بیماریها:
به طور کلی در مقایسه با طبیعت ، محیط آکواریوم از نظر ابتلا به بیماریها دارای مزایا و معایبی به شرح زیر می باشد :
مزایا :
1 کنترل بیماریها به مراتب در آکواریومها آسانتر است .
2 مصرف داروهای شیمیایی عملی و اقتصادی است .
3 شناسایی و قرنطینه ماهی بیمار آسانتر است .
4 چرخه زندگی انگلها محدود است .
معایب :
1 سرعت بیمار شدن ماهی ها و همه گیرِی آنها بیشتر است .
2 ایجاد شرایط نامساعد و در نتیجه آماده شدن ماهی ها برای ابتلاء به بیماری بیشتر است.
3 امکان آلوده شدن ماهی های مقاوم به برخی از بیماریها که در طبیعت معمولا به آن آلوده نمی شوند، بیشتر است .
4 در شرایط نامساعد ، ماهی امکان فرار از محیط ناسالم را ندارد.
خوشبختانه مقدار و انواع بیماریهایی که ماهیهای آکواریومی را تهدید می نمایند ، بمراتب از عوامل بیماریزای موجود در طبیعت کمتر است .علت اصلی آن دور بودن آکواریوم از منابع بیماری زا ، و به خصوص نامساعد بودن شرایط داخلی آن برای رشد ونمو عوامل بیماری زا در مقایسه با محیط طبیعی می باشد .بنابراین اگر کنترل محیط آکواریوم به روش صحیح انجام گیرد ، ماهی های داخل آن ممکن است هرگز بیمار نشوند .
نحوه شناسایِی ماهیهای بیمار :
به طور کلی رفتار و وضع ظاهری ماهی بیمار از ماهی های سالم متمایز است ، بنابراین به آسانی می توان در یک آکواریوم بین تعدادی ماهی ، یک یا چند ماهی بیمار را شناسایی نمود .عوامل ظاهری عمده ای که در تشخیص و شناسایی ماهی بیمار موثر هستند عبارتند از :
1 بی حال شدن ماهی
2 فرار نکردن در اثر تحریک یا ترساندن
3 شنای غیر طبیعی
4 جداشدن از سایر ماهی ها و کناره گیرِی کردن از آنها
5 مالیدن بدن به دیواره ها یا کف
6 ماندن در سطح آب
7 بازنگه داشتن دهان
8 سریع شدن تنفس و افزایش تعداد آن در دقیقه
9 پرِیدن از آب
10 کم رنگ شدن سطح بدن
11 خونریزی جلدی
12 سخت شدن یا پاره شدن باله ها
13 تا خوردن باله ها
14 ظهور لکه های سفیدیا قرمز بر روی بدن
15 پیدا شدن لکه های ابر مانند بر روِی بدن
16 امساک یا غیر طبیعی بودن تغذیه
هر ماهی بیمار ممکن است یک یا چند عامل از عوامل مذکور را نشان دهد .در هر صورت بلافاصله پس از ظهور علائم باید در اسرع وقت نسبت به شناسایی و کنترل عامل بیماری زا اقدام نمود ، در غیر این صورت ممکن است ماهی ها در وضعی قرار گیرند که کنترل یا مداوای آنها امکان پذیر نباشد .
عوامل بیماری زا در ماهیهای آکواریومی
به طور کلی عوامل بیماری زا در ماهی های آکواریومی را می توان به شش دسته تقسیم نمود :
1 بیماری های حاصله از نامساعد بودن عوامل محیط زیست
2 بیماری های حاصل از بدی تغذیه
3 بیماری های وِیروسی و باکتریایی ( میکروبی )
4 بیماری های حاصل از انگلهای خارجی و داخلی
5 بیماری های در اثر ضربه ، خراش و غیره ( مکانیکی )
6 بیماریهای حاصل در اثر عوامل ناشناخته
جلوگیری از آلوده و بیمار شدن ماهیها
در نگهداری ماهی های آکواریومی باید توجه داشت که همواره جلوگیری از آلوده و بیمار شدن ماهی ها بمراتب عملی تر ، آسانترو مهمتر از کنترل و معالجه بیماری ها می باشد .بنابراین حداکثر کوشش باید به عمل آید تا محیطی خوب و مناسب برای ماهی ها ایجاد گردد .براِی این منظور عوامل زیر باید به بهترین وجه مورد توجه قرار گیرند :
1 اکسیژن کافی
2 درجه حرارت مناسب
3 نور کافی
4 پ – هاش مناسب
5 نبودن هر گونه فلز بدون روکش در داخل آکواریوم
6 از بین بردن کلر آب قبل از افزودن به آکواریوم
7 گیاه کافی در آکواریوم
8 تغذیه صحیح از نظر نوع غذا ، نحوه و تعداد تغذیه در روز
خوشبختانه تعداد عوامل بیماریزا در ماهی ها آکواریومی بسیار محدود می باشند اگرچه تشخیص اکثر بیماری ها تخصصی بوده و اکثراً توسط افراد عادی عملی نمی باشد .
