یك برگ از شاهنامه 12 میلیون دلار
با فروش یك صفحه از شاهنامه تاریخی شاه طهماسب به مبلغ 12 میلیون دلار معادل 7 میلیون و 400 هزار پوند در حراجی ساتبی لندن، بازهم ارزش هنر ایرانی در جهان جلوه‌ای تازه یافت تا با فروش این تك برگ، ركورد جهانی فروش آثار دوره اسلامی شكسته شود.
در این حراج كه در قالب فروش آثار تاریخی هنر كشورهای اسلامی صورت گرفت، یك صفحه مینیاتور از «شاهنامه» شاه طهماسب با ثبت یك ركورد جهانی در حراج آثار اسلامی چكش حراج خورد.خبرگزاری‌های مختلف در حالی این خبر را منتشر كردند كه این صفحه مصور بخشی از اثری حماسی است كه در آن فریدون را در لباس اژدها نشان می‌دهد كه می‌خواهد پسرانش را آزمایش كند. این صفحه كه قیمت پایه آن 5 میلیون دلار تعیین شده بود، بخشی از مجموعه «استوارت كری ولچ» (Stuart Cary Welch)، محقق مشهور آمریكایی و مجموعه‌دار آثار هنری اسلامی و هندی است.حراج این برگ از شاهنامه، حدود 10 دقیقه طول كشید و نهایتا فرد نا‌شناسی از طریق تلفن آن را خریداری كرد. این اتفاق در حالی رخ داد كه بسیاری از هنردوستان ایرانی آرزو داشتند تا این برگ نفیس نگارگری از سوی نهادهای فرهنگی كشور خریداری می‌شد و در كنار دیگر صفحات شاهنامه طهماسبی كه در ایران است، قرار می‌گرفت.
اثری 500 سالهاین برگ مینیاتور بخشی از 258 صفحه یك جلد شاهنامه است كه ابتدای قرن 15 میلادی برای شاه اسماعیل و شاه طهماسب خلق شد كه دیگر صفحههای این اثر منحصربه‌فرد در موزه‌هایی در تهران، نیویورك، دوحه و برلین نگهداری می‌شود.ركورد قبلی حراج یك اثر هنری اسلامی نیز سال گذشته با فروش فرشی ایرانی متعلق به قرن 17 میلادی به قیمت 6 میلیون و 200 هزار پوند شكسته شده بود.شاهنامه طهماسبی كه آن را گنجینه هنر نگارگری و خوشنویسی ایران عصر صفوی می‌دانند، به فرمان شاه اسماعیل و به وسیله مشهورترین هنرمندان دوره صفوی و طی حدود 20 سال نگارگری شد و در دوره شاه طهماسب به پایان رسید.شاهنامه شاه طهماسب در نیمه دوم سده دهم هجری به سلطان عثمانی هدیه شد و تا ابتدای قرن 19 میلادی در كتابخانه سلطنتی عثمانی نگهداری می‌شد. این اثر نفیس یك قرن بعد و در سال 1903 برای نخستین‌بار در پاریس به نمایش عمومی گذاشته شد.شاهنامه طهماسبی كه در آن زمان به یك انگلیسی تعلق داشت حدود نیم قرن بعد به آرتور هوتن فروخته شد و او هم در سال 1970، 78 صفحه از این شاهنامه را به موزه متروپولیتن نیویورك هدیه كرد كه گفته می‌شود علت این كار فرار از پرداخت مالیات بوده است.اندكی بعد 7 صفحه دیگر از نقاشی‌های كتاب در حراجی كریستی لندن به قیمت یك میلیون و 300 هزار دلار حراج شد. خودِ هوتن تا اوایل دهه 80 میلادی كه زنده بود 55 برگ دیگر از شاهنامه شاه طهماسب را در حراجی كریستی و گالری آگینو به حراج گذاشت و 118 صفحه باقیمانده به فرزندش به ارث رسید و فرزند هوتن هم در سال 1372 با مسوولان وقت فرهنگ و هنر كشورمان توافق كرد كه باقیمانده این كتاب را با یكی از تابلوهای موزه هنرهای معاصر معاوضه كند.
مبادله سودآورنزدیك به 2 دهه پیش در مبادله‌ای بی‌سر و صدا مسوولان وقت كشورمان 118 برگ از این شاهنامه را با یك تابلوی نقاشی متعلق به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران تعویض كردند.این تبادل هنری هرچند در زمان خود بی سر و صدا ترین اتفاق سال می‌توانست نام گیرد اما بعدها برخی از منتقدان معتقد بودند كه تابلوی نقاشی مبادله شده قیمتی بالاتر از برگ‌های این شاهنامه داشته است. تابلوی نقاشی كه با نام زن شماره 3 اثر ویلیام دكونیگ خلق شده بود در آن زمان با تكیه بر این‌كه مغایر با شئونات اسلامی و فرهنگ ایرانی است با این برگ‌ها معاوضه شد. منتقدان كه هیچ‌كدام این آثار را ندیده بودند معتقد بودند كه برگ‌های تبادل شده صفحههای نفیسی از این شاهنامه نیستند و به طور حتم قیمت این تابلو بالاتر از برگ‌های این شاهنامه بوده است. اما موزه هنرهای معاصر تهران در سال 87 و پس از رونمایی در همایش ملی شاهنامه‌نگاری و با برپایی نمایشگاهی از تمام 118 برگ این شاهنامه این گنجینه پنهان را نمایان كرد.
موزه هنرهای معاصر تهران 118 برگ از نسخه شاهنامه طهماسبی را در اختیار دارد
منبع جام جم
