تبیان، دستیار زندگی

مصرف نوشابه، چه همراه غذا و چه به تنهایی مضر است، زیرا گاز، مواد رنگی، افزودنی‌ها و قند موجود در نوشابه بر عملکرد دستگاه گوارش، تاثیری منفی دارند.تقریبا همه مواد و ترکیبات موجود در نوشابه مضر هستند و هیچ ماده مفیدی در آن وجود ندارد. نوشابه‌های بی‌رنگ هم اگرچه فاقد مواد رنگی هستند، ولی مصرف آن ها هم توصیه نمی‌شود.

مصرف نوشابه با هدف هضم کردن غذا و یا به عنوان نوشیدنی همراه غذا به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. دستگاه گوارش برای هضم غذا نیازی به نوشابه ندارد و نباید با هدف تسریع هضم غذا، نوشابه مصرف کرد. برخی افراد هم نوشابه را به عنوان یک نوشیدنی و برای خنک شدن بدن مصرف می‌کنند که به این افراد نیز توصیه می‌شود نوشیدنی‌های سالم را جایگزین آن کنند.

مواد غذایی پس از مصرف، در داخل معده از نظر دمایی تعدیل می‌شوند و به دمای مناسب برای هضم می‌رسند، این درحالی است که مصرف نوشیدنی‌های سرد به همراه غذا، تعدیل حرارت مواد غذایی را مختل می‌کند که در نتیجه آن، هضم غذا با مشکل مواجه می‌شود.

افرادی که با مشکل ترشح زیاد یا کم اسید معده مواجه هستند، باید با مراجعه به پزشک و درمان دارویی این مشکل را حل کنند و مصرف نوشابه نه تنها تاثیری در رفع این مشکل ندارد، بلکه می‌تواند عوارضی هم در پی داشته باشد

پس از مصرف غذاهای چرب، اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود، موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌شود و درنتیجه هضم غذا با مشکل مواجه خواهد شد.

افرادی که از زخم معده و سوزش سر دل رنج می برند، باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری کنند.

1- نوشابه عامل افزایش فشار خون است


فشار خون بالا یک عامل خطرزا برای بیماری قلب و عروق است. خطر حمله قلبی یا سکته مغزی برای کسی که میزان فشار خون او 5/13 بر 5/8 است دو برابر کسی است که فشار خون او 5/11 بر 5/7 است.


بررسی‌ های محققان انگلیسی و آمریکایی نشان می ‌دهد به ازای هر قوطی نوشابه شکردار که در روز مصرف شده باشد، فشار خون به ‌طور منظم بالاتر می ‌رود.


داده ‌های مربوط به بیش از 2هزار و 500 نفر نشان می ‌دهد که نوشیدن بیش از 355 میلی لیتر آب میوه ی شکردار یا نوشابه ی گازدار در روز می ‌تواند توازن فشارخون را به هم بزند.


دانشمندان معتقدند که شکر زیاد در خون باعث به هم خوردن حالت عادی رگ‌ ها و میزان نمک در بدن می‌ شود. نوشیدنی ‌های رژیمی که با شیرین کننده‌ های مصنوعی شیرین شده باشند، چنین خطری را ندارند. مالکان صنعت نوشابه ‌سازی می‌ گویند که محصولات آن ها در صورتی که به اندازه مصرف شوند، خطری ندارند. انجمن قلب آمریکا می‌ گوید که نباید هفته ‌ای بیش از 3 قوطی 355 میلی لیتری نوشابه مصرف کرد.


در این مطالعه در 4 مورد از داوطلبان 40 تا 59 ساله از انگلیس و آمریکا خواسته شد تا آن چه را در 24 ساعت قبل نوشیده بودند، ثبت کنند. همچنین نمونه ادرار آن ها گرفته و فشارخون شان اندازه‌ گیری شد. به ازای مصرف هر یک قوطی اضافه نوشابه شکردار در روز، فشار بیشینه داوطلبان 6/1 میلی متر جیوه و فشار کمینه آن ها 8 دهم میلی‌ متر جیوه بیشتر بود.


در مجموع به‌ نظر می ‌رسید کسانی که مقدار زیادی نوشیدنی ‌های شیرین شده با شکر مصرف می‌ کردند، رژیم‌ های غذایی بدتری داشتند و احتمال اضافه وزن آن ها بیشتر بود. اما صرف ‌نظر از این مسئله، ارتباط آن با فشار خون حتی پس از احتساب عواملی مثل وزن و قد، قابل توجه بود.

