صنایع دستی ایران مشكلات زیادی داشته و دارد. تا همین چند سال پیش این حوزه كه اكنون معاونتی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است،حتی متولی خاصی نداشت و بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی و حتی غیردولتی خود را به نوعی متولی صنایع دستی ایران می‌دانستند. این پراكندگی باعث شده بود تا تعبیر یك بام و چند هوا بهترین تعریف برای این عرصه هنری و صنعتی باشد.
طی چند سال اخیر رشد صادرات محصولات این حوزه چشمگیر بوده است. هرچند آمار متناقضی در این زمینه وجود دارد اما اعلام رشد چند برابری صادرات در این حوزه بی‌تردید لبخند را بر لب بسیاری از تولیدكنندگان، هنرمندان و مدیران این حوزه نقش می‌زند.
امری كه گرچه تهمینه دانیالی بالاترین مقام مسوول در این زمینه را خرسند كرده اما بی‌درنگ او را وامی‌دارد تا بگوید كه صادرات محصولات صنایع دستی می‌تواند رشد بیشتر از این هم داشته باشد.
تهدیدات
حیات صنایع دستی ایران را چند عامل تهدید می‌كند كه از آن میان می‌توان واردات محصولات چینی را مهم‌ترین آفت برشمرد. در این ارتباط دانیالی كه از محصولات چینی به عنوان كاردستی یاد می‌كند با تاكید می‌گوید كه حضور چشم‌بادامی‌ها در عرصه صنایع دستی ایران بسیار كمرنگ شده است و بازدیدهایش از بازارچه‌های صنایع دستی نوروزی در سطح كشور نشان می‌دهد كه محصولات چینی در حال حاضر كمتر روی پیشخوان فروشندگان قرار می‌گیرد.
او ادامه می‌دهد: چندی پیش از سوی معاون اول رئیس‌جمهور، قانون ممنوعیت فروش و عرضه صنایع دستی خارجی و بخصوص چینی در فروشگاه‌ها و كارگاه‌های صنایع دستی به مسوولان 31 استان كشور ابلاغ شد كه شواهد نشان می‌دهد نقش بازدارنده خوبی داشته است.
این سخنان معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در حالی است كه حتی هنوز هم می‌توان در‌میدان نقش جهان اصفهان، پایتخت صنایع دستی ایران، مغازه‌هایی را دید كه محصولات بنجل چینی را عرضه می‌كنند.
دانیالی در برابر این واقعیت واكنش نشان می‌دهد و تاكید می‌كند:اكنون به جرات می‌توان گفت كه در میدان امام اصفهان 90 درصد مغازه‌ها به طور كامل از محصولات چینی خالی است و شرایط وخیم قبلی دیگر به چشم نمی‌خورد.
البته معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی ریشه كن شدن این امر را تنها در همكاری كامل وزارت بازرگانی، گمركات، سازمان فرهنگی و گردشگری و دیگر نهاد‌های مربوط با این امر برای مقابله با ورود و فروش اجناس چینی می‌داند.
دستور كارساز نیست
حسین بختیاری، مدیرعامل مجمع هنرمندان صنایع دستی استان تهران، اما نظر دیگری دارد و معتقد است: با برخوردهای جبری و دستوری نمی‌توان از فروش صنایع دستی خارجی در فروشگاه‌ها و مكان‌های تاریخی جلوگیری كرد.
او برخلاف مشاهدات میلانی می‌گوید: نوروز امسال هم شاهد فروش آثار خارجی در برخی اماكن تاریخی و فروشگاه‌های صنایع دستی بودیم كه نشان می‌دهد برخوردهای جبری نیز چندان كارساز نیست.
بختیاری راه‌حل این مشكل را در این می‌داند كه اجناس با كیفیت داخلی به وفور و با تسهیلات پولی در اختیار فروشنده ایرانی قرار داده شود تا او نیز پیشخوانی پر و پیمان داشته‌باشد و نیازی به محصول خارجی پیدا نكند.
مدیرعامل مجمع هنرمندان صنایع دستی استان تهران معتقد است: تاكنون بجز صدور بخشنامه برای جلوگیری از فروش صنایع دستی خارجی، كار دیگری نشده است و به جای آن باید كیفیت صنایع دستی را افزایش دهیم و همزمان قیمت صنایع دستی را پایین بیاوریم.
صنایع دستی گران نیست!
موضوع قیمت بالا و كاربردی شدن صنایع دستی ایرانی یكی از مواردی است كه سال‌ها مورد بحث قرار گرفته و هنوز به نتیجه نرسیده است. از یك‌سو هنرمندان داخلی معتقدند كه خلق یك اثر هنری با قیمت پایین ممكن نخواهد بود و كفاف دخل و خرج زندگی روزانه‌شان را نمی‌دهد و از طرف دیگر انبار فروشگاه‌های صنایع دستی این روزها پر است از اجناسی كه به علت قیمت بالا به فروش نرفته‌اند.
غلامحسین میرسراجی، هنرمند معرق‌كار و منبت‌كار حرف‌هایش دقیقا در همین زمینه است. او می‌گوید: هنرمند این عرصه برای ساخت یك اثر در حوزه صنایع دستی، روزها، هفته‌ها و شا ید ماه‌ها وقت صرف می‌كند و نمی‌توان انتظار داشت حاصل هنر و زحمت آنان با قیمت پایین به فروش برسد.
او با اشاره به این كه سیاست‌های حمایتی از تولیدكنندگان صنایع دستی در همه جای دنیا امری متداول است، تاكید می‌كند اگر مسوولان نیز در این مسیر حركت كنند، شاید بتوان امیدوار بود تا هنرمندان ایرانی نیز بتوانند محصولات خود را با قیمت پایین‌تری عرضه كنند.
شاید بتوان خبر تحت پوشش بیمه قرار گرفتن 380 هزار هنرمند صنایع دستی را كه دیروز منتشر شد، نخستین گام در راه حمایت از تولیدكنندگان این عرصه دانست. 2میلیون و 500 هزار فعال حوزه صنایع دستی، چشم انتظار حمایت‌هایی بیشتر از این هستند كه مسوولان باید در تحقق آن بكوشند.
منبع جام جم
