تبیان، دستیار زندگی

مقام معظم رهبری در دیدار با نمایندگان بخش خصوصی، اولین شرط موفقیت در جهاد‏ اقتصادی را، برآورد درست از شرایط کشور و ایجاد روحیه‏ی امیدآفرینی و پرهیز از ارایه‏ی نگاه منفی و القاء سیاه‏نمایی در نزد افکار عمومی مطرح نمودند.

پرهیز از ارایه نگاه منفی و القاء سیاه‏نمایی از نگاه ایشان، از چند منظر درفضای کنونی ایران قابل توجّه و تأمل می‏باشد.

1. از منظر آموزه‌های ادبیات اقتصاد توسعه و با عنایت به نقش مولفه های نرم ‏افزاری و سخت‏ افزاری در فرآیند توسعه ‏ی کشورها، ایجاد روحیه امیدآفرینی، نشاط و پرهیز از تصویرسازی‏ های سیاه آینده، در زمره‏ ی مولفه‌های نرم ‏افزاری توسعه قلمداد می‏شود.
ضریب نفوذ مولفه‌های نرم‏ افزاری توسعه بسیار بیشتر از حوزه‏ های سخت‏ افزاری بوده و لذا اثرات زنجیره‌ای و تصاعدی آن در صورت وجود روی‏کرد تضعیفی - تخریبی، دارای ضریب ماندگاری طولانی برآحاد جامعه می‌باشد که در نتیجه پیامد آن کاهش ضریب نفوذ اعتماد به نفس ملی خواهد بود.

2. سرمایه اجتماعی به عنوان یک ره‏یافتی که کامل‏تر از سرمایه‏ ی انسانی و سرمایه‏ ی فیزیکی بوده، در هزاره‏ی جدید مورد توجّه بیشتر اندیشمندان اجتماعی- اقتصادی در فرآیند جامعه ‏سازی،‌ دولت‏ سازی و سیستم‎‏ سازی قرار گرفته است.

محور کنونی سرمایه ‏‏ی اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی با محوریت احترام، اعتماد و هویت بوده که سرمایه‌ها و منابع انسانی یک جامعه را در پیوند هدفمند و سیستمی قرار می ‏دهد.
حاصل این ارتباط چند لایه و پویا در صورتی که سرمایه‏‏ ی اجتماعی در بین آحاد یک جامعه مثبت، تحول‏ آفرین و امیدافزا باشند، تقویت و تحکیم مناسبات خانوادگی- اجتماعی بوده ، حداقل اثر توسعه‌ای آن کاهش هزینه‌های مبادلات اجتماعی و حذف فرآیندهای غیرضروری خواهد بود.
در صورتی‏که، سرمایه‏ ی اجتماعی از نوع منفی در پی القا سیاه‏ نمایی و ارایه‏ ی تصویرهای مخدوش برای جامعه باشد ، هزینه ‏‏های فرآیند توسعه با ساختار شبکه‏ ای به صورت سرطانی افزایش یافته، فروپاشی اجتماعی – اقتصادی و به تبع آن تخریب و انهدام نهادهای کانونی جامعه تسریع خواهد یافت.

3. از منظر آموزه های تئوریک توسعه، منابع و سرمایه ‏های انسانی در نقطه عزیمت کانونی هر استراتژی توسعه قلمداد می‏شوند.
بدون توجه به سرمایه‏ های انسانی، انجام استراتژی‏ های سخت افزاری در فرآیند توسعه،‌ دستاوردی جزاتلاف منابع ملی نخواهد داشت.
القاء سیاه ‏نمایی و استفاده هدفمند و سازمان‏ یافته از ابزارهای متنوع جهت تضعیف روحیه‏ی نشاط ملی و امید به آینده، بی اعتمادی سیستمی را در جامعه نهادینه کرده به نحوی که با روی‏کرد تعاملی و زنجیره‌ای اثرات تخریبی آن تا جزیی‏ ترین لایه‏ های انسانی جامعه به سرعت خود را نشان خواهد داد.
کالبد شکافی هرم سنی جمعیت در آخرین سرشماری بیانگر آن است‏ که، بخش عظیمی از این جمعیت جوان بوده و متولدین سال‏های بعد از انقلاب ‏اسلامی می‏باشند.
از منظر آموزه‌های روان‏شناختی در فرآیند توسعه، محور کانونی تمامی تلاش‌های انسانی و به ویژه جوانان و نوجوانان، امید به آینده می‏باشد به نحوی که معمار کبیر انقلاب نیز همواره از نوجوانان به عنوان آینده‏ سازان جامعه‏ی ایران نام می‌برد. این در حالی است‏ که، سیاه‏نمایی و القاء ناامیدی و یأس، به ویژه در نسل جوان به عنوان اصلی‏ ترین موتور محرکه‏ ی توسعه، فرآیند توسعه‏ یافتگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را با ناکارامدی نهادی مواجه ساخته، به صورتی هدفمند و طراحی شده القاء ناکارآمدی جمهوری‏ اسلامی را در بین اذهان جوانان نهادینه خواهد نمود.
در این‏ صورت رسیدن به آرمان‏های تصریح شده در سند چشم‏ انداز، صدور آموزه‌ها و دستاوردهای‏ انقلاب و ... با تأخیر صورت خواهد گرفت.

4.شواهد تاریخی توسعه ‏ی کشورها نیز به شدت تأکید بر پرهیز از ارایه نگاه‏ های منفی و تخریبی در فرآیند توسعه یافتگی دارد.

تجربه‏ ی ژاپن بعد از جنگ جهانی ‏دوم به خوبی بیانگر این می‏ باشد که نسل به شدت آسیب دیده از بمباران اتمی، توانستند با خلق روحیه‏ ی حماسی در قالب یک حرکت هم‏گرا، نوسازی و بازسازی ژاپن را رقم زده به نحوی که هم اکنون در زمره‏ ی سه اقتصاد برتر دنیا از منظر شاخص‏های توسعه‏ ی یافتگی قلم‏داد می‌شود.

تجربه ی اخیر کشورمان در مواجهه ‏‏ی با جنگ تحمیلی نیز در کنار کمبود و عدم وجود تجهیزات و دانش ‏نظامی،‌ تنها در سایه‏ ی وجود روحیه‏ ی نشاط، امید آفرین و پرهیز جدی از سیاه‏ نمایی در هدایت جنگ بود که، توانست فتوحات لازم را برای کشور به همراه داشته باشد.

هم اکنون نیز که کشور در سال «جهاد‏ اقتصادی» به سر برده، طرح تحول اقتصادی را در میانه راه خود داشته و عملیاتی نمودن برنامه پنجم توسعه را مورد هدف‏گیری قرار داده است،‌ به عنوان مهم‏ترین و کانونی‏ ترین مولفه، نیازمند بسته ‏سازی و خلق روحیه‏ ی جهادی، حماسی و توسعه‌ای می‏باشد.

ایجاد این روحیه‏ی مستلزم خلق تصویرهای امیدآفرین و روشن از آینده به ویژه از سوی نخبگان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در کنار نقد منصفانه از شرایط می‏باشد تا بتوان روحیه‏ی جرأت و جسارت در ورود به میدان‏های اقتصادی و اجتماعی را داشته به نحوی که این امر در جزیی‏ ترین لایه‏ های اجتماعی نهادینه شود.

سایت تحلیلی تبیینی برهان