حامد هادیان در تحلیلی پیرامون گذشته و حال بحرین به عنوان بخشی از خاك ایران كه در توطئه ای انگلیس از ایران جدا شد، در تریبون مستضعفین نوشت:
بحرینی كه بود؛ بحرینی كه هست
«با توجه به این‌كه ذخایر مروارید بحرین به پایان رسیده است، بحرین از نظر ایران دیگر اهمیتی ندارد!» این بخشی از مصاحبه محمدرضاپهلوی با روزنامه گاردین بود كه پس از آن تقدیر خاك بحرین، جدائی از خاك ایران شد. تصمیم بی‌مقدمه و ناگهانی شاه ناظر به دست برداشتن از حاكمیت ایران بر بحرین بدون مراجعه به آرای عمومی اهالی ایران حتی بدون كسب مشورت از قوای مقننه و قضاییه وحتی وزارت امورخارجه انجام شد. از دلایل این جدایی می‌توان بی‌عرضگی پادشاه ایران، توطئه‌های انگلیس وكوبیدن بر طبل اختلافات قومی توسط خاندان حاكم اشاره كرد. و در حالی كه دولت ایران در ۱۳۳۶ بحرین را رسماً استان چهاردهم ایران اعلام كرد. بحرین در ۱۳۴۹ رسما از ایران جدا شد.
سریعترین رشد اقتصادی دركشورهای عربی
۱- بحرین سریعترین رشد اقتصادی را دركشورهای عربی در دست دارد. صنعت توریسم، هواپیمایی، استخراج نفت و آلمینیوم در آن به اعلی رسیده است. زیر ساخت‌های كشور توسط انگلیس طراحی شده است و نسبت سطح سواد به حد قابل قبولی رسیده است. مسابقات جهانی اتومبیلرانی فرمول یك با حمایت بهائیان در آن برگزار می‌شود. و هزاران نفر از نقاط مختلف جهان اعم از فلسطین، اردن، سوریه، پاكستان، هند، بعثی‌های عراق و بسیاری كشورهای دیگر به آنجا آورده شده‌اند و تابعیت بحرینی گرفته‌اند. و به نظر باید وضعیت ساكنانش خیلی مناسب باشد. اما نه، یك شیعه، در بحرین شهروند درجه ۲ است.
۲- بحرین یكی از اصیل ترین مراكز تشیع است كه پیشینه آن به قرن نخست هجری می‌رسد. اساس این تشیع به قبیله عبدالقیس باز می‌گردد. این طایفه برای فتوحات به عراق آمده و غالبا در بصره سكونت داشتند، در جنگ جمل از امام علی(ع) حمایت كردند. و بعدها در همه جا حامی تشیع بودند. در واقع استمرار تاریخی تشیع در بصره، منطقه قطیف و احساء عربستان و بحرین فعلی، همه یك خط واحد است كه نخ تسبیح آن طایفه عبدالقیس است. مروری بر زندگی و افكار «مثنی بن مخربه عبدی» كه از همین عبدالقیس است، می‌تواند رشته این تشیع را تا كربلا و جنبش توابین برساند. سخنان او بر سر قبر امام حسین(ع) پیش از رفتن توابین به سوی جنگ با قاتلین در تاریخ طبری درج شده است. مردم شیعه مذهب ساكن بحرین و احساء و قطیف مهاجرتهای فراوانی به عراق، كویت و ایران داشته‌اند. و آنان كه به طور كلی بحارنه نامیده می‌شدند، نقش مهمی در گسترش شیعه داشته‌اند.
سابقه كهن‌ترین عالم سنی بحرینی به بیش از ۱۵۰سال نمی‌رسد
۳- اندكی پس از آن كه دولت صفوی در ایران بنیاد نهاده شد و مذهب تشیع مذهب رسمی ایران گردید بسیاری از علمای شیعه بلاد عربی برای تعالی شیعه راهی ایران شدند و در این راه كمك بسیاری نمودند. شمار زیادی از آنان، از عراق، جبل عامل و همین طور بحرین به شهرهای مختلف ایران آمدند. علاوه براصفهان، شیراز و شهرهای مختلف فارس از جمله فساء یكی از پایگاه‌های اصلی مهاجرت علمای بحرین بود. «سید ماجد بحرانی» یكی از نخستین عالمان شیعی بود كه احادیث اهل بیت را در شیراز تعلیم داد. وحوزه علمیه این شهر را تقویت نمود.
