تبیان، دستیار زندگی

کمکهای اولیه برای تمام آسیب های اسکلتی (شکستگی، دررفتگی و پیچ خوردگی) یکسان است و شامل مراحل زیر است:


1. با حفظ خونسردی، صحنه حادثه را ارزیابی و درخواست کمک کنید.

2. وضعیت تنفسی و هوشیاری مصدوم را کنترل کنید.

3. تمامی زخم های باز را با گاز استریل بپوشانید و خونریزی را کنترل کنید.

4. اگر آسیب یا علامت واضحی وجود ندارد، ولی مصدوم از درد شکایت دارد، همیشه مبنا را بر وجود شکستگی بگذارید و اقدامات لازم را انجام دهید.

5. از اقدام برای جا انداختن موارد شکستگی یا در رفتگی به شدت پرهیز کنید. به علاوه اگر سر استخوان شکسته از زخم بیرون زده است، سعی در فرو بردن آن به درون زخم نداشته باشید، بلکه آن را با روش مناسب، پانسمان و بانداژ کنید، سپس عضو صدمه دیده را با روش صحیح آتل بندی و بی حرکت کنید.

آنچه امدادگران انجام می دهند:


امدادگر ابتدا باید اندام را به طور کامل مشاهده و بررسی و شکل آن را با اندام طرف مقابل مقایسه کند.

برای این کار ابتدا لباس های روی اندام را از محل درز لباس باز یا قیچی کنید، سپس آنها را از روی اندام صدمه دیده کنار بزنید. به هیچ وجه سعی در خارج کردن یا درآوردن لباس مصدوم به روش معمول را نداشته باشید زیرا ممکن است باعث تشدید صدمه به مصدوم شود.

در مشاهده به دنبال علایم و نشانه های زیر بگردید:

1. زخم باز
2. زخم بسته یا کبودی
3. تغییر شکل
4. تورم


وجود هر کدام از این علایم را به عنوان آسیب قلمداد کنید و کمک های اولیه مناسب را انجام دهید. برای معاینه سایر قسمت های مشکوک، اندام را از بالا تا پایین به صورت حلقوی یا دو دست به ملایمت فشار دهید. احساس هرگونه درد در بیمار به هنگام لمس، راهنمای مهمی جهت شک به امکان وجود آسیب است. در مورد حس اندام از بیمار سوال کنید. آیا احساس مورمور شدن یا کرختی دارد؟ این علایم می تواند نشانه آسیب به عصب خونرسانی اندام باشد. اگر در نهایت هیچ کدام از علایم یاد شده مشاهده نشد، از بیمار بخواهید تا اندام را به آرامی و با احتیاط حرکت دهد. بروز درد به هنگام حرکت دادن عضو نیز می تواند نشانه وجود صدمه و آسیب اسکلتی باشد.


توجه: در صورت وجود هر کدام از علایم یاد شده از تکان دادن عضو یا درخواست از مصدوم برای حرکت دادن عضو به شدت پرهیز کنید.

در مواردی که شک به دررفتگی یا پیچ خوردگی نیز وجود دارد، باید درست مثل موارد شکستگی عمل کنید و اقدامات لازم جهت بی حرکت کردن عضو را انجام دهید. استفاده از کمپرس آب سرد از تورم بیشتر و درد می کاهد. به یا داشته باشید که در این موارد نیز آتل بندی و بی حرکت کردن عضو لازم است. در کل بی حرکت کردن عضو آسیب دیده اصل مهم و اساسی در موارد شکستگی ها و دیگر آسیب های اسکلتی است. برای این منظور از وسیله ای بنام آتل استفاده می شود.


شکستگی جمجمه، دنده ها، ستون فقرات، لگن و ران شکستگی های خطرناکی هستند که به مراقبت های ویژه نیاز دارند. شکستگی جمجمه می تواند با خونریزی داخل جمجمه ای یا ضربه مغزی همراه باشد، بنابراین باید سطح هوشیاری مصدوم، وضعیت تنفس و گردش خون، واکنش تقارن مردمک ها و حس و حرکت اندام ها را بررسی کرد و در صورت لزوم و کمک های اولیه مناسب را برای مصدوم انجام داد. در این موارد ثابت کردن سر و گردن را فراموش نکنید. شکستگی دنده ها گاهی با آسیب به ریه، قلب، کبد یا طحال همراه است. به تنفس، نبض و فشارخون مصدوم توجه کنید و به دنبال علایم خونریزی داخلی باشید.


شکستگی لگن و ران به علت مجاورت با رگ های خونی بزرگ همیشه با خطر خونریزی شدید داخلی و حتی مرگ مصدوم همراه هستند. همچنین خطر دیررس دیگر حرکت چربی در خون (آمبولی چربی) به دنبال این شکستگی ها (به ویژه شکستگی استخوان ران) و انسداد رگ های ریه است که معمولاً در عرض ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد از شکستگی روی می دهد و با سرفه، تنگی نفس، احساس بی قراری و اضطراب، تند شدن تنفس و نبض مصدوم و علایم شوک همراه است. آتل بندی و ثابت کردن سریع شکستگی ران بلافاصله پس از وقوع حادثه، احتمال بروز این عارضه خطرناک را تا حد زیادی کاهش می دهد.

شکستگی مهره های ستون فقرات (به ویژه مهره های گردنی) از اهمیت بالایی برخوردار است و نیاز به مراقبت های خاص دارد. بنابراین به علایم و نشانه های آسیب به ستون فقرات (مثل زخم، کبودی یا سایر علایم ضربه به سر، گردن و ستون فقرات، دردناک بودن ستون فقرات هنگام لمس، ضعف، فلج یا عدم توانایی در حرکت دادن اندام ها و از دست دادن حس یا مورمور شدن قسمتی از بدن در زیر ناحیه صدمه دیده) توجه کنید و در صورت لزوم کمک های اولیه زیر را برای مصدوم انجام دهید:


1. مصدوم را در وضعیت ثابت نگه دارید و از هر گونه جابه جایی مصدوم به شدت پرهیز کنید.
2. به سطح هوشیاری، راه هوایی، تنفس و گردش خون مصدوم توجه کنید.
3. نبض، حس و حرکت اندام ها را بررسی کنید.
4. کمکهای اولیه را برای سایر عوارض و صدمات جدی مصدوم را انجام دهید.
5. جز برای انجام احیای قلبی –ریوی یا دور کردن مصدوم از محل ناامن و خطرناک، اقدام به جابجایی مصدوم نکنید.
6. با کمک تخته کمری کوتاه یا بلند، ستون مهره های مصدوم را ثابت کنید.