بررسی بیماریهای متفرقه و رایج در آكواریم
الف بررسی بیماری سخت شدن شكم ماهی ماده
معمولاً ماهی ماده دارای شكم متورم و بزرگ است. چنانچه با این وجود قادر به تخم ریزی نباشد ماهی احتمالاً مبتلا به چسبندگی تخمها در داخل تخمدان گردیده است و دیگر قادر نیست تخمریزی نماید. علت این مسئله می تواند یا نامساعد بودن شرایط زیستی و یا نداشتن جفت باشد.
اگر غذاهای چرب در رژیم غذایی ماهی وجود داشته و ماهی چاق شده اشت بیماری در اثر بدی تغذیه بصورت حاد در می آید.
چربی اضافی كه در اعضای داخلی بدن ماهی بخصوص در كبد جمع می شود منجر به مختل شدن متابولیسم یا سوخت و ساز بدن ماهی می گردد.
چربی همچنان در اطراف غدد تناسلی بخصوص تخمدان ها باعث اختلال در امر تخمریزی می شود.
تنها درمان و یا پیشگیری از بروز این بیماری این است كه باید حتی الامكان به ماهیها غذاهای بدون چربی داده شود و در صورتیكه غذای ماهیها را خودتان درست می كنید، باید چربیهای موجود در غذاها رابگیرید و در چنین وضعیتی باید از انواع غذاهای زنده برای ماهیها استفاده كنید.
ب سفید شدن تخمها:
سه عامل مهم باعث سفید شدن و خراب شدن تخمها می شوند:
1 كمبود اسپرم
2 آب دارای املاح اضافی است اصطلاحاً سنگین است.
3 حمله قارچها به تخمها
1 كمبود اسپرم – علت كمبود اسپرم ضعیف بودن ماهی نر است. باید ماهی نر از ماهی ماده حداقل یك هفته بصورت جداگانه نگهداری شود و در این مدت با غذاهای مقوی و متنوع تقویت شود و تا زمان آماده شدن كامل برای تخم ریزی تمام نكات بهداشتی رعایت شود و كنترل زنجیره های مراقبتهای ویژه و شرایط لازم آكواریم بصورت ایده آل باشد. كه در آنصورت باید ماهیهای نر شاداب و سرحال باشند تا بتوانند در موقع تخم ریزی اسپرم كافی برای بارور ساختن تخمها رها سازند.
2 آب دارای املاح اضافی است و اصطلاحاً آب سنگین است آب دارای املاح متعددی است كه مهمترین آنها نمكهای كلسیم و منیزیم می باشند. مقدار این نمكها در هر آب و در هر منطقه كشورمان متفاوت است و اصطلاحاً مقدار املاح موجود در آب را سختی آب یا میزان سنگینی آب یا DH آب می گویند. اندازه درجه DH آب را با دستگاهی بنام سختی سنج اندازه گیری می نمایند. ازطرفی هر گونه و هر نوع از ماهیها با شرایط خاصی می توانند تخمریزی كنند و تخم هر كدام از آنها احتیاج به درجه سختی آب معینی دارد.
حالا چنانچه درجه سختی آب متناسب با آن نوع تخم نباشد وجود املاح اضافی در آب باعث سفید یا خراب شدن تخمها می گردد.
