تبیان، دستیار زندگی

  جزئيات ماه گرفتگي در ايران؛ رنگ ماه مسي مي‌شود حجت الاسلام سيدرضا قلم‌کاريان اصفهاني، مدير مؤسسه نجوم (کبريا)، به پرسش‌هاي مرکز خبر حوزه، در خصوص ماه گرفتگي شب پنج‌شنبه پاسخ داد. وي در خصوص جزئيات خسوف گفت:‌ ماه‌گرفتگي، شامگاه چهارشنبه، بيست و پنجم خردادماه، همزمان با شب سيزدهم رجب‌المرجب، در ايران و بيشتر مناطق جهان از جمله بخش زيادي از قاره آسيا، آفريقا، استراليا و آمريکاي لاتين قابل رؤيت است. اين ماه‌گرفتگي که به صورت کلي رخ مي‌دهد، از حدود ساعت 22 و 45 دقيقه آغاز و در ساعت 2 و 31 دقيقه به پايان مي‌رسد. حجت الاسلام اصفهاني افزود:‌ ماه‌گرفتگي در ساعت 23 و 54 دقيقه به صورت کامل مي‌باشد و در ساعت 1 و 31 دقيقه شروع به بازشدن مي‌کند و زمان ماه‌گرفتگي کامل حدود صد دقيقه مي‌باشد. رنگ ماه، در زمان گرفتگي کامل ساعت 23 و 54 دقيقه به رنگ مسي خواهد بود و ماه کاملاً تاريک نخواهد شد، چون نور خورشيد از جو زمين عبور مي‌کند و به ماه مي‌رسد و شکست نور رخ خواهد داد و در نتيجه سطح ماه به صورت رنگ مسي ديده مي شود. اين نکته نيز ضروري است که قبلاً از ساعت 23 و 31 دقيقه و بعد از ساعت 2 و 31 دقيقه، ماه نيم‌سايه زمين قرار مي‌گيرد، ولي به دليل کم‌نور بودن نيم سايه، با چشم عادي و غيرمسلح قابل تشخيص نيست. ماه‌گرفتگي زماني رخ مي‌دهد که ماه در زمان بدر باشد. ماه گرفتگي از پديده‌هايي است که به راحتي قابل مشاهده مي‌باشد و برنامه‌هاي رصدي مختلفي در ايران از جمله در قم، مرکز نجوم آيت الله العظمي سيستاني، کانون حضرت مريم، اصفهان، تهران و ديگر شهرها براي آن تدارک ديده شده است. انجمن نجوم هم خبرشو زده 