ساكنان بحرین تا پیش از قرن اخیر، همگی بر مذهب امامی بوده و اصولا نزد ساكنان غیرشیعی نواحی اطراف، كلمه بحرانی با شیعه برابر بود. از میان سنیان فعلی بحرین كه هركدام از جایی آمده‌اند، شماری مالكی، برخی حنبلی و كسانی شافعی هستند. سابقه كهن‌ترین عالم سنی بحرینی به بیش از ۱۵۰سال نمی‌رسد. در زمانی كه مردم جنوب ایران سنی بودند، و تشیع دراقلیت بود. مردم بحرین همه شیعه بودند.بحرین جدیدعبارت ازهمان جزیره‌ای است كه درگذشته أوال خوانده می‌شد. مردم بحرین قبل اسلام آوردن مسیحی بوده‌اند. و پس از نامه‌ای كه از طرف پیامبر به آنها رسید دین خود را تغییر داده‌اند.
حتی ویكی لیكس هم چیزی از هلال شیعی در بحرین پیدا نكرده است!
۴- «شیعیان درپی تشكیل هلال شیعی درمنطقه خاورمیانه هستند و ایران، عراق، لبنان، سوریه برای تكمیل هلال خود به بحرین نیاز دارند.» كشورهای عربی چنین فرضیه‌ای را القا می‌كنند و دوست دارند بگویند جنگ سردی در منطقه شكل گرفته است. عربستان با كوبیدن بر این طبل توانسته كشورهای دیگر خلیج فارس را توجیه كند كه باید وارد بحرین شد و خودش با ۱۰۰۰ نظامی پیش قدم شده است. بحرین امروز عرصه رقابت بین عربستان، آمریكا، دولت حاكم و مردم بحرین است. البته این كشورها دوست دارند اسم ایران حتما در میان باشد. ولی حتی ویكی لیكس هم چیزی پیدا نكرده است. دركل از لحاظ نظامی بحرین قابلیت فعالیت‌های مسلحانه جدی مردمی را ندارد. كشوری كه هیچ منطقه كوهستانی و پناهگاهی ندارد و از دریا نیز نمی‌توان استفاده كرد. زیرا سواحل دریا یا در اختیار آمریكاست. و یا توسط ولیعهد كه معروف است به «شیخ بحر» غصب شده‌است.
طی این سال‌ها دولت بحرین با تكیه بر دولت آمریكا و عربستان توانسته است با موج مخالفت‌های گسترده مردمی مقابله و كوچكترین عقب‌نشینی نداشته باشد. آمریكایی‌ها كه قدرت گرفتن شیعیان را یك تهدید برای خود می‌دادند به هیچ روی مایل به تلاش برای تحقق دموكراسی در بحرین نیستند. اما معارضین نیز در چندین دسته و گروه با مواضع مختلف فعالیت دارند. برخی موافق با حضور در روند سیاسی كشور و شماری نیز به شدت با آن مخالف هستند.
عربستان به عنوان آخرین قدرت مورد اعتماد آمریكا در منطقه به شكل جدی در معرض زلزله عربی قراردارد. و ماجراهای یمن، بحرین، مصر و تونس آنها را ترسانده است. و به هرشكلی سعی می‌كنند این انقلاب‌ها را از مرزهای خود دور كنند. اما حتی برخی سربازان عربستانی در بحرین وقتی دین‌داری مردم را ازنزدیك دیده‌اند. دچار بحران روحی شده‌اند. و از وظیفه خود سرباز زده‌اند.