آبی كه میزان نمكهای كلسیم و منیزم محلول آن زیاد باشد آب سنگین است كه برای تخمها مناسب نیست. بهترین آب برای تخمها آب باران و آب برف است. زیرا دارای كمترین درجه سختی است. آب چشمه هایی كه از مناطق كوهستانی جاری می شود، سبك و بسیار مناسب است. آب جوشیده كه املاح آن به دیواره ظرف چسبیده باشد دارای املاح كمتری است و برای تخمها مناسب است. بهترین روش و آسانترین راه سبك كردن آب از طریق استفاده از ماده شیمیایی رزین است. آب پس از عبور از این ماده شیمیایی املاح اضافی خود را از دست می دهد باعث سبك شدن آب خواهد شد. با داشتن دستگاه DH سنج آب مورد نیاز هر خانواده ماهیها را تهیه و اندازه گیری نمائید. و در نتیجه زمانیكه تخمها در آب با شرایط مناسب قرار بگیرند كه دارای درجه سختی اندازه نیاز تخمها باشد. هیچگونه صدمه ای به تخمها وارد نمی شود. در غیر اینصورت اگر درجه سختی آب تخمها مناسب نباشد تخمها خراب خواهد شد.
3 حمله قارچها به تخمها چون تخمها در یك مكان ثابت و بدون حركت هستند. حمله قارچها به تخمها شروع می شود، كه در ابتدا به تخمهای سفید و خراب شده حمله ور می شوند. این عمل كه حمله قارچها به تخمها خواهد بود، باعث سفید شدن و خراب شدن بقیه تخمها خواهدشد. قارچها با صدمه وارد كردن به تخمها منجر به نابودی آنها می شوند و روی تخمها یك غشای ابری سفید رنگ ظاهر می شود كه این غشای سفید رنگ همان قارچها هستند.
راههای كنترل و جلوگیری از رشد قارچها عبارتند از :
الف تخمها در جای تاریك قرار گیرند.
ب درجه حرارت آب تخمها 27 تا 29 درجه سانتیگراد باشد.
ج به تخمها داروی ضد قارچ اضافه كنید. برای كنترل و جلوگیری از رشد قارچها بهترین دارو متیلن بلو بصورت حمام دائم است.
د حدالامكان تخمهای فاسد شده را از آكواریم خارج كنید.
ج بررسی تلفات لاروها و علل بیماری آب آوردگی كیسه زرده نوزادان
نوزادانی كه تازه از تخم در می آیند، دراطراف كیسه زرده آنها مقدار غیر طبیعی مایع جمع می شود. رنگ نوازدان از بقیه روشنتر می شود . نسبت به نوزادان سالم كمتر فعالیت دارند و از كمر حالت خمیدگی پیدا می كنند و به نظر می رسد كه كیسه زرده آنها جذب بدنشان نمی شود و هیچ تغییری حاصل نمی شود. در واقع سه عامل مهم در بوجود آمدن چنین حالاتی نقش مهم دارند كه عبارتند است:
1 مسمومیت شیمیایی مثلاً با نوعی فلز مثل زنگ آهن و غیره .
2 آب دارای املاح زیادی است كه اصطلاحاً گفته می شود آب سنگین است.
3 انواع باكتریها یا میكروبها باعث این حالت در نوزادان می شوند.
بهترین روش تهیه آب مناسب برای استفاده تخمها و نوزادان ماهیها
آب را از یك تكه لوله پولیكا پلاستیكی كه به دو طرف آن اتصالات وصل شده است و داخل آن ماده شیمیایی رزین قرارگرفته است عبور دهید. آب سالم با عبور از رزین سبك خواهد شد و سختی آب با درجه سختی مناسب برای هر خانواده از ماهیها تهیه و مورد استفاده قرار می گیرد و در یك مخزن ذخیره سازی و جمع آوری می شود. داخل مخزن یك فیلتر بزرگ كه از سه لایه تشكیل شده است وجود دارد : 1 ابر 2 ذغال اكتیو یا كربن اكتیو 3 ماسه سیلیس
و بمدت یك هفته آب فیلتر می شود و توسط سنگ هوا به آب اكسیژن اضافی وارد می شود. بطوریكه بعد از یك هفته آب ساخته شده هیچگونه املاح اضافی نخواهد داشت وكاملاً آب شفاف و كریستالی ودارای سختی مناسب خواهد شد. آب ساخته شده را می توانید چندین بار استفاده كنید و نباید آن را دور بریزید . بهتر است بعد از باز شدن تخمها، به مخزن ذخیره سازی برگشت داده شود.
دستورالعملهای كلی و عمومی برای پیشگیری و جلوگیری از بروز بیماریهای ماهیان آكواریم
1 همواره كنترل زنجیره مراقبتهای ویژه را داشته باشید.
