اتخاذ سیاست‌های چندمنظوره درصدد مهار نهضت برآمد و توانست برای مدتی آن را کنترل و چهلم‌ها را متوقف کند به‌طوریکه آموزگار در خرداد 56 با اطمینان گفت <بحران پایان یافته است > 4 ‌
بدین ترتیب چشمان رژیم شاه که می‌رفت بر روی بخشی از واقعیات عمق جامعه گشوده شود و باز به خواب رفت و براین گمان پا فشرد که اعتراضات کار عده قلیلی ماجراجوست که از آنسوی مرزها هدایت می‌شوند. غافل از آنکه این آرامش قبل از طوفان بود. و این بار نوبت اصفهان مرکز بزرگ صنعتی و نظامی کشور بود.


تحصن تاریخی مردم اصفهان
حرکت ابتکاری مردم اصفهان که در دهم مردادماه 1357 در اعتراض به دستگیری آیت اله طاهری در منزل مرحوم آیت ا...خادمی (رئیس حوزه علمیه اصفهان) تحصن کردند و در مدت ده روز آنرا به مرکز نشر آگاهیها و افشای رژیم بدل نمودند، نهضت را به سرعت در مجرای جدیدی سوق داد . این تحصن که توسط روحانیون، دانشجویان، معلمان و بازاریان هدایت می‌شد یک اقدام و اعتراض دارای سابقه در ایران می‌باشد . اتفاقاً قبل از آن از 9 الی 29 تیرماه 57 مادران و خانواده زندانیان سیاسی اصفهان در اعتراض به حمله اوباش و تحریک ‌
مدیر زندان اصفهان به فرزندانشان در بیت آیت‌ا... خادمی تحصن کرده و امتیازاتی گرفته بودند . این سابقه بستر مناسب را برای تحصن معترضین فراهم ساخت . اطلا‌عیه آیت‌ا... خادمی مبنی بر درخواست تعطیلی نماز جماعت، درس حوزه و مغازه‌ها تا آزادی آیت‌ا... طاهری شرایط را برای مبارزین مساعد و برای رژیم سخت و پیچیده کرد . به محض اینکه خبر این تحصن در اصفهان و شهرها و روستاهای اطراف پیچید سیل جمعیت از نقاط مختلف به سمت محل تحصن سرازیر شد. قشرهای ناراضی مردم دسته دسته به محل می‌آمدند. با اینکه فصل برداشت محصول بود کشاورزان در پایان روز سوار بر وانت به جمع مردم می‌پیوستند. ساواک در گزارش خود نوشته است : <عده زیادی دسته دسته به منزل آیت‌ا...خادمی می روند و تعداد جمعیت ساعت به ساعت زیاد می‌شود> 5
‌ برای اولین بار بودکه حضور مستقیم توده‌های مردم ا زقشرهای مختلف در صحنه مبارزه علنی با شاه تجلی پیدا می‌کرد و مبارزه از نخبگان جامعه به توده‌های مردم و دخالت مستقیم آنها کشیده می‌شد . ‌
امام خمینی در تاریخ اول رمضان 98 در اعلا‌میه‌ای بمناسبت تحصن مردم اصفهان عنوان نمودند امروز شعار مرگ بر شاه ملی شده و تا برچیده شده دستگاه ظلم و انقراض دودمان جنایتکار پهلوی ادامه دارد .
اینگونه بود تحصن تاریخی اصفهان شروع شد و نضج گرفت .اطلا‌عیه‌های متعددی از سوی دانشجویان، ‌ جوانان، طلا‌ب و بازاریان در حمایت و پیوستن به این تحصن نشر یافت . صبحها اعلا‌میه ، نوار و پلا‌کارد و تصاویر نصب و توزیع می‌شد و بعد از ظهرها سخنرانیها آغاز می‌شد و تا پاسی از شب ادامه داشت . علمای بلا‌د و مراجع قم و مشهد خصوصاً آیت‌ا... صدوقی ، از تحصن حمایت و مرتب ماجرا را دنبال می‌کردند . طبق گزارش ساواک < در طی مدتی که منزل آیت‌ا... خادمی بعنوان پناهگاه دستجات مختلف بود و متحصنین در آنجا اجتماع کرده بودند اعلا‌میه‌های بی شمار مربوط به جنایت‌های مختلف ، تراکتها، عکس‌ها ، شعارهاو ...توسط افراد به منزل حمل و به در و دیوارخانه نصب می‌گردید . کلیه این عکس‌ها و شعارها و اعلا‌میه‌ها حاوی مطالب مهم ، تحریک‌آمیز و موهن نسبت به شاهنامه آریامهر و رژیم مشروطه سلطنتی بود.> 6
ساواک در گزارش 17/5/57 خود می‌نویسد <تعداد زیادی مهندس و دانشجویان دانشگاه اصفهان در منزل آیت اله خادمی می‌باشند> و رئیس شهربانی اصفهان گزارش می‌دهد: < از طرف دانشجویان دانشگاه‌های مختلف کشور،‌ تهران ، جندیشاپور، پهلوی، فردوسی و موسسات آموزش عالی اعلا‌میه‌های مضره و تحریک آمیز مبنی بر اعلا‌م همبستگی با متحصنین به در و دیوار منزل الصاق گردیده که موجب تحریک و تشویق مردم به تظاهرات و عملیات خلا‌ف نظم عمومی شده است > 7