شیعیان، حداقلی ۷۰ درصدی
۵- دولت بحرین از اوایل دهه پنجاه میلادی به تدریج به مبارزه با شیعیان پرداخت و تلاش كرد تا از برگزاری مراسم عاشورا جلوگیری كند. همچنین به لحاظ تبلیغاتی تلاش برای انتساب آنان به ایران شده و تدریجا به نزاع‌های شیعه و سنی و عرب و عجم در این دیار دامن زده می‌شد. در برخی از دوره‌ها رهبران مبارز اعم از شیعه و سنی تلاش می‌كردند تا هماهنگی لازم را در حل و فصل برخی از مسائل داشته باشند و مانع سواستفاده دشمن شوند.
وضعیت مبارزه جویانه مردم شیعه با دولت، ادامه یافت و پس از انقلاب اسلامی ایران كه منجر به تلاش شیعیان برای بازیابی قدرت از دست رفته بود، جدی‌تر شد. دولت بحرین با اتهام واهی انتساب مبارزان بحرینی به ایران، به سركوبی و شكنجه آنان پرداخت. در ۱۹۸۱ دولت بحرین ادعا كرد كه توطئه كودتایی را خنثی كرده و ایران را پشتیبان آن معرفی كرد و از آن پس سختگیری بر شیعیان بیشتر و بیشتر شد. این در حالی است كه حتی بدترین شرایط و با وجود آمدن شمار زیادی از سنیان سایر كشورها به بحرین و اعطای شناسنامه بحرینی ، شیعیان اكثریت بالای هفتاد درصد دارند. طی سال‌های ۱۹۷۸ به بعد دولت بحرین مكرر از وجود حزب الله در بحرین یادكرده و جوانانی را به ادعای عضویت در آن دستگیر و محاكمه كرده است. هربار پس از ایجاد موج‌های تازه علیه شیعیان، اقدام به بسته شدن مراكز شیعی و یا نفی تابعیت و اخراج شماری از شیعیانی كه ده‌ها سال است در بحرین زندگی می‌كنند می‌شد.
پس از جنگ عراق و كویت در سال ۱۹۹۱ شیعیان تحرك جدیدی را در عربستان، كویت و بحرین آغازكردند. با این حال و به رغم اعطای برخی از آزادی‌ها در كشورهای همجوار، بحرین همچنان از شناختن حقوق شیعیان طفره رفته است. گفتنی است كه میان شیعیان سه كشور كویت، عربستان و بحرین ارتباط فرهنگی مذهبی بسیار نزدیكی وجود دارد. این شیعیان به نوعی تحت تاثیرانقلاب ایران و همین طور جنبش حزب الله لبنان هستند. درسال ۱۹۹۴ اعتراضات گسترده‌ای در بحرین از سوی شیعیان آغاز شد كه منجر به فشارهای سنگین علیه آنان شده و تعدادی از رهبران دستگیر شدند. در سال ۱۹۹۷ بار دیگر این خشونت‌ها ادامه یافت، چنان كه مخالفان نیز با ایجاد برخی از تشكل‌ها به مبارزه منسجم علیه حكومت ادامه دادند. درگیری میان شیعیان معارض با دولت بحرین بار دیگر در سال ۲۰۰۴ آغاز شد. این رخداد واكنشی به مسائل عراق و محاصره نجف و كربلا توسط نیروهای آمریكایی بود. این تظاهرات به زد وخورد انجامید و یكی از رهبران روحانی شیعه مجروح شد
اعتقاد دارند امام خمینی(ره) فردی است كه دست خالی در مقابل ظلم ایستاد
۶- وهابیان بحرین در تظاهراتی كه در یكی از میدان‌های اصلی منامه به حمایت از حاكمان آل خلیفه راه انداخته بودند تمثالی ازامام خمینی(ره) را در كنار آیت‌الله شیخ عیسی قاسم رهبر شیعیان بحرین قرار داده و نوشته بودند ما چنین افكاری را نمی‌خواهیم. امام‌خمینی(ره) برای مردم بحرین یك نماد بزرگ است. و جایگاه ویژه‌ای در قلب آنان دارد. در انتفاضه‌هایی كه تا امروز در بحرین صورت گرفته است بسیاری از مردم و گروه‌ها