تبیان، دستیار زندگی

ترجمه:پرنده افشاری

 

از لحظه ای که نوزاد به دنیا می آید ارتباط برقرار کردن با شما را فرا می گیرد. شما هم می توانید با حرف زدن و پیش رفت زبانی کودک تان بیش تر آشنا شوید تا در یادگیری بهتر مهارت های زبانی در سال های آغازین کودکی به او کمک کنید.
نوزادان از همان لحظه های اولیه ی زندگی شروع به یادگیری می کنند و پدر و مادرها انصافاً «معلمان»بسیار خوبی هستند. واکنش های متقابل و آن چه معمولاً والدین به کودک نوپا می گویند از جملاتی نظیر:«کودکم حرف بزن»تا تکرار کلمات و جلمه ها، می توانند درس های خوبی برای زبان آموزی کودک باشند. صحبت کردن، خواندن، گوش کردن و پاسخ دادن کارهایی است که برای کمک به زبان آموزی کودک لازم است. صرف نظر از این عوامل یاد دادن ایما و اشاره به کودکان شش ماهه یا بیش تر، می تواند از چندین طریق به آن ها کمک نماید. زبان ایما و اشاره به کودکان یاد می دهد وقتی هنوز خیلی کوچک هستند و نمی توانند صحبت کنند از آن طریق نیازها و خواسته های خود را بیان نمایید و شما هم بتوانید از این طریق با آن ها بهتر ارتباط برقرار نمایند.
از نوزادی تا سه ماهگی:همه چیز با گریه شروع می شود
در هفته ی اول تولد، گریه، تنها طریق ارتباط برقرار کردن کودک با شماست. نوزاد گریه می کند تا به شما بفهماند گرسنه و یا پوشکش خیس است. با رشد کودک او اصوات بی معنایی«غان و غون» و آواهایی نظیر«آ»،«اِ»و«اُ» را بیان می کند. اگر چه کودک نمی تواند صحبت کند و یا جویده جویده کلماتی را بر زبان آورد، ولی مهارت های زبانی او به تدریج شکل می گیرد. در این مرحله، کودک گوش می دهد و محیط خود را شناسایی می کند. وقتی صدای بلندی می شنود شگفت زده می شود و هنگامی که صدای شما را می شنود سرش را به طرف شما برمی گرداند. با خواندن کتاب یا آواز برای او، می توانید پیش رفت زبانی او را ارتقا ببخشید.
تا می توانید با کودک صحبت کنید و او را در معرض صداهای مختلف و موسیقی قرار دهید.
چهار تا شش ماهگی غان و غون کردن شروع می شود
بین چهار تا شش ماهگی مهارت های زبانی کودک شکوفا می شود. صداهای اولیه، تبدیل به آواهای معنادار می شود. در این مرحله کودک می تواند حروف صامت یک سیلابی مثل، ن، ک، ج،پ و ب را تلفظ نماید. در ضمن کلمات بی معنایی نظیر «گاگا»و«گوگو»ممکن است شنیده شود.
کودک شما می خندد و لبخند می زند و البته هنوز برای ارتباط برقرار کردن با شما و فهماندن نیازهای خود از گریه استفاده می کند. می توانید با بازی کردن با او بیش تر تشویقش کنید. هنگام بازی و صحبت کردن با او مرتباً نامش را بر زبان آورید. وقتی صداهایی را بیان می کند آن ها را تکرار کنید و او را ترغیب نمایید تا باز هم آن ها را تکرار کند. در این سن اسباب بازی های صدادار نظیر«جغجغه»برای او مناسب هستند.
هفت تا نه ماهگی:حالا صداهای او بیش تر به صحبت کردن شبیه هستند
غان و غون های کودک ادامه می یابد و کامل تر می شود تا بیش تر شبیه صحبت کردن واقعی شود. او اصوات دو بخشی مانند«بابا»و «ماما»را می تواند ادا کند. اگر چه این اصوات شبیه کلمه هستند ولی او هنوز نمی تواند آن ها را خطاب به شخص یا چیز خاصی بیان کند. در این دوره ی زمانی او به غان و غون کردن ادامه می دهد، صداهای جدیدتر و بیش تری می آموزد و دستورهای ساده نظیر«نه، نه»را می فهمد. حالا او مجموعه ای از لغات را در حافظه ی خود دارد که مفهوم آن ها را درک می کند. می توان از طریق بازی پیش رفت زبانی او را بیش تر کرد. در این زمان با خواندن سرودها و شعرهای کودکانه می توان کمک بیش تری به او کرد. از کودک می توان سؤالاتی نظیر چشم هایت کو؟ پاهایت کجا هستند؟ و مانند این ها پرسید و دست او را به طرف آن ها هدایت کرد و در قالب بازی، این اعضا را به او شناساند و به همین ترتیب اعضای دیگر بدن مثل بینی، گوش، انگشتان و سر...را به او نشان داد.
ده تا دوازده ماهگی حرف زدن واقعی شروع می شود.
بین ده تا دوازده ماهگی ممکن است اولین کلمه ی واقعی را از کودک تان بشنوید. در یک سالگی بیش تر بچه ها می توانند سه تا پنج کلمه را به زبان آورند. علاوه بر گفتن این کلمات، درک کودک از زبان محاوره ای بیش تر می شود. ممکن است برای گفتن«نه»سر خود را تکان دهد و برای خداحافظی کردن دست خود را حرکت دهد. سعی کنید در این دوره برای او شعر و داستان بیش تری بخوانید. یاد گرفتن صدای حیوانات و پرنده ها، هر شنونده ی بی رغبتی را سر ذوق می آورد.
اگر کودک شما در اولین سالگرد تولدش نتوانست صحبت کند دلیل وجود مشکل خاصی نیست مگر این که علائم دیگری برای تأخیر وجود داشته باشد. اگر نگران هستید می توانید با پزشک مشورت نمایید.

