تبیان، دستیار زندگی

امام صادق(ع) در حدیثی فرموده است:
مسافرت باید برای یكی از این سه امر باشد:
1 - تهیه توشه آخرت‏2 - تامین معاش و زندگی‏3 - لذت مباح و تفریح غیر حرام‏

بنابراین، در سفرها باید آدابی را كه از پیشوایان دین نقل شده است، به عنوان رهنمود گرفتن از مكتب، رعایت كرد.

فواید مسافرت بسیار است. كسب تجربه و پخته شدن، آشناییها و ارتباطات جدید، از آن جمله است.
سفر، آزموده كند مرد را هم از دل براند غم و درد را ز گیتی بدو نیك، بنمایدش وز آن گنج دانش بیفزایدش

نگاهی به مجموعه روایات اسلامی، نكاتی را به عنوان «آداب سفر» به ما می‏آموزد كه مهمترین آنها، آموختن «آیین همراهی و همسفری‏» است. تاكید شده است كه پیش از سفر، همسفر مناسبی پیدا كنید. چرا كه مسافرت تنهایی مكروه است. رسول خدا(ص) از سه كس مذمت كرده است:
یكی آنكه غذایش را تنها می‏خورد.
یكی آنكه در خانه‏ای تنها می‏خوابد.
سوم آنكه تنها به مسافرتهای دور و دراز می‏رود.

آداب دیگر سفر را طبق تعالیم دینی، فهرست‏وار اینگونه می‏یابیم:

1 - خداحافظی كردن از خانواده و بستگان از سوی مسافر، بدرقه كردن كسی كه به سفر می‏رود، از سوی اهل خانه و بستگان.
2 - شروع كردن سفر با «صدقه‏»، جهت‏سلامتی و رفع و دفع بلاها.
3 - خواندن دو ركعت نماز، دعا كردن و جان و مال خانواده را به خدا سپردن و بر او توكل كرد.
4 - خواندن این دعا: «بسم الله، آمنت‏بالله، توكلت علی الله، ماشاء الله، لا حول و لا قوة الا بالله.»
5 - برداشتن عصا، یا وسیله‏ای جهت دفع شر و خطرات احتمالی و حمل ابزار دفاعی.

6 - همراه داشتن مسواك و شانه و لباس و ظرف.
7 - همراه برداشتن مواد غذایی و خوراكهای مورد نیاز و رهتوشه سفر.
8 - همراه داشتن داروهای مورد نیاز، سوزن، نخ، طناب و زیرانداز.

9 - رعایت اخلاق خوب با همسفر در طول مسافرت.
10 - در سفر، بار بر دوش دیگران نبودن، خرج خود را به گردن دیگران نینداختن.
11 - مراعات حال همسفر، در صورتی كه خسته یا مریض باشد.
12 - همكاری در كارها، برعهده گرفتن كارهای سنگین در مسافرت.

13 - گوش كردن به حرف بزرگترها.
14 - مشورت با همسفران در انجام كارها و تصمیم‏گیریها.
15 - مواظبت ‏بر خواندن نماز در اول وقت.

16 - پس از سفر، نقل نكردن سختیها و ناملایمات مسافرت.
17 در بازگشت از سفر، برای اهل خانه، هدیه و سوغات آوردن

‏18 - هنگام مراجعت از مسافرت به وطن، خدا را شكر كردن و بر نعمت‏سلامتی، حمد كردن.

برای تك تك آنچه یاد شد، احادیث مكرری در متون دینی آمده است كه مجال طرح آنها نیست.

به علاوه، سفر وسیله شناخت است، هم شناخت‏خود، هم شناخت دیگران. چون رنجها و سختیهای مسافرت و حالتهای فوق‏العاده، جوهره انسان را می‏نمایاند و خصلتهای درونی بروز می‏كند. حتی انسان میزان تحمل و مقاومت و كاردانی و تجربه خود را هم در سفر به محك می‏تواند بزند.

از جمله سفرهای پسندیده، مسافرت به شهرهای مذهبی و زیارتگاهها و دیدن اماكن تاریخی و دیدار با بزرگان و شخصیتهای علمی و اخلاقی است.
زیارت خانه خدا، مرقد حضرت رسول، قبور مطهر ائمه معصومین، مزار پاك شهدای راه حق، زیارت قبر انبیا و اوصیاء و اولیا و صحابه و تابعین. دیدار از مرقد علمای بزرگ، فرزندان اهل بیت و قبور مؤمنان و صالحان، همه از مواردی است كه در متون دینی به آنها تشویق شده است و زیارت قبور امامان، نوعی تجدید عهد و پیمان با صاحبان ولایت است. امام سجاد(ع) بیست و پنج‏بار به سفر حج رفت.

به فرموده حضرت رضا(ع):
«هر امامی بر گردن دوستان و پیروانش، عهد و پیمانی دارد. از جمله اموری كه وفای به این عهد و پیمان است، زیارت قبور ائمه است.»
امید است كه هر جا باشید، چه در سفر و چه حضر، ایامی خجسته و روز و شبی پربركت داشته باشید.
«سفر آخرت‏»، سفر دیگری است كه همه در پیش داریم.
آن هم آداب و شرایط و پیش‏نیاز و تهیه مقدمات و رهتوشه لازم دارد كه موضوعی جداست و نیازمند نگاهی دوباره و جدی.
ما ... همه مسافریم، و نیازمند آمادگی برای آن «سفر بی‏بازگشت‏».
علی(ع)، رهتوشه آن سفر را «تقوا» می‏داند.


جای گذاری شده از <http://www.balagh.net/persian/akhlaq/aadaab/03/01.htm>