از ایشان الگو گرفته‌اند. مردم اعتقاد دارند امام خمینی(ره) فردی است كه دست خالی در مقابل ظلم ایستاد. هنگام پیروزی انقلاب اسلامی، مردم بحرین ازآن استقبال كردند و مطبوعات به تجلیل از رهبری آن پرداختند. درسال ۱۳۵۸ رسانه‌های همگانی ایران اعلام كردند «حجت‌الاسلام هادی مدرسی» از طرف امام خمینی به عنوان نماینده شخصی او در بحرین منصوب شده است. در بحرین سخنرانی مدرسی به دو تظاهرات علنی منجر شد: یكی از آنها با اجازه مقامات در روزی كه امام خمینی آن را روز قدس نامیده بود، برگزار شد و تظاهرات دوم دو روز بعد به دنبال بازداشت او سبب شد كه حدود ۵۰۰ نفر تظاهرات كرده و خواستار آزادی او شدند كه ۲۸ تن از آنان بازداشت شدند آن‌گاه مقامات بحرینی چند روز بعد مدرسی را اخراج كردند اگر چه این اقدامات سبب آرامش نسبی اوضاع گردید. بعد از امام خمینی، آیت‌الله‌خامنه‌ای به عنوان جانشین ایشان در میان مردم بحرین پذیرفته شد. بیشتر مردم بحرین مقلد آیت‌الله‌خامنه‌ای یا آیت‌الله سیستانی هستند.
۷- بحرین در ایام محرم و رمضان وضعیت ویژه‌ای دارد. برنامه‌های عزاداری و سخنرانی با قوت اجرا می‌شود. نشریات خاصی منتشر می‌شود. حتی برای انگلیسی زبان‌‌ها و دیگران نیز برنامه تهیه می‌بینند و مداحان و سخنرانی زیادی حتی از ایران همچون آیت‌الله احمدخاتمی، حجت‌السلام نقویان، مرادی به این كشور سفر می‌كنند. خودشان اعتقاد دارند برنامه‌های‌شان به یكی از پررونق‌ترین اجتماع‌های مذهبی شیعیان است.
امروزه پنجاه هزار نفر ایرانی كه در اصل مهاجرانی از جنوب ایران، فارس و بوشهر بودند در بحرین زندگی می‌كنند و به رغم سكونت طولانی آنان در آنجا همچنان به فارسی صحبت می‌كنند. بحرینی‌ها نیز برای زیارت زیاد به ایران سفر می‌كنند. و طلبه‌های فراوانی از آنها را می‌توان در قم و مشهد یافت و عده‌ای از آنان هنوز در شهرهای جنوبی ایران فامیل دارند.
۸- درسال‌های اخیر كلیپی از سیدحسن نصرالله بسیار مورد توجه قرار گرفت كه با یادآوری ماجرای كربلا به همراه مردم شروع به گفتن «هیهات منا الذلة» می‌كند. این تصویر در این روزها درباره مردی دیگری دوباره تكرار شده است. مردی كه در بحرین نامش آیت‌الله شیخ عیسی قاسم است. سیدحسن نصرالله درباره او گفته است كه ایشان فرد با حكمت و شجاعی هستند؛ به سراغ ایشان بروید. و رهبر انقلاب ایشان را «ستاره‌ای در آسمان تشیع» توصیف نموده و فرموده‌اند: «اینجانب به وجود شیخ افتخار می‌كنم.» همچنین از علمای قم شخصیتی مانند آیت‌الله مصباح یزدی درباره‌شان اظهارعلاقه كرده‌اند. آیت‌الله شیخ عیسی احمد قاسم عضویت هیچ جریان سیاسی را ندارد. و فقط گروهی به نام علمای شیعی را هدایت می‌كند. ولی نسبت به همه گروه‌های مخالف موضعی پدرانه دارد و حكومت نیز جرئت دستگیری ایشان را ندارد. آیت‌الله شیخ عیسی قاسم مهم‌ترین نماز جمعه بحرین رابرگزار می‌كند. و شخصا به شكل جدی وارد انقلاب اخیر شده و سخنرانی‌های مهمی در این رابطه نموده است. در قضایای اخیر شاگردان وی بیشترین تاثیر را داشته‌اند. وی از شاگردان برجسته آیت‌الله محمدباقر صدر بوده است.
