تبیان، دستیار زندگی

فاطمیون (وصیت نامه مجتهده و عارفه وارسته بانو امین اصفهانی)

بایسته است به بهانه عرو ج ملکوتی الگوی زنان جهان , حضرت صدیقه کبرى , فاطمه زهرا, سلام الله علیها, یاد و مقام زنى از تباراو را, که از رهروان زهرا و غواص معارف قرآن واسرار مصطفى و سالک کوى ولایت اجداد طاهرینش , سلام الله علیهم , بود, با توجه و عرضه وصیت نامه اش پاس داریم و گوش دل را به توصیه هاى ملکوتى او, فرا داریم مطالب بلندى که به گفته خوداو (در همین وصیت نامه )ارمغان هایى است که آن سویى , که با ریاضت , تقوى و عشق به امامان , علیهم السلام , نصیبش گشت .

منبع 

او را, در قرون اخیر, در حوزه هاى علوم دینى , در بین بانوان , همانندى نیست , با مشکلات بسیارى که برایش رخ داد, در متن زندگى اجتماعى و خانوادگى , باانجام وظایف مادرى , به تحصیل علوم و معارف دینى همت گماشت . مقدم بر تحصیل و درس , تهذیب نفس را سرلوحه کار خویش قرار داد. در علوم نقلى به مقام اجتهاد نایل آمد و در علوم عقلى حکمت متعالیه بافت اندیشه او شد. حقایق عرفان نظرى را نوشید و ذکر و عشق الهى قوت روانش شد. با قرآن همدم بود و با سخنان معصومین , علیهم السلام ,انسى مدام داشت . در هر زمینه اى , گفته هاى صائب و رهگشا عرضه داشت . ژرفایى و نورانیت نوشته هاى او حکایتگراوج روحى و سفرهاى ملکوتى اوست .

طولانى بودن وصیت نامه اش , مجال بیان آفاق وجودى او رااز ما گرفت ازاین روى تنها به آثار قلمى چاپ شده اش ,اشاراتى مى کنیم و گوش جان را به توصیه هاى نورانى اش مى سپاریم .

آثار قلمى این بانوى بزرگ , نمایشگر سیر روحى و گرایشهاى معنوى اوست .او, در کتاب[ معاد], آخرین سى بشر را باالهام از[ انالله و اناالیه راجعون] باز مى نماید و معادانسان را براساس قانون تکامل و با کمک از برهان و قرآن و عرفان به زبانى ساده تبیین مى کند. در کتاب[ مخزن اللئالى] اسرار ولایت علوى را فرادید عاشقان کوى ولایت مى نهد و در کتاب[ الاربعین الهاشمیه] با غواصى دراسرار چهل گفته از معصومین , علیهم السلام , مطالب بلندى را با زبان عربى به رشته تحریر در مى آورد و در نهایت سر جان و صفحه قلب خود را, با فناى روح در بحر حق , به کلام حق پیوند مى زند و در پرتوانواراولیاى الهى و با کمک از سفینه هاى نجات علیهم السلام , در دریاى معارف والاى قرآن غوطه ور مى شود. ره آورداین سیر عظیم روحانى , تفسیر[ مخزن الاسرار] شد.او نیز, کتاب اخلاقى[ طهاره الاعراق] این مسکویه را با برگردان به فارسى فرادید سالکان همزمان خویش مى نهد.

راهش جاودان و روحش بهرور لقاء یار باد

چون روایت شده است :[ من مات بلا وصیت مات میته جاهلیه] ۱ بر آن شدم کتاب ۲ را با وصیتم پایان برم , تا خوشى پایانى داشته باشد.

نخست آموزه رسول خدا, صلى الله علیه و آله , را, در راه و رسم وصیت , با روایت شیخ طوسى , قدس سره ,از کتاب[ تهذیب] مى آورم .

امام صادق , علیه السلام , فرمود: رسول خدا فرمود: کسى که هنگام فرا رسیدن مرگ , وصیتى نیکو نکند در خود و جوانمردى او کاستى است .

پرسش شد: چگونه باید وصیت کرد؟

حضرت فرمود: وقتى مرگ او نزدیک شد و مردم گرد او جمع شدند, چنین بگوید:
اللهم فاطرالسموات والارض , عالم الغیب والشهاده ,الرحمن الرحیم .اللهم انى اعهدالیک فى دارالدنیاانى اشهدان لااله الاانت وحدک لاشریک لک وان محمدا عبدک و رسولک , وان الجنه حق والنار حق وان البعث والحساب حق والعدل والقدر والمیزان حق و ان القرآن کماانزلت وانک انت الله الحق المبین . جزى الله محمدا, صلى الله علیه و آله , خیرالجزاء, وحیاالله محمدا و آل محمد بالسم .اللهم یا عدتى عند کربتى , و یا صاحبى عند شدتى , و یا ولیى فى نعمتى الهى واله آبائى لاتکلنى الى نفسى طرفه عین . کنت اقرب من الشر وابعد من الخیر, وآنس لى فى القبر وحشتى واجعل لى عهدا یوم القاک منشورا ۳ .