2 هر گاه حركات غیر عادی در ماهیها مشاهده می كنید قسمتی از آب را با آب تمیز و شفاف و آماده كه دارای درجه حرارت مناسب ، و سختی و PH مناسب است تعویض نمائید.
3 به ازای هر 30 لیتر آب آكواریم یك قاشق غذای خوری نمك اضافه كنید ( درصورت مشاهده بی حال بودن ماهیها ).
4 هر هفته یك نوبت به ازای هر 100 لیتر آب آكواریم یك كپسول 500 میلی گرم آموكسی سیلین یا كلرآمفنیكل اضافه كنید. ( درصورت مشاهده تلفات ماهی ) .
5 حداقل هفته ای دو نوبت به ماهیهایتان غذای زنده و مقوی بدهید.
6 قبل از هر تصمیمی برای معالجه و درمان بیماری ابتدا شناخت كافی در مورد نوع بیماری و نحوه درمان آن كسب نمائید بعد اقدام به عمل و معالجه ماهیها بنمائید.
7 اگر در آكواریم گیاه طبیعی كاشته شود خیلی از ناراحتیها و مشكلات برای ماهیها بوجود نخواهد آمد.
8 اگر در آكواریم ماهی لجن خوار یا گربه ماهی قرار بدهید علاوه بر نظافت آكواریم ، خرده غذاهای ریز در كف و لابلای ماسه ها توسط آنها خورده می شود و درواقع منبع آلودگی و فساد در آكواریم ازبین می رود و مكانی برای رشد و پیشرفت بیماریها بوجود نخواهد آمد.
9 قبل از ورود ماهی جدید به آكواریم از سلامت آن مطمئن شوید و سپس برای اطمینان بیشتر بطور جداگانه بمدت سه روز ماهی جدید را قرنطینه كنید.
بیماریهای عفونی، باكتریایی و ویروسی
همانطوری كه می دانید این دسته از بیماریها دارای شاخه ها و ابعاد وسیعی هستند. سعی شده است، در این قسمت به بیماریهایی كه بیشتر در آكواریوم رایج هستند و برای اكثر اكواریوم داران مشكل ایجاد كرده است پرداخته می شود.
الف ـ بیماریهای برانشی یا آبششی
بیماری برانشی كه معمولا بصورت برگشتن برانش از حالت عادی است و گاهی هم در زیر برانش خونریزی مشاهده می شود و برانش كاملا باز و قرمز و از حالت عادی خارج است در بین ماهیها ظاهر می شود و همه گیر است. این بیماری بوسیله نوعی باكتری ایجاد می شود كه معروف به قارچ آبشش است. در طول مراحل اولیه بیماری معمولا ماهیها علائمی را از خود نشان می دهند. برای پی بردن به اینكه آیا ماهیها مبتلاء به این بیماری شده اند یا خیر احتیاج به دقت و توجه به رفتار و حركات ماهی خواهد داشت كه باید با دقت و توجه به این قبیل ناراحتیها پی به وجود این بیماری در بین ماهیها برده شود. زیرا طریقه شنا کردن ماهی بیمار تغییر می كند و با سرعت به سطح اب می آید و بعد بی حس و آرام می شود و در مراحل اولیه ماهی كاملا بی اشتها می شود و میل به غذا ندارد. اگر دراین مرحله آبششهای ماهی را بررسی كنید، خواهید دید كه آبششها متورم شده است كه در نتیجه بتدریج صفحات آبششی بهم چسبیده و سیخ سیخ گشته و رنگ آن پریده می شود.
ماهیهای بیمار به مرور زمان دارای آبششهای كاملا باز می شوند.
هرچه پیش می رود بیماری شدیدتر می شود. بطوریكه تشكیلات كركی پنبه ایی مانند در دنبال و روی سرپوشهای آبششی ظاهر می شود. و این تغییرات شدید ایجاد شده در آبششها تنفس ماهیها را مختل می سازد و آنها بسختی قادرند تنفس كنند. و باعث می شود به سطح آب بیایند و چنین تصور می شود كه اكسیژن محلول درآب كم شده است و ماهیها شدیدا دچار مشكل هستند و در خاتمه و ادامه روند و رشد این بیماری تلفات ماهیها را همراه خواهد داشت.
طریقه پیشگیری از بروز و ایجاد بیماری آبششی یا برانشی
جلوگیری از ورود آلودگیهای باكتریایی به آكواریوم تنها راه علاج است.
