تبیان، دستیار زندگی

در سراسر جهان، چاقی به عنوان یک مشکل سلامت همگانی مطرح است.
چاقی چند علتی است و درمان آن ساده نیست. چاقی می تواند در ایجاد و وخامت برخی بیماری ها تأثیر داشته باشد، مانند: بیماری های قلب و عروق ، دیابت نوع دوم، پُر فشاری خون ، سکته مغزی ، برخی سرطان ها و مشکلات مفاصل زانو و کمر.
سهل انگاری در درمان چاقی رایج است. متأسفانه در اغلب افراد، تمام ریشه های چاقی مد نظر قرار نمی گیرند، از این رو نتایج درمان ها به سرعت رنگ می بازند.
دسترسی بی حد و مرز به غذاهای کم حجم ولی پُر انرژی، عدم تحرک کافی به واسطه زندگی مدرن امروزی و تاثیر وضعیت ژن های به ارث رسیده از والدین، از بارز ترین موارد مؤثر در افزایش وزن به شمار می روند.
این در حالی است که متأسفانه نه تنها بیماران، بلکه گاهی پزشکان هم درباره چاقی بحثی را پیش نمی کشند و افراد در معرض چاقی را به درمان و پیشگیری تشویق نمی کنند.
درمان چاقی به یک رویکرد همه جانبه نیاز دارد. آیا انجام یک مشاوره تغذیه یا به عبارت دیگر رعایت کردن یک رژیم غذایی کم کالری برای درمان همیشگی چاقی کافی است؟ آیا آن دسته از رفتارهای بیمار که احتمال بروز چاقی و شاید برخی بیماری های دیگر را افزایش می دهد، نباید شناسایی و هدف درمان قرار بگیرند؟
بدیهی است که توجه به عادات غذایی و میزان و نحوه فعالیت بدنی فرد از اهمیت زیادی برخوردار است. باید بیمار مبتلا به چاقی، آن دسته از رفتارهایی را که سلامت وی را به مخاطره انداخته اند، بشناسد تا بتواند از آنها دوری کند.
● آیا آماده تغییر هستید؟
شخص چاق باید بداند که وضعیت فعلی او نتیجه شیوه غلط زندگی روزمره وی بوده است و بدون تغییر آن، وزن هم تغییری نخواهد کرد. اگر در رفتارهای غذایی، تغییری صورت نپذیرد، کاهش وزن تقریباً غیر ممکن است.
● آیا اضافه وزن دارم؟
اندازه گیری شاخص توده بدن یا BMI عملی ترین راه تعیین اضافه وزن یا چاقی به شمار می رود. پس نخستین قدم، اندازه گیری شاخص توده بدن است. شاخص توده بدن به همان اندازه مهم است که اندازه گیری فشار خون.
برای اندازه گیری شاخص توده بدن باید میزان وزن بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر تقسیم شود. فرض کنید فردی ۷۰ کیلوگرم وزن و ۱۷۲ سانتیمتر قد دارد، به عبارت دیگر قد او بر حسب متر برابر ۷۲/۱ است. اگر ۷۲/۱ را در خودش ضرب کنیم مجذور قد این فرد به دست می آید یعنی حدود ۹۶/۲. حالا ۷۰ را بر ۹۶/۲ تقسیم می کنیم، یعنی حدود ۶/۲۳. پس شاخص توده بدن وی ۶/۲۳ است.
برای بزرگسالان اگر شاخص توده بدن بالاتر از ۲۵ ، ولی کمتر از ۳۰ باشد، یعنی فرد دچار اضافه وزن است. کسی که دارای شاخص توده بدن ۳۰ یا بیش از آن است، به بیماری چاقی مبتلاست.
به عبارت دیگر همه بزرگسالان باید تلاش کنند شاخص توده بدن خود را در محدوده زیر ۲۵ نگه دارند.
● دور کمر
اندازه گیری دور کمر از این رو مهم است که تقریباً با میزان چربی موجود در تنه و دور قلب نسبت مستقیم دارد، به ویژه شاید برخی از آقایان اضافه وزن زیادی نداشته باشند، ولی دور کمر آنها بسیار بزرگ باشد. این هم خطرناک است. در واقع، اندازه دور کمر به طور مستقل از چاقی می تواند یکی از عوامل خطرزا به شمار رود که استعداد فرد را در ابتلا به بیماری های قلب و عروق، دیابت نوع دوم، چربی بالای خون و پرفشاری خون افزایش می دهد.
برای اندازه گیری دور کمر باید نوار اندازه گیری را کمی بالاتر از ناف و زیر دنده های قفسه سینه قرار دهیم. اگر دور کمر آقایان بیش از ۱۰۲سانتیمتر و دور کمر بانوان بیش از ۸۹ سانتیمتر باشد، باید به آنها توصیه کرد، تغییراتی را در شیوه زندگی خود ایجاد کنند.
● پژوهشگران چه می گویند؟
پژوهش های موجود به طور کاملاً واضح تاکید می کنند که اضافه وزن بر احتمال مرگ و میر می افزاید و احتمال مشکلات ناشی از سایر بیماری ها را هم افزایش می دهد و در مقابل کاهش وزن مانند سدی، از تاثیر عوامل خطرزای بیماری های مهم جلوگیری می کند.
در بزرگسالان چاقی و بزرگی شکم دو عاملی هستند که جدا از هم خطر آفرین هستند. پژوهش ها نشان می دهد همین طور که شاخص توده بدن از ۲۵ بیشتر می شود، احتمال مرگ و میر هم افزایش می یابد. با فراتر رفتن این شاخص از مرز ۳۰ ، سیر صعودی احتمال مرگ شتاب بیشتری می گیرد.
همین امر درباره دور کمر بیش از ۱۰۲ سانتیمتر در آقایان و بیش از ۸۹ سانتیمتر در بانوان صادق است