تبیان، دستیار زندگی

اصلا اهمیتی ندارد که شما هر روز صبح بدوید یا مرتب ورزش و نرمش کنید، چرا که اگر در مابقی روز، روی صندلی اتوموبیل یا دفتر کارتان یا روی مبل راحتی منزلتان بنشینید و بی‌تحرک باشید، خطر چاقی، دیابت، بیماری قلبی و تعدادی از سرطان‌ها و مرگ زودرس در شما بالا می‌رود.

به عبارت دیگر نشستن طولانی‌مدت می‌تواند باعث شود که اثرات سودمند ورزش منظم و شدید، خنثی شود.

نتایج چندین پژوهش چنین ادعایی را ثابت کرده‌اند. این تحقیقات نشان داده‌اند که نشتن طولانی‌مدت می‌تواند منجر به افزایش اندازه دور کمر، بالا رفتن فشار خون و افزایش قند خون شود. در کمال تعجب بر اساس این تحقیقات ثابت شده که کسانی که روزانه ۳ ساعت پای تلویزیون می‌نشینند و در این فاصله به خود حرکت نمی‌دهند، حتی اگر برنامه ورزش منظم هم داشته باشند، درست به اندازه کسانی که ورزش نمی‌کنند، چاق می‌شوند.

خوب! واقعا چرا نشستن طولانی‌مدت، اینقدر برای بدن زیان‌آور است و چرا حتی با ورزش نمی‌توان مضرات این عدم تحرک را جبران کرد؟

برای این ادعا دو پاسخ وجود دارد:

1-نشستن، واقعا یکی از غیرفعال‌ترین وضعیت‌هایی است که بدن می‌تواند داشته باشد. چون در این حین اصلا کالری قابل ملاحظه‌ای سوزانده نمی‌شود. واقعیت این است که حتی آدامس جویدن، انرژی بیشتری نسبت به نشستن مصرف می‌کند!
حتی وقتی که ایستاده باشید و اصلا حرکتی نکنید، انرژی بسیار بیشتری سوزانده می‌شود. چرا که در این حین عضلات پشت و شانه‌تان باید منقبض شوند و شما هر از گاه، باید این پا و آن پا کنید، این کارها محتاج صرف انرژی هستند.
در ضمن باید این مسئله را در نظر داشته باشید که فرایند چاق شدن، غالبا بسیار تدریجی و نامحسوس اتفاق می‌افتد، شما ممکن است، در عرض یک سال فقط یک کیلوگرم وزن اضافه کنید و سال بعد تنها یک و نیم کیلو. کافی است فقط روزانه ۳۰ کالری بیشتر از نیازتان غذا بخورید تا با شتاب آهسته، اما پیوسته‌ای، اضافه وزن پیدا کنید. مصرف ۳۰ کالری اضافه، واقعا محسوس نیست، چون فقط با خوردن یکی دو لقمه موز یا چند خلال سیب‌زمینی، این میزان کالری وارد بدن می‌شود. پس اگر کاری کنیم که هر روز تنها ۳۰ کالری بیشتر بسوزانیم، می‌توانیم بر این چاقی تدریجی غلبه کنیم.
سوزاندن این ۳۰ کالری، بسیار آسان است، کافی است روز یکی دوبار به جای آسانسور از راه‌پله استفاده کنید، به جای ایمیل زدن به همکارتان که در اتاق کناری است، خودتان شخصا به اتاقش بروید و با او صحبت کنید، به جای استفاده از خودرو برای رفتن به فروشگاه سر کوچه، پیاده این مسافت کوتاه را طی کنید و بالاخره گاه و بیگاه، پشت میز کارتان بایستید و از نشستن طولانی‌مدت پرهیز کنید.