۹- شاید بشود در بیان سیاسی، كشور بحرین را بعد از ۱۴ مارس و ورود نظامیان عربستان با درخواست پادشاه، كشوری مستقل ندانست. حاكمینی كه حتی قدرت سركوب مخالفین‌شان را ندارند. از گروه‌ها و جنبش‌های مخالف موجود در بحرین می‌توان به جنبش احرار اشاره كرد كه در دهه‌های ۶۰ و قیام‌های كارگری نقشی جدی داشتند. این جنبش از شیعیان و سنیان عضو دارند و از دهه ۸۰ دست به مبارزات مسلحانه زدند و در اتفاقات اخیر نیز حضوری فعال داشته‌اند. گروه دیگر جمعیت شیعیان وفاق اسلامی كه قوی‌ترین و مهم‌ترین حزب بحرین است كه از سال ۲۰۰۱ ایجاد شده است و ۱۸ نماینده در پارلمان داشته است و ریاستش با شیخ علی سلمان است كه شعار آزادی و برابری را می‌دهند و به شكل جدی وارد قضایای اخیر شده‌اند و رهبرشان نقشی جدی در توسعه اعتراضات داشته است. وی از شاگردان آیت‌الله شیخ عیسی قاسم است و مدتی در ایران به سربرده و مدتی را نیز در لندن تبعید بوده است. جنبش دیگر جنبش رعد به رهبری حسن المشیمع كه به همراه وفاق تاثیر جدی در اتفاقات اخیر داشته است.
شغل اصلی آل خلیفه راهزنی بوده است
۱۰- خاندان آل خلیفه در اصل بحرینی نیستند و در زمان نصرالله خان والی كریم‌خان زند از كویت و قطر در پی اختلافاتی به بحرین آمده‌اند. شغل اصلی‌شان راهزنی بوده است. به قدرت رسیدن آل خلیفه با درخواست مردم نبوده بلكه با تحت الحمایگی انگلیس درسال ۱۸۲۰ قدرت خود را تحكیم كرده‌اند. پادشاه بحرین تحصیل كرده انگلستان است. حكومت آل خلیفه با قراردادی در سال ۱۸۲۰ رسما اختیارات گمركات، تجارت و امنیت داخلی و خارجی خود را به انگلیس سپرد و مستشار انگلیسی در این كشور ساكن شد. این پذیرش در سال ۱۸۸۰ دوباره مورد تایید قرار گرفت. تا سال ۱۹۵۱ كه مردم در طی قیامی خواستار استقلال شدند كه البته به پیروزی نرسید.ولی بعدها نتیجه داد. پس از استقلال بحرین این كشور به شكل غیر رسمی زیر سایه آمریكا قرارگرفت و آمریكا نیز با تاسیس پایگاه دریایی و استفاده از آن در تحركاتش در منطقه سود كرد.
به صورت متناوب در ۲۳۰ سال گذشته هر ده سال یك بار در این كشور قیامی صورت گرفته است تا مردم به خواسته‌های عادی خود برسند. كه مهمترین‌شان در دهه نود و آخرینش بعد از زلزله عربی شكل گرفته است. آل‌خلیفه هیچ خط قرمزی در برخورد بامخالفان و شئون مورد قبول آنها ندارند. آن‌چنان كه به تخریب مساجد و مقابر و حتی نبش قبر می‌پردازند و قرآن را می‌سوزانند.