صحبت کردن، کتاب خواندن، شعر خواندن و بازی کردن، به تعامل بین شما و کودک تان کمک می کند. محیط دلپذیر، کنجکاوی کودک را تهییج کرده، اعتماد به نفس را در او به وجود می آورد. و او را بیش تر با زبان آشنا می سازد. این ویژگی ها پایه و اساس محکم برای صحبت کردن و پیش رفت گویش هستند. توصیه می شود شرحی از آن چه انجام می دهید برای کودک خود بیان کنید. مثلاً :«مامان می خواد تو را برای بازی کردن به حیاط ببرد» یا صداهای تقلیدی به کار ببرید مثل «نگاه کن، یک کلاغ اونجاست، قار، قار، قار»از هر فرصتی برای صحبت کردن با کودک استفاده کنید.
گوش کردن به گفته های کودک ضروری است. بگذارید فرزندتان نقطه نظر مثبتی نسبت به زبان داشته باشد. وقتی کودک به دلیل خاصی گریه می کند باید به او جواب دهید. مثلاً اگر گریه می کند تا به شما اطلاع دهد که نیاز به تعویض پوشک دارد و ناراحت است و یا وقتی به شیئی اشاره می کند که دور از دسترس اوست و می خواهد با در آوردن صداهای خاص توجه شما را به آن شیء جلب کند تا آن را به او بدهید باید پاسخ او داده شود. وقتی شما به کودک تان که سعی می کند با شما ارتباط برقرار کند توجه نشان دادی، می فهمد که می تواند به طور مؤثر از زبان خود استفاده نماید و نیازهای خود را برآورده سازد.
اگر از اولین روزهای تولد فرزند می خواهید او را در مکالماتی نظیر صحبت در مورد نام اسباب بازی های مورد علاقه ی او و سایر اشیاء خانه شرکت دهید، آهسته و واضح صحبت کنید. از زمان نگاه کردن به تلویزیون کم کرده، برای کودک تان کتاب بخوانید. او را تشویق کنید تا با کودکان هم سن و سال خود صحبت کند.گفته های او را با روش های مثبت مثل:تکرار کردن، طبقه بندی کردن و در قالب الفاظ دیگر در آوردن، تصحیح نمایید.
نقطه ی عطف یا رویداد مهم در زندگی کودک «صحبت کردن»است
آیا می دانید هشتاد درصد رشد مغز کودک از اواسط بارداری تا دو سالگی است؟
منبع:نشریه پیام زن، شماره 218سایت راسخون