بهتر است هر وسیله ای كه وارد آكواریوم می شود فاقد هر گونه آلودگی باشد.
انواع غذاهای زنده كه از طبیعت صید می شوند و بدون توجه به آلودگی آنها و قبل از آنكه ضد عفونی شوند در اختیار ماهیها قرار می گیرند. یكی از راههای ورود باكتریها به آكواریوم می باشد. همواره بایستی شرایط آب آكواریوم كاملا بهداشتی و تمیز باشد و اكسیژن محلول درآب آكواریوم به حد كافی وجود داشته باشد. در صورت مشاهده آلودگی آب و یا كدر شدن باید سریعا نسبت به تعویض آب آكواریوم اقدام شود. در مرحله اولیه برای پیشگیری می توانید چند روز از كپسول یا قرص كلرآمفنیكل به ازای هر 10 لیتر آّب 250 میلی گرم از كلرآمفنیكل را به آكواریوم اضافه كنید و بعد از یك هفته قسمتی از آب را تعویض کنید مشكل كاملا برطرف خواهد شد.
طریقه درمان بیماری آبششی یا برانشی
مقداری آب را در داخل ظرف مناسب میریزیم و به ازای هر 10 لیتر آب 500 میلی گرم كلر آمفنیكل به آن اضافه می كنیم و ماهیها را بمدت 24 ساعت در این محلول حمام می دهیم چنانچه در این مدت آب بیش از حد كدر شد بایستی قسمتی از آن را عوض كنید و دوباره دارو اضافه كنید. اكسیژن و دمای آب هم كنترل شود. بعد از تمام شدن حمام ماهیها، باید آنها را به آكواریوم تمیز و آماده انتقال دهیم در اینصورت بیماری كاملا درمان شده است.
چنانچه بیماری پیشرفت كرده باشد و بصورت حاد در آمده باشد بهتر است بمدت یك هفته و هر روز در دو نوبت همراه غذای ماهیها به ازای هر 100 گرم غذا یك كپسول 500 میلی گرم كلرآمفنیكل را مخلوط كنید و به ماهیها بخورانید. تا درمان كامل صورت بپذیرد. در این شیوه دقت كنید تمام نكات بهداشتی و اصول صحیح نكهداری و زنجیره مراقبتهای ویژه آكواریوم باید رعایت كامل شود. البته دوز داروی مورد استفاده به سایز ماهی هم بستگی خواهد داشت .
ب ـ بیماری استسقاء یا آب آوردگی شکم و بدن ماهی
این بیماری ماهیها را در سنین مختلف آلوده و مبتلا می سازد و همه گیری بسیار شدیدی دارد. معمولا علت آن وارد كردن ماهی آلوده می باشد.
اولین نشانه ای كه در ماهی ظاهر می شودخونریزی در پوست و عضلات و اندامهای داخلی است و سپس چون روده ها و صفاق در داخل بدن متورم می شوند بنظر می رسد كه شكم ماهی بزرگ شده است و معمولا فلسهای ماهی هم برمی گردد. كه با علائم استسقاء توأم می شود. شیوه پیشگیری و درمان مشابه بیماری برگشتن برانشی است كه در قسمت قبل توضیح داده شد. ضمنا به جز كلرآمفنیكل از انواع آنتی بیوتیكهای دیگر هم برای درمان می توانید استفاده كنید.
ج ـ بیماری دم خوره یا پوسیدگی باله ها
نوعی میكروب باعث ریختن باله ها و فاسد شدن آنها می شود و در این بیماری باله های شنا و دمی ماهیها دچار تغییرات می شوند و گاهی هم از بین می روند.
در مرحله اولیه خط سفید كم و بیش واضح در طول لبه های خارجی باله شنا ظاهر می شود و تدریجا به سمت قاعده آن پیش می رود و كم كم قسمتهایی از لبه خارجی باله شنا را از بین می برد و شعاعهای آن لخت می شود و در آخر خود آنها كه از نوعی میكروب تشكیل شده اند از بین می روند. و در انتها زخمی روی بدن ماهی باقی می گذارند كه در مرحله بعد این محل مورد هجوم اجرام ریزبینی دیگر مانند قارچها قرار می گیرند و تا سر حد مرگ ماهی پیش می روند.