* ماه گرفتگي‌ بعدي 19 آذر  خاطرنشان مي‌شود، بنابر دستور شرع مبين اسلام در زمان ماه‌گرفتگي نماز آيات بر مکلفين واجب مي‌شود و وقت آن هم زماني است که ماه شروع به گرفتن مي کند. چون ماه‌گرفتگي خردادماه، در شب 13 رجب ( ولادت حضرت اميرالمؤمنين (ع)) رخ خواهد داد، خوب هست مردم ايران که غالباً در اين شب، مراسم جشن و شادماني براي آن حضرت برپا مي‌کنند، نماز آيات را به جماعت اقامه کنند. * کيفيت نماز آيات نماز آيات به واسطه چهارچيز بر مسلمان واجب مي شود: 1- کسوف، خورشيد گرفتگي (اگرچه به مقدار کمي باشد) 2- خسوف، ماه گرفتگي(اگرچه به مقدار کمي باشد) 3- زلزله 4- رعد و برق و بادهاي سياه و سرخ و مانند اينها در صورتي که بيشتر مردم بترسند * چگونگي نماز آيات نماز آيات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و قبل از هر رکوع، حمد و سوره خوانده مي شود و يا سوره اي را پنج قسمت کرده و قسمت اول را قبل از رکوع اول، بعد از حمد مي خوانيم وبه رکوع مي رويم، سپس از رکوع برخاسته و بدون خواندن، حمد قسمت دوم آن سوره را مي خوانيم و به رکوع مي رويم، پس از رکوع قسمت سوم آن را مي خوانيم و باز به رکوع مي رويم، سپس مي‌ايستيم و همچنين تا رکوع پنجم و سپس به سجده مي رويم و رکعت دوم را هم به همين ترتيب بجا مي آوريم. به عنوان نمونه، نماز آيات را به شکل کوتاه آن با تقسيم سوره "اخلاص" بيان مي کنيم: - با گفتن "الله اکبر" نماز را شروع مي کنيم. - بعد از تکبير، سوره حمد را مي خوانيم و پس از حمد "بسم الله الرحمن الرحيم" را مي گوييم. - سپس به رکوع مي رويم (در تمام رکوع ها بايد ذکر رکوع گفته شود). - از رکوع سر بر مي داريم و بدون آنکه سوره حمد را بخوانيم، مي گوييم: "قل هو الله احد". - بعد به رکوع دوم مي رويم. - پس از رکوع دوم مي خوانيم: "الله الصمد". - باز به رکوع مي رويم. - پس از رکوع سوم مي خوانيم: "لم يلد ولم يولد". - باز به رکوع رفته، پس از رکوع چهارم مي خوانيم: "ولم يکن له کفواً احد". - سپس رکوع پنجم را بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده مي رويم. - پس از سجده دوم، يک رکعت ديگر، مانند رکعت اول بجا مي آوريم و با تشهد و سلام، نماز را تمام مي کنيم.

توجه :‌ طبق نظر برخي از مراجع عظام نمي توان آيه بسم الله الرحمن الرحيم را به تنهايي ، قبل از ركوع اول سوره (شكل دوم نماز آيات) در هر ركعت خواند .

احتياط اين است که تا قبل از اينکه خورشيد يا ماه شروع به باز شدن بکند نماز آيات را بخوانيم . (1) پي نوشت: 1. امام خميني ، تحرير الوسيله ج 1 صلاه الآيات م 3

نظر همه مراجع :بعد از خورشيد گرفتگي يا ماه گرفتگي متوجه اين کسوف يا خسوف شده(از قبل اطلاع نداشته وموقع کسوف هم مطلع نباشد ) در صورتي که کسوف يا خسوف ناقص باشد بر او قضا واجب نيست ودر صورتي که اين کسوف يا خسوف کامل باشد (تمام ان گرفته باشد )قضا واجب است. رساله مراجع :1499

با سلام لطفا منابع يا اصل دستور شرع براي نماز ايات از کجا استفاده شده ( در ايات الاحکام نمي باشد، و اگر نص نيست) از کجا و توسط چه کسي اين حکم وارد شرع شده را با ادله قابل قبول بيان کنيد.ممنون

