تبیان، دستیار زندگی

سینمای ما- خبر گزاری ایرنا در یادداشتی از فیلم اخراجیها 3به شدت انتقاد کرد. ایرنا نوشت : رابرت بنتون نویسنده فیلم كریمر علیه كریمر می گوید: نوشتن مرا زمانی بیشتر از همیشه مجذوب خود می كند و به وجدم می آورد كه یك شخصیت اختیار امور را به دست می گیرد و حتی من را كه خالق اش هستم به هرسویی كه دلش بخواهد می كشاند.
اگر دقت داشته باشیم می بینیم كه تمام آثار موفق سینمایی،فیلم هایی هستند كه شخصیت ها بنا به اقتضای داستان و بستر قصه حركت می كنند نه به میل نویسنده و اینكه عاملی شوند تا نویسنده از نقطه الف به نقطه ب برسد. با طرح این موضوع می توان به فیلم اخراجی های 3 ساخته مسعود ده نمكی نگریست، و این پرسش را مطرح كرد كه او توانسته این موضوع را تشخیص دهد؟ آیا شخصیت ها در جهت شناسنامه خود هستند یا در مسیر تفكرات كارگردان؟ كدام شخصیت برای تماشاگر ما به ازای بیرونی دارد؟ كدام یك از كاركتر ها حركت منطقی دارند؟ پاسخ این پرسش ها در قسمت اخیر قصه اخراجی ها ناامید كننده است. ضعف فیلمنامه و نبود انسجام در شخصیت پردازی به همراه فقدان تجربه لازم نزد كارگردان قصه جدید اخراجی ها را با مشكلاتی مضاعف روبه رو كرده است.

اینكه فیلم اخراجی ها و شخص ده نمكی در كسوت كارگردان یك اتفاق در سینمای ایران به حساب می رود غیر قابل انكار است. اینكه اخراجی ها و خصوصا قسمت دوم قصه منظور موجب رونق سالن های سینما شدند را نمی توان نادیده گرفت و ركورد فروش فیلم در تاریخ سینما متعلق به اخراجی های 2 است، یك واقعیت محسوب می شود.اما آیا این موارد می توانند دلایلی قابل قبول برای یك منتقد و كسی كه سینما را جدی تر نگاه می كند باشد تا چشم به روی ایرادات پرشمار فیلم ببندد و آنها را نادیده بگیرد؟ شاید اخراجی ها ی1 فیلم نسبتا قابل قبولی برای یك فیلمساز تازه كار محسوب شود،اما...

اخراجی ها ی1 خوب بود، اخراجی های 2 بد بود و اخراجی های 3...
سومین قسمت اخراجی ها از لحاظ تكنیك گارگردانی ضعیف است به نحوی كه سخن گفتن و قلم فرسایی به زعم نگارنده در مورد آن دشوار و عبث به نظر می رسد. به نظر می رسد كه زمانی می توان به ساختار فیلم و عناصر دیگر آن پرداخت كه در ابتدا تكلیف با فیلمنامه روشن شود، چه درست گفته است آلفردهیچكاك كه عناصر مهم و اصلی یك فیلم عبارتند از: فیلمنامه، فیلمنامه و فیلمنامه. اشكال اینجاست كه ما در اخراجی های 3 در همان گام اول یعنی فیلمنامه با فاجعه ای رو به رو هستیم كه نه تنها تكلیف اش با ما كه با خود فیلمساز هم روشن نیست.
بسیاری از كارشناسان سینما معتقدند كه داستان از جایی شروع می شود كه با شخصیت ها و نیازها و انگیزه هایشان آغاز می كنیم و بعد آنها را كنار هم قرار می دهیم. حال این پرسش ها مطرح است كه در اخراجی های 3 داستان از كجا شروع می شود؟ كدامیك از شخصیت ها تعریف درستی دارند؟ چگونه در كنار هم قرار می گیرند؟ واقعا كدام بخش از داستان فیلم قابل هضم است؟ كدام برنامه زنده تلویزیونی به شكل ترسیم شده در اثر بی در و پیكر روی آنتن می رود؟. كدام نامزد انتخاباتی در كشور برای تبلیغات ترانه سوسن خانوم را می خواند؟ كدام نامزد ترانه ... را شعار تبلیغاتی خود قرار می دهد؟ چرا باید در این فیلم، چهره مردم و یا نامزدهای انتخاباتی این گونه ترسیم شود؟. هر چند خنداندن به هر قیمت بابی است كه سینما ، شبكه نمایش خانگی و تلویزیون رارنجور كرده است .
به نظر می رسد كه ده نمكی زبان سینما را برای بیان انتخاب كرده اما باید پذیرفت در انتقال مفاهیم و سخن دچار لكنت و یك نوع بیگانگی با زبان سینما دچار شده است.

كشاندن مخاطب به سینما به هر قیمت ،‌ زبان سینمای فاخر ما نیست، آنچه تماشاگر را با قصه و شخصیت های یك اثر درگیر می كند، محتوا و نوع بیان مسایل است.اگر داستان اخراجی ها در قسمت دوم خود در گیشه موفق نشان داد،دلیل نمی شود كه در نسخه اخیر به نازل نگری و یا بیگانگی با مخاطب گرفتار شود.
استفاده از چند كلیپ و آواز و بهره گیری از چند شوخی سیاسی در این فیلم صرفا نشانگر این است كه كارگردان دستش از بقیه فیلمسازان بازتر بوده است.

ده نمكی تصور می كرد كه با ساخت نسخه جدید اخراجی ها، انفجاری صورت خواهد گرفت اما به نظر نگارنده تنها یك ترقه در شد و این یعنی شكست مطلق!. فیلم اخراجی ها 3، آخرین قسمت از داستان اخراجی هاست كه در نسخه اخیر خود روایت امروزی آدم های دیروز را با چاشنی خنده دستمایه قرار داده است.
این فیلم در جدول اكران نوروزی سینماها جای گرفته و از حضور جمعی از بازیگران مطرح سینما بهره گرفته است.
داستان جدید اخراجی ها برخلاف قسمت قبلی آن كه در نخستین روزهای نمایش موج غیر منتظره ای را در فروش فیلم ایجاد كرد هنوز نتوانسته انتظار سازندگانش را برآورده سازد.

محمدرضا لطفی عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی

منبع : ایرنا