2- نوشابه هضم غذا را با مشکل مواجه می ‌کند


دکتر فریده شیشه‌ بر در این باره می گوید: تقریبا همه مواد و ترکیبات موجود در نوشابه مضر هستند و هیچ ماده مفیدی در آن وجود ندارد. نوشابه‌ های بی ‌رنگ هم اگر چه فاقد رنگ‌ های شیمیایی هستند، مضرات زیادی دارند و مصرف آن ها توصیه نمی ‌شود. وی با بیان این که مصرف نوشابه با هدف هضم غذا و یا به عنوان نوشیدنی همراه غذا به هیچ وجه توصیه نمی ‌شود، افزود: دستگاه گوارش بدن برای هضم غذا نیازی به نوشابه ندارد و نباید با هدف تسریع هضم غذا نوشابه مصرف کرد. برخی افراد هم نوشابه را به عنوان یک نوشیدنی و برای خنک شدن بدن مصرف می‌ کنند که به این افراد نیز توصیه می ‌شود نوشیدنی‌ های سالم را جایگزین کنند.


افرادی که با مشکل ترشح زیاد و یا کم اسید معده مواجه هستند باید با مراجعه به پزشک و درمان دارویی این مشکل را حل کنند و مصرف نوشابه نه تنها تاثیری در این زمینه ندارد، بلکه می ‌تواند عوارضی هم به همراه داشته باشد.


این متخصص تغذیه با اشاره به این که غذاهای چرب دیرهضم هستند، خاطرنشان کرد: پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود، موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌ شود و درنتیجه هضم غذا با مشکل مواجه خواهد شد.


مصرف آب، شربت‌ های طبیعی، دوغ و ماءالشعیر به همراه غذا نسبت به نوشابه مضرات کمتری دارد ولی مصرف این مایعات به همراه غذا نیز توصیه نمی ‌شود.


مواد غذایی پس از مصرف در درون معده از نظر دمایی تعدیل می ‌شوند و به دمای مناسب برای هضم می ‌رسند، این در حالی است که مصرف نوشیدنی ‌های سرد به همراه غذا، تعدیل حرارت مواد غذایی را مختل می ‌کند که در نتیجه آن هضم غذا با مشکل مواجه می ‌شود.

3- نوشابه خطر سکته را افزایش می ‌دهد


مصرف مداوم و منظم نوشابه، خطر ابتلا به سکته را تا 61 درصد افزایش می ‌دهد. پژوهشگران دانشگاه میامی میلر با تحقیق بر روی بیش از دو هزار و 500 نفر، در صدد یافتن پاسخی برای پرسش مربوط به تاثیر نوشابه بر سلامت انسان پس از 9 سال بودند. در نهایت آنان به این نتیجه رسیدند افرادی که به طور منظم نوشابه مصرف می‌ کنند تا 61 درصد بیشتر از دیگران و کسانی که مصرف به مراتب کمتری دارند، در خطر ابتلا به سکته قرار می ‌گیرند.


4- نوشابه ‌های گازدار موجب پوکی استخوان می شوند


دکتر زهرا عبداللهی معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می گوید: نوشابه ‌ها علاوه بر قند زیاد، دارای املاح فسفات هستند که در جذب کلسیم غذا ایجاد اختلال می ‌کند و نهایتا مصرف مداوم نوشابه ‌های گازدار کمبود کلسیم و به دنبال آن پوکی استخوان را به دنبال دارد. پوکی استخوان موجب شکستگی ‌های خود به خود استخوان می‌ شود.


دکتر سید مرتضی صفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این باره می گوید: اسید فسفریک علاوه بر ایجاد اختلال در گوارش غذا، باعث اسیدی شدن خون می شود که برای جلوگیری از پایین آمدن بیش از حد PH خون(اسیدی شدن) و خنثی سازی آن، بدن از کلسیم ذخیره شده در استخوان ها استفاده می کند.


در واقع اسید فسفریک موجود در نوشابه باعث کنده شدن کلسیم از استخوان ها می شود؛ از سوی دیگر برای جذب کلسیم موجود در غذاها از طریق دستگاه گوارش نیز نیاز به برقراری نوعی تعادل میان میزان کلسیم و فسفر است. وقتی این تعادل بر اثر نوشیدن نوشابه گازدار حاوی اسیدفسفریک به هم می خورد، جذب کلسیم از دستگاه گوارش نیز دچار اختلال می شود.