و لاً: فلسفه همه احکام و جزئيات آنها به طور تفصيلي روشن نيست و آگاهي از آن دانشي فراتر از تنگناهاي معارف عادي بشري مي‏طلبد. ليکن به طور اجمال، روشن است که همه احکام الهي تابع مصالح و مفاسد واقعي در متعلق آنهاست. بنابراين در صورتي که فلسفه حکمي را بالخصوص ندانيم، بنا بر قاعده کلي فوق بايد از آن پيروي کنيم؛ زيرا در آن يقين به وجود مصلحتي هست، هر چند بر ما ناشناخته باشد. ث انياً: در يافتن فلسفه احکام، نبايد هميشه به دنبال علوم تجربي رفت و دليلي مادي و فيزيولوژيک برايش جست و جو نمود. اين فرايند که همواره در پي يافتن مصلحت يا مفسده‏اي طبي يا ... باشيم، برخاسته از نگرشي مادي گرايانه است؛ در حالي که بسياري از احکام، مصالحي معنوي دارند که در حوزه هيچ يک از علوم بشري قابل تحقيق نيست و آنها با متد تجربي خود، قادر به دادن حکمي - نفياً يا اثباتاً - پيرامون آن نيستند و اگر نظري هم بدهند، بسيار سطحي است؛ زيرا چه بسا مسأله حکمتي برتر و بالاتر داشته باشد؛ مثلاً در مورد روزه علوم به خواص بهداشتي آن پرداخته است، ولي قرآن مجيد فلسفه‏اي بالاتر را بيان فرموده و آن "تقوا يابي" است. ثالث اً؛ چنانکه در بعضي از روايات اسلامي اشاره شده است علت واجب بودن نماز آيات اين است که گاهي خداوند به جهت پاره‏اي از گناهان که از بندگان سر مي‏زند آنها را مستحق عذاب مي‏بيند ولي باز از باب رحمت واسعه و لطفي که به بندگان دارد براي اينکه به آنها فرصت ديگري بدهد بوسيله آشکار کردن علايم که به آن آيات مي‏گويند؛ يعني، گرفتن ماه و خورشيد يا بروز زلزله و رعد و برق و وزيدن بادهاي سرخ و سياه زنگ خطر مي‏نوازد تا انسان‏ها راهشداري دهد، و بلکه به درگاه او روي آورند و از کردار خود توبه نمايند و با خواندن اين دو رکعت نماز و تضرع و زاري موجب رفع عذاب شوند. از امام رضا(ع) روايت شده که علت کسوف و خواندن نماز آيات اين است که چون معلوم نيست اين آيه نشانه عذاب يا رحمت است رسول خدا(ص) به امتش دستور توجه به درگاه خدا داده تا شر عذاب را بوسيله آن از خودشان دور کنند همان گونه که قوم حضرت يونس وقتي آثار و نشانه‏هاي عذاب را ديدند با تضرع و زاري و بازگشت به درگاه خدا عذاب حتمي را از خود دفع کردند.(کتاب وسائل الشيعه، ج 5 ص 142). و نماز آيات درسي از توحيد و خداشناسي است، به طور کلي اين گونه حوادث و حالات غير عادي موجب وحشت انسان‏ها مي‏شود و گاهي ممکن است افکار خرافي و شرک آلودي را در اذهان جاهلان پديد آورد و نشانه نوعي قهر طبيعت و خشم خدايان به شمار مي‏آمد و چون از خدا غافل مي‏شدند و به طبيعت بي جان روي مي‏آوردند از اين رو خواندن نماز آيات براي توجه دادن به منشا اصلي آفرينش و دگرگوني‏هاي طبيعت يعني، خداي تواناست. در حديث است که امام صادق(ع) فرمودند:"زلزله‏ها و گرفتگي ماه و خورشيد و بادهاي سخت وحشت زا از نشانه‏هاي قيامت است و از نشانه‏هاي قدرت خداوند است. هر گاه يکي از اين‏ها را ديديد به ياد برپايي قيامت بيافتيد و به خدا پناه ببريد و نماز بخوانيد".(وسايل، ج‏5، ص 144) بنابر اين نماز آيات اذهان مردم را از طبيعت به طرف خداي متعال و خالق طبيعت توجه مي‏دهد. منبع:سايت جواب 