پس از قرائت این دعا, آنچه را که , به اعتقاد من , مایه خوشبختى , کامیابى کمال و رستگارى است , به برادران و خواهران دینى ام , توصیه مى کنم واز خداى تعالى , توفیق دست یابى به آنها را براى خود و همه برادران و خواهران مومن , خواستارم .

سفارش مى کنم ترا به پرواى خدا, پروایى سزاوار خداوندیش .

با تمام وجود, روى به سوى او دار و تمام همت خود را وقف ساحت قدسش نما. در هیچ حالى از حالات , به گاه آسانى و سختى , تندرستى و بیمارى خوشى و ناخوشى , سازگارى و ناسازگارى , نیاز و بى نیازى , به مقدار یک پلک به هم زدن ,از خداى سبحان , غافل مشو. دائم با زبان و دل , به یاد او باشد بویژه به هنگام انجام فرمانها و ترک نهیهاى او, جل شانه .

چونان که امام صادق , علیه السلام , در ضمن سخنانى به ابى عبید مى فرماید:
وذکرالله کثیرااماانى لااعنى : سبحان الله والحمدالله ولااله الاالله والله اکبر, وان کان منه , و لکن ذکرالله عند مااحل و حرم ,ان کان طاعه عمل بها وان کان معصیه ترکها ۴ .

منظور آیه شریفه که فرمود: مدام خدا را به یاد داشته باشید, گفتن ذکر :[سبحان الله والحمدلله و لااله الاالله والله اکبر] نیست (گر چه آنهم ذکراست ) بلکه ذکر خدا آن است که : در برخورد با حلال و حرام , او را به یاد آورید,اگر فرمانى است اطاعت کنید واگر گناهى است واپس روید .

مدام این آیه از سوره نور را آویزه دل بدارید:
رجال لاتلهیهم تجاره و لابیغ عن ذکرالله واقام الصلوه وایتاء الزکوه یخافون یوما تتقلب فیه القلوب والابصار لیجزبهم الله احسن ما عملوا و یزیدهم من فضله والله یرزق ما یشاء بغیر حساب ۵ .

زیرا کارها با تقوا پذیرفته مى شود. چونان که خداى تعالى فرمود:

[ انما یتقبل الله من المتقین] ۶ با تقوا نفس کمال مى یابد و به مرتبه عبودیتى که باطن و کنه آن رسیدن به مقام ربوبیت است نائل مى شود. به وسیله همین تقواست که دانش , نصیب انسان مى گردد:
واتقوالله ویعلمکم الله ۷ .

علمى که خاستگاه آن تقوا باشد, جز دانشى است که با کسب و تعلیم بدست آید, چه دانش نظرى از سنخ نقوش است و آن را نور و روشنایى نیست .

همانظور که شیخ بهائى به فارسى سروده است
علم رسمى سر بسر قیل است و قال
نه ازاو کیفیتى حاصل نه حال

اما علمى که از راه تقوا نصیب گردد, نورى است که خدا در قلب هرکدام از بندگانش بخواهد مى افکند.

تو را به فراگیرى معرفت خداى عزوجل و کسب محبت او, واشتیاق به دیدارش توصیه مى کنم چه کسى جزاین راه به کامیابى و سعادت نرسد, آن را که معرفت نیست اگراعمال جن وانس را داشته باشد, کارهایش بى محتوا و بى بهااست همانطور که روایات بسیارى گویاى آن است .

در تحصیل معرفت الهى , کسب تقوا و خوشنودى او تلاش کن و دراین مهم , نستوه باش . بدان !اهل تقوا را مکانتى مطمئن در مجلسى پسندیده , نزد خداى تواناست .

پیوند قلبى وایمان خود را به خدا, پیامبران و جانشینان اواستوار ساز زیرا هر که به خدا پیوندند, به دستگیره محکم و ناگسستنى دست یافته است .

عمل صالح و شایسته انجام بده . بدان ! خدا عزوجل کار هیچ مرد و زنى را ضایع نمى کند.

اعمال و رفتارت را براى خدا خالص کن و در قبال آن کارها مزدى مطلب بلکه کارهاى خالصت را نردبان لقاء و دیدار خداى تعالى کن , همانطور که گوینده والا مقام فرمود:
فمن کان یرجوا لقاء ربه فلیعمل عملا صالحا و لایشرک بعباده ربه احدا ۸ .

هر کس لقاى حق را مى جوید باید عمل صالح و شایسته انجام دهد و در عبودیت پروردگار, هیچ کس و هیچ چیز را شریک قرار ندهد.

در همه کارهایت به خدا توکل کن زیرا, هر کس امورش را به خدا بسپارد, خداوند,او را بس است . به آنچه از جانب او رسد خوشنود و به فرمانهاى او سرسپار.

بدان , منزل رضا و تسلیم مقامى بس بزرگ است , هر کس بدان مقام رسد به کامیابى عظیمى دست یافته است . بر بلاها و پیشامدهاى ناگوار صبور باشد زیرا خداوند مزد صابران را بى کم و کاست مى دهد.