2-اما نشستن طولانی‌مدت با مکانیسم دیگری به جز سوزاندن کم کالری هم می تواند به بدنتان آسیب برساند.
لیپو پروتئین لیپاز مولکولی است که نقش اساسی در پردازش چربی در بدن دارد، بافت‌های زیادی از جمله بافت‌های عضلانی این مولکول را می‌سازند. اگر لیپوپروتئین لیپاز بدن کم باشد، بدن دچار مشکلاتی می‌شود، مثلا میزان بیماری قلبی بالا می‌رود.
مطالعاتی که بر روی موش‌ها انجام شده، نشان داده که که این مولکول تنها در هنگامی که موش‌ها وادار به ایستادن بشوند، در عضلات پایشان ساخته می‌شود. به عبارت دیگر، نشستن طولانی می‌تواند متابولیسم بدن را مختل کند.
اما لیپو پروتئین لیپاز، تنها مولکولی نیست که با فعالیت ماهیچه‌ها ساخته می‌شود و غیرفعال بودن باعث کم شدن میزانش می‌شود. انقباض فعال عضلات، مجموعه‌ای از مواد دیگر را هم وارد جریان خون می‌کند که در مصرف و ذخیره قند و چربی‌ها، مؤثر هستند.

برای اثبات این ادعا تحقیق جالبی انجام شد: از تعدادی از افراد که عادت داشتند روزانه ۱۰ هزار گام حین فعالیت‌های معمول روزانه، بردارند، خواسته شد که با کمی تنبلی مثلا استفاده بیشتر از آسانسور یا خودرو، تنها ۱۳۰۰ قدم کمتر بردارند. آزمایشات نشان دادند که تنها در عرض دو هفته، متابولیسم چربی و قند آنها، نسبت به قبل، مختل شده است. در ضمن توزیع چربی در بدن آنها مختل شد و آنها در همین دو هفته، چربی بیشتر در ناحیه کمر، ذخیره کرده بودند.
تحقیق جالب دیگر روی افرادی انجام شد که عادت داشتند ساعات متمادی بنشینند، این تحقیق نشان داد که آنهایی که گاهی به خود استراحتی می‌دهند و در راهرو قدمی می‌زنند، اندازه دور کمر کمتری دارند و پروفایل قند و چربی بهتری نسبت به کسانی دارند که اصلا از پشت میز خود برنمی‌خیزند.

شما ممکن است به دلایل مختلف کاری داشته باشید که مستلزم پشت‌ میزنشینی طولانی باشد، مثلا کارمند یک اداره باشید، یا پزشکی باشید که باید ساعات طولانی در مطب بنشیند، یا اصلا بلاگر و کاربر اینترنتی باشید که روزانه ۳ ساعت را صرف نوشتن و مرور مطالب اینترنت می‌کند، در این صورت چگونه می‌توانید، از خطرات نشستن طولانی، رهایی پیدا کنید؟؟
یکی از راهکارها استفاده از میزی است که بتوان در حال ایستاده هم پشت آن کار کرد. در این صورت می‌توانید هر از چند گاه پشت میز بایستید و کارها را در این وضعیت انجام دهید.

شاید برای بیشتر ما ایرانی‌ها که ترجیح می‌دهیم، مشت مشت قرص و جوشانده برای کم کردن چربی و قند و وزن خود بخوریم، چنین توصیه‌هایی عجیب و غریب باشند. اما واقعیت این است که با تغییر سبک زندگی آن هم به میزان اندک، می‌توان سلامتی بهتری به دست آورد.
مثلا شما می‌توانید تنها با صرف چند صد هزار تومان، یک دوچرخه ثابت بخرید و بعد حین تماشای فوتبال، یا سریال‌های مورد علاقه‌تان، به آرامی رکاب بزنید، خواهید دید که بدون اینکه نیاز به ورزش‌های شدید،‌ رفتن به باشگاه یا رژیم‌های عجیب و غریب و به دقت محاسبه‌شده باشد، سلامتی‌تان ارتقا پیدا خواهد کرد.