مفتی‌ها گفتند در صورت لزوم سوزاندن قرآن حلال است
ظاهرا دین آل خلیفه مالكی است ولی در خیلی موارد عادی شریعت را رعایت نمی‌كنند. مفتی‌های حكومت نیز گوش به فرمان آنها هستند. مفتی‌های آل خلیفه درقضایای اخیر پس از سوزاندن قرآن‌ها در مساجد شیعیان توسط نظامیان گفته‌اند در صورت لزوم سوزاندن قرآن حلال است. از فتاوای دیگری آنها می‌توان به حكمی اشاره كرد كه:«برای ولیعهد چیزهایی جایز است كه برای دیگران حرام» این حكم برای این صادر شد كه روبوسی و دست دادن پادشاه با خانم‌ها را توجیه كند.
۱۱- یكی ازروحانیون جوان بحرینی می‌گفت: «یكی از مظلومیت‌های بزرگ بحرین این است كه جهانیان ملت بحرین را نمی‌شناسند. این برای ما خیلی حسرت دارد. جهانیان با نگاه بدی به ملت بحرین نگاه می‌كنند و بحرین را جایی برای عیاشی و شراب‌خواری می‌شناسند حتی این حرف‌ها را در ایران شنیده‌ایم. شكر خدا انقلاب شد و این جنگ آشكار كرد كه ملت بحرین چه گونه هستند.»
۱۲- جاده‌ای ۲۲ كیلومتری عربستان را به بحرین وصل می‌كند كه نامش پل ملك فهد است. جاده‌ای كه هشت هزار كارمند خارجی ساكن در عربستان و برخی از مردم عربستان به دلیل ممنوعیت استفاده از مشروبات الكلی و مراكز فساد و قمار، از آن استفاده می‌كنند تا به بحرین بیایند و … بحرین یكی از معدود كشورهایی اسلامی است كه در آن برای چنین فضاهایی ممنوعیت نیست. آن‌چنان كه آنها را در رده ۱۰ كشور فاسد دنیا پیش برده است.
حاكمان بحرین برای‌شان فرقی نمی‌كند و عالمان حكومت وقتی ازشان درباره مشروبات الكلی و این‌كه باید آزاد باشد یا نه سوال كرده‌اند، گفته‌اند كه در قرآن حرام است ولی به دلیل این كه روزی مردم از آن است اشكالی ندارد.
همچنین خاندان حاكم برای فحشا و بی بندباری برنامه ویژه‌ای دارد. حجاب در بحرین اجباری نیست. ولی ۸۵ درصد از مردم مسلمان هستند. اكثریت زنان حجاب را رعایت می‌كنند.
یك چهارم مردم بحرین در زندان‌های آل خلیفه زندانی هستند
۱۳- امروزه یك چهارم مردم بحرین در زندان‌های آل خلیفه زندانی هستند. و مورد شكنجه‌های سیستماتیك قرار می‌گیرند. آنها حتی زنان را مورد شكنجه جنسی قرار می‌دهند. (حتی الجزیره هم مصاحبه‌هایی از شكنجه شده‌ها را با محو صورت‌شان پخش كرد.) شیعیان بحرین همیشه به رابطه با ایران متهم بوده‌اند. آن‌چنان كه در دهه‌های قبل زندانیان بحرینی اعتصابی كردند كه اگر شما می‌گویید ما ایران را دوست داریم پس ما غذای ایرانی می‌خواهیم. و وقتی به خواسته‌شان رسیدند، برای تمسخر حاكمیت گفتندكه حال ما بستنی ایرانی می‌خواهیم.
۱۴- حكومت بحرین در دهه نود پس از یكی از قیام‌های دامنه‌دار مردم كتاب را در زندان ممنوع كرده بود. ولی زندانیان برای این كه در زندان‌ها كتاب آورده شود قیام كردند. قیام خونینی كه در آن راه كشته دادند و توانستند به هدف خود برسند و زندان از آن زمان برای آنها مانند حوزه علمیه شده است. و در بحرین به غیر از پادشاه امكان دارد پای هركسی به زندان باز شود بنابراین زندان به مركز نشر علم و مبارزه تبدیل شد.