بنابراین بدن از یک سو از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده می کند و از سوی دیگر به راحتی نمی تواند کلسیم جذب کند، در نتیجه دچار نوعی فقر کلسیم و کاهش تراکم استخوانی و در نهایت پوکی بافت استخوانی خواهد شد. طبق نتایج جدیدترین تحقیقات علمی، افرادی که به میزان زیاد نوشابه مصرف می کنند، احتمال شکستگی استخوان در آن ها 3 تا 4 برابر کسانی است که نوشابه مصرف نمی کنند. به عنوان مثال خانمی که هر روز یک لیوان نوشابه مصرف می کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد و اگر این زن ورزشکار باشد، میزان این خطر5 برابر افزایش می یابد. به گفته ی دکتر صفوی در حال حاضر سن ابتلا به پوکی استخوان در ایران کاهش یافته و به 35 سال رسیده است.

5- نوشابه ‌های گازدار عامل اصلی پوسیدگی دندان ها هستند


دکتر سعید نعمتی، دبیر علمی کنگره دندانپزشکی ترمیمی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد می گوید: یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه با آن مواجه هستیم، استفاده ی بی ‌رویه ی نوجوانان و جوانان از نوشابه‌ های گازدار و تنقلات حاوی مواد قندی است که در این سنین با توجه به افزایش فعالیت ‌های بدنی تمایل به مصرف این مواد نیز افزایش یافته و باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیری بر بدن و دندان‌ ها می‌ شود.


نوشابه‌های گازدار به دلیل وجود ترکیبات CO2 و تبدیل آن به اسید کربنیک باعث عدم جذب کلسیم مواد غذایی و در نتیجه ایجاد مشکلات اسکلتی و پوکی استخوان می‌ شود و از طرفی حل شدن تدریجی مینای دندان و در نتیجه رنگ گرفتگی سطحی، ایجاد حساسیت، پوسیدگی ‌های ریز روی مینای دندان را به دنبال دارد.


بهترین جایگزینی برای تنقلات و نوشابه های گازدار، انواع مغزها و انواع دوغ می‌ باشد که در گذشته جایگاه خوبی در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است و نه تنها فاقد اثرات پوسیدگی دندان ها است بلکه باعث تامین کلسیم مورد نیاز بدن نیز می ‌شود.

6- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده می شود


محققان می ‌گویند مصرف نوشابه‌ های قندی بیش از دو بار در هفته می ‌تواند احتمال افزایش به سرطان لوزالمعده را افزایش می ‌دهد. به گزارش روییترز، مطالعه‌ ای بر روی 60 هزار نفر در سنگاپور نشان می دهد که افرادی که بیشتر به جای نوشابه‌ های قندی آب میوه می‌ نوشند کمتر در معرض این سرطان قرار می ‌گیرند.


مارک پریرا از دانشگاه مینسوتا که این مطالعه را رهبری می ‌کرده ‌است می ‌گوید شاید شکر عامل اصلی این امر باشد ولی افرادی که به طور مداوم نوشابه‌ های قندی می‌ نوشند به بیماری ‌های دیگری نیز مبتلا می ‌شوند.


وی می‌ گوید: "میزان بالای شکر این نوشیدنی‌ ها میزان انسولین را افزایش می‌ دهد و همین امر می ‌تواند سلول ‌های سرطان لوزالمعده را افزایش دهد."


این تیم تحقیقاتی بر روی 60524 مرد و زن سنگاپوری - چینی برای 14 سال مطالعه انجام دادند. در این بین 140 نفر مبتلا به سرطان لوزالمعده شده ‌اند و آن‌ ها که در هفته بیشتر از دو نوشابه ی قندی می ‌نوشند 87 درصد بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان بودند. محققان معتقدند این نتایج قابل تعمیم به ساکنان کشورهای دیگر نیز هست.

7- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سنگ های کلیوی


بالا رفتن میزان اسید فسفریک در خون بر عملکرد کلیه ها تاُثیر منفی داشته، از آن جایی که کلیه ها قادر به دفع سریع آن نمی باشند باعث وارد آمدن فشار مضاعف به کلیه ها می شود. همچنین مصرف نوشابه های گاز دار سبب می گردد تا کلسیم از استخوان ها خارج شده و درون خون جریان یابد که این امر به نوبه ی خود موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که در نهایت منجر به تشکیل سنگ ‌های کلسیمی در کلیه ها می شود.


