حضرت آيت الله العظمي سيد محمد صادق روحاني در کنار دروس عالي فقه، تدريس دروس عالي علم اصول را در شهر قم آغاز کرده و پنج دوره کامل آن را به پايان رسانده اند. ره‌آورد سالهاي متمادي تدريس ايشان، مجموعه 6 جلدي «زبدةالاصول» است.
اين کتاب پس از بررسي‌هاي فشرده نظريات و ديدگاههاي مختلف اصولي نگاشته شده و اين مساله، باعث شده است تا کتاب، از ساختاري منسجم و يکپارچه و نظرياتي با مباني مستحکم برخوردار باشد. روشن است که اين ويژگي به تنهايي ارزش علمي اين مجموعه را مضاعف مي کند. اما بايد اذعان کردکه ويژگي‌هاي برجسته ديگري نيز در آن به چشم مي‌خورد که به اختصار به دو ويژگي آن اشاره مي‌شود:
1/ تتبع و جامعيت
در زماني که برخي از دايرةالمعارف‌هاي اصوليِ پرآوازه، تنها ادامه‌دهنده انديشه محقق نائيني هستند، و يا فقط تحت تأثير نظرات محقق اصفهاني منتشر شده‌اند، و يا تنها رويکرد آنان، درنگ در جايگاه بلندمرتبه افکار محقق عراقي است؛ دايرةالمعارف «زبدةالاصول» نه تنها تمامي اين نظرات را پوشش مي‌‌دهد، بلکه شامل ساير ديدگاهها نيز هست. چنان‌چه معظم‌له در اين کتاب ـ مثلا ـ آراي شيخ عبدالکريم حايري يزدي را به منظور نشان‌دادن جايگاه اين آراء و لزوم توجه به آنها، آنچنان‌که شايسته مقام ايشان است، مورد توجه قرار داده است.
2/ زيبايي بيان و ايجاز
اگر کسي تاليفات ارزشمند آيت الله العظمي روحاني را ديده باشد پي خواهد برد که ايشان تنها داراي قدرت بيان صرف نبوده بلکه از نيرويي قدرتمند در ايجاز بيان و مهندسي مرزهاي مقصدِسخني که مي‌خواهند آن را تفهيم نمايند، برخوردار هستند.آن‌جناب مصداق بارز اين جمله آن عرب مشهور است که مي‌گويد: «خير الکلام ما قل و دل»؛ بهترين کلام، مختصر و مفيدِ آن است. هم‌چنين مصداق بارز اين سخن امام صادق (ع) است که مي فرمايد: «بلاغت در سه چيز يافت مي شود: نزديک شدن به معناي مطلوب، دوري جستن از زوايد کلام، انتقال مطالب فراوان با سخناني کوتاه»[1].
يکي از اساتيد دروس عالي حوزه علميه قم ايشان را چنين توصيف نموده است: «وقتي براي من منظور واقعي سخن علامه خويي (ره) روشن نمي‌شود، به کتاب زبدةالاصول آيت الله روحاني مراجعه مي کنم و آنک درمي‌يابم که بيان و مفهوم مطلبي که برايم پيچيده بود، روشن شده است». و مطلب به راستي، همان‌گونه است که اين عالم جليل گفته است، زيرا معظم‌له بسياري از مباحث و نظريات اصولي را از پيله غموض و پيچيدگي بيرون آورده، و در قالب‌هايي جديد ريخته که مشخصه آنها، لطافت ساختار و حسن بيان است و بدين طريق، مسائل پيچيده آن را روشن و معضلات آن را حل و مبهمات آن را علاج کرده است. شايد مبالغه نباشد که در وصف کتاب «زبدةالاصول» بگوييم که اين کتاب يکي از کليدهاي شناخت اصول است، خصوصا در مواري که مرتبط به آراي دانشمندان بزرگي چون عراقي و اصفهاني مي‌شود؛ زيرا چه بسيار شده است که فکر انسان، در خواندن عبارات پيچيده آنها متوقف مي‌شود، اما با رجوع به سخنان معظم‌له آن مطالب غامض کاملا از بين مي رود، و به منظري روشن و فارغ از هرگونه تشويش و سختي تبديل مي‌گردد.
*****
گفتني است که اهميت اين کتاب و اتمام چاپهاي قبلي ، و درخواست مکرر براي تجديد چاپ آن، موجب شد تا اين کتاب با ويرايش جديد و رفع اشکالات املائي در 6 جلد و به قيمت 15 هزار تومان توسط انتشارات کلبه شروق منتشرشود.
[1] . بحارالانوار، ج75، ص229.
لينک مطلب: http://rohani.ir/page-1046.htm