۱۵- مردم بحرین عزت می‌خواهند. درحال حاضر فقط پادشاه در زندان نیست و همه جور آدمی را در آن می‌توانید پیدا كنید. در خانه‌های مردم به وفور كتاب‌های دینی دیده می‌شوند. در فضای مطبوعات تنها یك روزنامه مخالف به نام الاوسط وجود دارد كه خیلی امكان گفتن حقایق را ندارد ولی همان را هم درقضایای اخیر یك بار بسته‌اند و یكی از سردبیرانش در زندان به سر می‌برد. در سال‌های اخیر شیعیان با توجه به تحصیلات عالیه‌شان به جایگاه‌های مهمی رسیده‌اند. ولی حكومت همچنان برای آنها سنگ اندازی می‌كند. آن چنان كه اقلیت سنی بعد از تحصیلات دبیرستان می‌توانند به ارتش بپیوندند اما شیعیان نه.
آینده از آنِ نهال های ریشه‌دار است…
۱۶- شیخ یوسف القرضاوی یكی از مفتیان اصلی اهل سنت گفته است انقلاب مردم بحرین مانند انقلاب‌های مصر و تونس ملی نیست بلكه حركت طایفه‌ای بر طایفه‌ای دیگر و فتنه است. اما خیزش مردم و بیداری مردم بحرین سال‌هاست كه شروع شده است و مانند انقلاب‌های منطقه خلق‌الساعه نیست. اكثریت قریب به اتفاق مردم بحرین بعد از ۱۴ فوریه به میدان مخالفت با خاندان حاكم آمده‌اند. خاندانی كه دچار فساد اقتصادی، اداری و اخلاقی است و درآمد نفت را به یغما می‌برد. سواحل دریا را می‌فروشد. و در این میان مردم بحرین و علل الخصوص شیعیان در فقر به سرمی‌برند. حتی صدای سنیان هم درآمده است. و تلویزیون رسمی حاضر نیست آنها را نشان بدهد. ورزشكاران، پزشكان و هر قشری در جامعه بحرین در این كارزار وارد شده اند.
شیعیان و سنیان بومی بحرین از قبل رابطه‌ای مسالمت آمیز داشته‌اند. و از گذشته مشكلی در بینشان وجود ندارد ولی درسال‌های اخیر تلاش‌های فراوانی برای اختلاف افكنی بینشان شده است. ولی هنوز اتحاد دارند. شاید این خارجیان باشند كه مردم با آنها مشكل داشته باشند. از جمله بعثی‌های عراق كه به بحرین و یمن و جاهای مختلف كوچ كرده‌اند.
۱۷- فعالان سیاسی و مردم بحرین روز ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ را در شبكه فیس‌بوك همزمان با انقلاب‌های منطقه روز خشم اعلام كردند. از آن موقع هر روزه در بحرین كاری توسط مردم صورت می‌گیرد و حكومت با كوبیدن بر طبل دروغ و اختلاف به كشتار و زندانی كردن مردم می‌پردازد. در این بین نخست وزیر تركیه در همان روزها با یادآوری حادثه كربلا، به رژیم عربستان در خصوص اعزام نیروی نظامی به كشور بحرین هشدار داد و گفت كه تاكنون هرگونه درگیری بین مسلمانان كه با تحریك دیگران صورت گرفته، باز به سود دیگران تمام شده، اما از این پس نمی‌خواهیم كه شاهد درگیری‌های مذهبی بین مسلمانان و وقوع یك كربلای دیگر باشیم، چون كه این امر بار دیگر باعث رنجش خاطر مسلمانان خواهد شد.
۱۸- در سرزمین بحرین شكار «خرگوش» توسط «شاهین شكاری» هنوز یكی از تفریحات اشراف است ولی انگار این بار شاهین بلندپرواز تقدیر، خرگوش‌های پرواری را انتخاب كرده است.
آنچه از گذشته شیعیان می‌شود فهمید این است كه خون حركت‌ها و جنبش‌هایشان را ریشه‌دارتر كرده است و این‌بار در بحرین خون‌های بیشتری پای نهال انقلاب‌شان ریخته شده است. آینده از آن نهال های ریشه‌دار است.