با سلام وخوش آمدگويي خدمت شما دوست عزيز تشريع نماز آيات در هنگام گرفتن خورشيد و ماه دو نکته خاص دارد: 1- بطور کلّى خورشيد و ماه و منظومه شمسى در نظر انسانها نظام شگفت انگيزى دارند، خورشيد با اشعّه طلايى خود به کلّيّه جانداران و نباتات رشد و نموّ مى بخشد، ماه با گردش منظّم و دقيق خود سير زمان را اندازه گيرى مى کند و با انوار نقره فام خود از تيرگى شب کاسته، پهنه زمين را براى ما روشن مى سازد. اين آثار مهم، با عظمت شگرفى که آنها دارند، در گذشته در اذهان افراد ظاهر بين اثر گذاشته و در آنها اين تصوّر را پيش آورده بود که آنها که بر حسب ظاهر، بر جهان جانداران و گياهان و جمادات، با عظمت کامل حاکميّت دارند، در سرنوشت انسان مؤثّر بوده و معبود يا خالق او مى باشند و از همين راه بود که پرستش آفتاب و ماه پيش آمده و عدّه اى به ربوبيّت اين اجرام نورانى معتقد شدند و خورشيد و ماه را به جاى «خدا» که حاکم مطلق بر تمام عالم هستى است، گذارده بودند. بزرگترين ضربه اى که قهرمان توحيد، ابراهيم(عليه السلام) برعقيده اين گروه وارد ساخت، از اين راه بود که محکوم بودن اين کرات را در برابر نظام و قوانين کلّى جهان به آن ها يادآور شد(سوره انعام، آيه هاى 76 - 78) و افول (غروب نمودن و غايب گشتن) اين اجرام درخشان را از انظار، گواه بر محکوميّت آنها گرفت. زيرا «افول» اين اجرام، بزرگترين نشانه محدوديّت آنهاست و موجود محدود و محکوم که خود در چنگال ديگرى است و حتّى در نورافشانى خود بر پهنه هستى اختيارى از خود ندارد، گواه بر عدم ربوبيّت و دليل بر مخلوق بودن اوست. کسوف و خسوف (گرفتن خورشيد و ماه) نيز نشانه ديگرى از مخلوق بودن و محدود بودن آنها در برابر آفريدگار جهان است و مى رساند که آنان در رساندن فيض و پخش اشعّه و انوار خود به ساير موجودات، کوچکترين اختيارى از خود ندارند و لذا گاهى موجود ديگرى در برابر آنها قدم علم مى کند و آنها را از کار و عمل خود باز مى دارد. بنابر اين کسوف و خسوف خورشيد و ماه، بهترين راهنما بر مخلوق بودن و محدوديّت آنها در برابر اراده مطلقى است که بر جهان هستى حکمفرماست. در لحظه اى که ما با حادثه خسوف و کسوف روبه رو مى گرديم - حادثه اى که ما را به محکوم بودن اين اجرام در برابر يک اراده قاهر غالب هدايت مى کند، حادثه اى که در دل ما ايمان و اعتراف به آفريدگار ايجاد مى نمايد که همه جهان، از آن جمله خورشيد و ماه، در قبضه قدرت او هستد - شايسته و لازم است که ايمان قلبى خود را در اين لحظه در قابل عمل ريخته، با خواندن نماز آيات و نهادن پيشانى به آستان قدّس پروردگار جهان، عقيده و اعتراف باطنى خود را ابراز نماييم. چنان که قهرمان توحيد حضرت ابراهيم(عليه السلام) پس از آن که از اُفول اين اجرام درخشان همان نتيجه را گرفت که ما از گرفتن خورشيد و ماه مى گيريم، بلافاصله چنين گفت: «اِنِّى وَجَّهْتُ وَجْهِىَ لِلَّذِى فَطَرَ السَّماواتِ وَ الاَرْضَ حَنِيفاً وَ مَا اَنَا مِنَ الْمُشْرِکَينَ ; من روى خود را به سوى کسى کردم که آسمان ها و زمين را آفريده، من در ايمان خود خالصم و از مشرکان نيستم».( سوره انعام، آيه 79) 2- علاوه بر اين، در مواردى که اوضاع تازه و احياناً وحشتناک و غير عادّى در آسمان رخ مى دهد، عدّه اى از مردم به يک سلسله امور خرافى پناه برده و اين اعمال را در رفع اين حادثه مؤثّر مى دانند، اسلام با واجب ساختن نماز آيات به هنگام کسوف و خسوف، مردم را از توجّه به اوهام و خرافات بازداشته و عقول و افکار آنها را به نقطه اى که سرچشمه تمام حوادث گيتى است متوجّه ساخته است. بعلاوه، در برابر اين حوادث وحشتناک به انسان آرامش و امنيّت خاطر مى بخشد. منبع:شهرسوال