بدان ! راه وصول به عرفان الهى و رسیدن به مقام رضا, جز با پیروى پیامبر, صلى الله علیه و آله , نشاید. دوستى و ولایت اهل بیت رسول , صلى الله علیه و آله , را به دست آور زیرا, آنان دست آویز محکم و ریسمان استوارالهى و کشتى نجات اویند. هر کس به آنان توسل جوید به ساحل نجات رسد و هر کس از آنان جدا شود,از جایى که خود نداند تباه و هلاک گردد زیرا, با محبت واطاعت آنان , سالک , راه نجات و پیروزى را پوید. سلوک , بدون راهنمایى آنان ناممکن است .

در حدیث آمده است :
بنا عرف الله و بنا عبدالله , لولانا ما عرف الله ۹ .

پیامبر در حدیثى مشهور فرمود:
و ما نودى بشى ء من الولایه ۱۰ .

گرد محرمت و مکروهات مرو بلکه میل چیزهاى شبهه دار مکن زیرا, آلوده شدن به کارهاى حرام راه خدا را بر رویت ببندد, و حجاب بین تو و پروردگارت گردد. بى شک ,انجام مکروهات وارتکاب چیزهاى شبهه دار, پرتگاه افتادن در حرام الهى و مایه هلاکت ناگهانى است , و ترک کارهاى شبهه دار عامل نجات از حرامهااست فرایض را نیکو به پاى دار و نفس خود را برانجام مستحبات دینى و نوامیس الهى و کارهاى شایسته وادار کن .

در صحت کارها و وظایف دینى ات بکوش و آنها را تا درجه پذیرش درگاه حق , بالا ببر آنسان که شایستگى عرضه به ساحت قدس او را بیابد و مورد لطف و عنایت او قرار بگیرد. با خواسته هاى نفسانى ات مبارزه کن او راازاخلاق ناپسند پاک کن و به صفات خوب و پسندیده بیاراى . با تمام توانت از غفلت و بطالت بپرهیز. هر صبح و شام از نفس خود حساب بکش و کارهاى او را نظارت کن مباد, یک چشم بر هم زدن از جاده طاعت حق کنار رود. جان , مال و تمام نیرویت را در راه رضاى خدا به کار بگیر .

خود, وصى خویش باش . با ثروت و دارائیهایت چنان کن که دوست دارى پس از مرگت , با آن کنند. همانطور که امیرمومنان , صلى الله علیه و آله , فرمود:
یاابن آدم ! کن وصى نفسک واعمل فى مالک ما توثران یعمل فیه . ۱۱

و به فرزند خود,!امام حسن علیه السلام , توصیه مى کند:
یا بنى لاتخلفن و راءک شیئا من الدنیا فانک تخلفه لاحد رجلین اما رجل عمل فیه بطاعه الله فسعد بما شقیت به واما رجل عمل فیه بمعصیه الله فشقى بما جمعت له فکنت عونا له على معصیته و لیس احد هذین حقیقاان توثر على نفسک و تحمل له على وزرک . ۱۲

پسرکم ! چیزى از دنیا به جا منه چه آن را براى یکى از دو کس خواهى نهاد: یا مردى که آن را در طاعت خدا به کار برد, پس به چیزى که تو بدان بدبخت شده اى نیکبخت شود, و یا مردى که به نافرمانى خدا در آن کار کند و بدانچه تو براى او فراهم کرده اى بدبخت شود پس در آن نافرمانى او را یار باشى و هیچ یک ازاین دو درخور آن نبود که برخود مقدمش دارى .

نیزاز آن حضرت روایت شده است :
لیس لا حد من دنیاه الا ماانفقه على اخراه .

براى هر کس ازاین دنیا آنچه باقى مى ماند که در راه آخرت صرف کند.

در سامان دهى امور مومنان و مسلمانان بسیار بکوش .

دراین زمینه امام صادق(ع) از پیامبر ( صلى الله و علیه و آله) , چنین نقل کرده است :
من اصبح ولایتهم بامورالمسلمین فلیس بمسلم ۱۳ .

مسلمان نیست کسى که شب را به صبح برد و در فکر سامان بخشیدن به امور مسلمانان نباشد.

روایات بسیارى دراین زمینه رسیده است .

به همه مخلوقات خداى سبحان , همنوع و غیر همنوعت نیکویى کن .

با پیامبران , چونان یک فرزند باش , جوانان را چونان یک برادر و کودکان را چونان پدر. آنچه را براى خود دوست دارى براى دیگران دوست بدار و آنچه را بر خود روا نمى دارى بر دیگران روا مدار. حق هر صاحب حقى را به گونه اى مناسب ادا کن , با آنان مدارا کن , بلکه با دشمنت نیزمداراکن . تا مى توانى لغزشها و عیبهاى آنان را پوشیده دار.

مبادا به دنیا دل ببندى , چه شیفتگى دنیا مصدر هر خطایى است .از نفس اماره خطا کار غافل ,اشتباه گر, بازیگر, شهوت گراى , زینت خواهد برحذر باش زیرا آن دشمن ترین دشمنان توست , روایات شاهد براین مدعاست .