و در آخر جالب است بدانید محققان ثابت کرده‌ اند که اگر یک تکه ناخن، 72 ساعت در نوشابه ی حاوی اسید فسفریک باقی بماند به طور کامل حل خواهد شد.

10 دقیقه بعد:
10 قاشق چای خوری شکر وارد بدنتان میشود،میدانید چرا با وجود خوردن این حجم شکر دچار استفراغ نمی‌شوید؟چون اسید فسفریک،طعم آن را کمی میگیرد و شیرینی اش را خنثی میکند.


20 دقیقه بعد:
قند خونتان بالا میرود و منجر به ترشح ناگهانی و یکجای انسولین می شود،کبدتان شروع میکند به تبدیل قند به چربی تا قند خون بیشتر از این بالا نرود.


40 دقیقه بعد:
حالا دیگه جذب کافئین کامل شده،مردمکهای چشم گشاد می شود،فشار خونتان بالا میرود و در پاسخ به این حالت،کبدتان قند را به داخل جریان خون رها می‌کند.گیرنده های آدنوزین مغز حالا بلوک می شوند تا از احساس خواب آلودگی جلوگیری کنند.


45 دقیقه بعد:
ترشح دوپامین افزایش پیدا میکند و مراکز خاصی در مغز حالت سرخوشی ایجاد میکنند،تحریک میشوند.این همان مکانیسمی است که در مصرف هروئین منجر به ایجاد سرخوشی می‌شود.


60 دقیقه بعد:
اسید فسفریک موجود در نوشابه،داخل روده کوچک،به کلسیم،منیزیم و روی میچسبد.متابولیسم بدن افزایش پیدا میکند.میزان بالای قند خون و شیرین کننده های مصنوعی،دفع هر چه بیشتر کلسیم را از طریق ادرار باعث می‌شوند.


مدتی بعد:
کافئین در نقش یک داروی مدر (ادرار آور) وارد عمل میشود.حالا دیگر کلسیم و منیزیم و رویی که قرار بود جذب بدن شود،بیش از پیش از طریق ادرار دفع می‌شوند و به همراه آن مقادیر زیادی آب،سدیم و دیگر الکترولیت ها نیز از دست می‌رود.


مدتی بعدتر:
کم کم آن غوغایی که در بدنتان ایجاد شده بود فروکش می‌کند و نوبت به افت قند می‌رسد.در این مرحله یا خیلی حساس و تحریک پذیر میشوید یا خیلی کرخت و بی حال.حالا دیگر تمام آن آبی را که از طریق نوشابه وارد بدن خود کرده بودید دفع کرده اید،آبی که میشد به جای اسید و کافئین و شکر ،حاوی مواد مفیدی برای بدنتان باشد.تا چند ساعت بعد اثر کافئین هم از بین میرود و شما هوس یک نوشابه دیگر میکنید.

هنگامی که شما در بطری یک نوشابه گازدار را باز می کنید، بلافاصله حباب ها و گازهای موجود در آن به بیرون جهیده و دیده می شوند. گاز این گونه محصولات به سبب وجود اسید فسفریک و دی اکسید کربن موجود در ترکیبات شان است که سبب اسیدی شدن این گونه مواد خوراکی نیز می گردد.


PH نوشابه های گازدار بین 5/2 تا 5/3 است که موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده می گردد. در دستگاه گوارشی بدن، فقط معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی می باشد. اما دیگر اعضای سیستم گوارش مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه های گازدار، دچار اختلال می گردند، زیرا مخاط دهان، گلو و مری در برابر اسید، بسیار حساس و آسیب پذیر هستند.


اسید فسفریک موجود در این نوشابه ها نیز در رقابت با اسید ترشح شده توسط دیواره ی معده، عملکرد صحیح معده را تحت تاثیر قرار می دهد. هنگامی که کار معده مختل می گردد، غذای مصرفی، هضم نشده باقی می ماند و سبب بروز سوء هاضمه و نفخ می شود.


افرادی که از زخم معده و سوزش سر دل (ترش کردن غذا) رنج می برند، باید از مصرف نوشابه های گازدار جدا خودداری کنند