روز 19/5/57 رژیم آخرین ترفندها و قوای خود را برای بر چیدن تحصن بسیج کرد اما مردم محل تحصن را ترک نکردند .شب هنگام نیروهای ضد شورش حمله کردند و درگیریها اوج گرفت و تا روشنی صبح ادامه یافت . اوضاع ظاهراً کنترل شده بود اما با برآمدن روز 20 مرداد (5رمضان) خبرها در زوایای شهر پیچید . اعتراضات مردم به همه محله‌های شهر کشیده شد و اصفهان یکپارچه با شورش و ناآرامی مواجه و ده‌ها نفر مجروح وشهید شدند شهربانی علیرغم کمکهای ارتش قادر به کنترل اوضاع نبود . شورای هماهنگی تامین استان وضعیت را به وزارت کشور قرمز اعلا‌م کرد و فرمانده مرکز توپخانه از طریق نیروی زمینی اوضاع را به شاه گزارش داد .
شاه که از این حرکت گسترده مردمی به وحشت افتاده بود و دیگر نمی توانست آن را به اجانب و اخلا‌لگران نسبت دهد خواب از سرش پرید و به طرز عجیبی اعتماد به نفس خود را از دست داد . او در یک تصمیم عجولا‌نه دستور داد در اصفهان و چند شهر اطراف حکومت نظامی برقرار شود . توپ‌ها و تانک‌ها و ادوات جنگی مرکز توپخانه و موشکهای پادگان اصفهان در چهارراههای شهر استقرار یافتند . جیپ‌های ارتش در شهر به گردش در آمدند و بیانیه‌های خشن فرماندرای نظامی از رادیو اصفهان قرائت و شرایط را رعب آور و جنگی اعلا‌م و اجتماع بیش از دو نفر را ممنوع اعلا‌م می‌کرد .
حکومت پهلوی یکبار دیگر فکر کرد نهضت را مهار و اوضاع را آرام کرده است اما زلزله بر پایه‌های سست رژیم افتاده بود و نارضایتیها چون سیل خروشان سر بر آورده و اساس حکومت را نشانه گرفته بود .
شاه و ایادی او چند روز بعد از این تصمیم و باعکس العمل مردم در تهران و دیگر شهرها به تبعات منفی کار خود پی بردند و به فکر چاره افتادند . دو هفته بعد از اعلا‌م حکومت نظامی اصفهان تصمیم به تشکیل دولت آشتی ملی و دادن امتیازاتی به مردم و روحانیون گرفتند . در 5 شهریور 1357 شریف امامی با شعار تبعیت از تعالیم عالیه اسلا‌م و اصلا‌ح اشتباهات گذشته به نخست‌وزیری رسید . او تاریخ شاهنشاهی را ملغی اعلا‌م و دستور تعطیلی تمام کاباره‌ها و کازینوها را صادر کرد . اما دولت جدید و عقب‌نشینی‌های حکومت نیز افاقه نکرد . در روز عید فطر (25 روز بعد از قیام مردم اصفهان) امواج خشمگین مردم تهران با شعارهای ضد سلطنتی و با اعتراض به برقراری حکومت نظامی در اصفهان، پایتخت را به لرزه در آوردند .
استمرار اعتراضات مردم و دستور سرکوب و کشتار مردم در میدان ژاله در 17 شهریور ماه، تیرخلا‌صی به اقتدار رژیم بود.
دولت شریف امامی 70 روز بیشتر دوام نیاورد و در 17/8/1358 جای خود را به دولت نظامی ازهاری داد . عمر دولت نظامی هم کمتر ا زدوماه بود و هفته اول دیماه ساقط شد . از برقراری حکومت نظامی اصفهان تا سقوط دولت نظامی که سومین دولتی بود که ساقط می‌شد تنها 4ماه و تا سقوط رژیم 6 ماه به‌طول انجامید .
در 20 مردادماه 57 که شاه بی خبر از شکافهای عمیق اقتصادی و اجتماعی در جامعه تصمم به برقراری حکومت نظامی گرفت نه تنها او و ساکنین راس هرم قدرت ، بلکه هیچکس گمان نمی برد حکومت شاه به این سادگی در سراشیبی سقوط قرار گیرد و با این سرعت به سمت فرو پاشی رود . تا چندماه قبل از شنیدن صدای انقلا‌ب مردم ایران و فرو پاشی، رژیم شاه خود را قدرت اول نظامی منطقه و کشور ایران را در مسیر پیشرفت‌های شگرف و در آستانه رسیدن به دروازه‌های تمدن بزرگ می‌پنداشت! اما همواره حکومت‌های فردی دچار توهم می‌شوند ستم خود را عدالت و نارضایتی مردم را رضایت برداشت می‌کنند و از واقعیت‌هامی‌گریزند! اما آنگاه که پرده‌ها می‌افتند واقعیت‌هاخود را تحمیل می‌کنند .


منابع:
1- خاطرات محمد یگانه به کوشش حبیب لا‌جوردی
‌ 2- ایران بین دو انقلا‌ب ( فصل ایران در آستانه انقلا‌ب - ) یراوند آبراهامیان
3 و 4- همان
5- انقلا‌ب اسلا‌می به روایت اسناد ساواک ، استان اصفهان- جلد دوم
6 و 7- همان

منبع: سایت باشگاه اندیشه

من اكثر روزا از اون خیابون رد میشم
و كلی برام سوال بود كه
چرا 5 رمضان؟
ممون حالا فهمیدم

خیلی خوب ، ممنون جناب nayyeri

چه خوب .مطلبم برای یك نفر مفید بود.

یك كاربر اصفهانی جدید!

خیلی خوش اومدین به انجمن خودتون....... بیشتر همراهیمان كنید خانم مطلبی!

مناسبت نام میدان شهدا هم همین وقایع 5 رمضان است

سلام
من افتخار دارم که پدر خانمم در این روز جانباز شدند

جانبازان انقلاب گمنام تر از جانبازان جنگ تحمیلی هستند.

قبول دارین؟