علت بروز میكروب كه باعث گندیدگی باله ها می شود، در شرایط غیر بهداشتی آكواریوم و یا ضعیف بودن ماهیها سریعتر ظاهر می شود. بنا بر این اگر شرایط آكواریوم مرتب باشد، در مرحله اولیه خیلی سریع این بیماری را می توانید ریشه كن كنید. در غیر اینصورت در مراحل بعدی برای مقابله با این بیماری، باید علاوه بر ایجاد یك شرایط كاملا بهداشتی و یا داشتن یك رژیم غذایی مناسب باید از روش درمان كه ذكر می شود استفاده كنید.
خوشبختانه بعد از برطرف شدن بیماری باله ها شروع به رشد می كنند و شكل ماهی به حالت اول برمی گردد.
طریقه پیشگیری از بروز بیماری دم خوره یا پوسیدگی باله ها
برای پیشگیری از بروز بیماری دم خوره باید در مرحله اول از ورود ماهیها ی آلوده به آكواریوم جلوگیری بعمل آورید. چنانچه ماهی جدیدی را می خواهید وارد آكواریوم نمائید به لب باله های او نگاه كنید چنانچه هاله ایی سفید رنگ روی آن قرار دارد باید قرنطینه كنید و آنرا جداگانه معالجه كنید و پس از آنكه به سلامت او اطمینان پیدا كردید وارد آكواریوم نمائید. این بیماری واگیردار است و خیلی زود در بین ماهیها شایع خواهد شد و اگر دقت و سرعت نداشته باشید در كمتر از سه روز تمام ماهیهای شما به این بیماری مبتلا می شوند و بعد از آن تلفات شروع خواهد شد و همچنان پیشروی ادامه خواهد یافت تا اینكه هیچ ماهی زنده نخواهند ماند. هر ماهی سالم دیگری هم در این محیط قرار دهید به سرنوشت ماهیهای تلف شده دچار خواهد شد و انتشار این بیماری بیشتر از طریقه جابجایی ماهی آلوده صورت می گیرد. چنانچه شرایط آب آكواریوم همواره با دقت بررسی شود و نكات بهداشتی و اكسیژن آب همواره مورد توجه قرار بگیرد این بیماری خیلی دیر ظاهر می شود.
در واقع برای پیشگیری علاوه بر كنترل و رعایت زنجیره های مراقبتهای ویژه باید در هفته یكبار قسمتی از آب آكواریوم تعویض شود. و بعد از تعویض آب به ازای هر 150 لیتر آب آكواریوم یك عدد كپسول آموكسی سیلین 500 میلی گرم اضافه نمود و برای هر 50 لیتر آب آكواریوم یك قاشق غذا خوری نمك اضافه شود. پس از اطمینان كامل از برطرف شدن میكروب بیماری دم خوره قسمتی از آب را تعویض كنید. و همه چیز را بحالت عادی و مرتب و منظم برگردانید.
طریقه درمان بیماری دم خوره یا پوسیدگی باله ها
روش اول: می توانید یك كپسول آموكسی سیلین500 میلی گرمی را با 50 گرم غذا مخلوط كنید و به مدت 9 روز در هر روز دو نوبت به ماهیها بخورانید.
روش دوم : می توانید یك كپسول آموكسی سیلین 500 میلی گرم را به ازای هر 150 لیتر آب آكواریوم در هر 8 ساعت یكبار به آكواریوم وارد كنید. و سه روز متوالی تكرار كنید. بعد از اتمام و خوب شدن بیماری نصف آب آكواریوم را تعویض كنید. بعد از آن ماهیها رو به سلامت می روند و باله هایشان مجددا شروع به رشد می كند. برای جلوگیری از رشد احتمالی قارچها بر روی زخمها و محلهای عفونت بهتر است به ازای هر 30 لیتر آب آكواریوم یك قاشق غذا خوری نمك اضافه كنید و مقداری داروی ضد قارچ به آب آكواریوم اضافه كنید و تمام شرایط آكواریوم را با دقت كنترل كنید و بررسی كنید و نكات بهداشتی و بخصوص وضعیت اكسیژن آب آكواریوم را همواره مورد توجه قرار دهید.
بیماریهای انگلی داخل و خارج بدن
الف ـ بیماریهای انگلی داخل بدن
اغلب انگلهای داخل بدن هیچگونه علائم ظاهری ندارند. ظاهر بیماری جنبه های خاص و مشخصی ندارد. بیشتر ماهیهایی كه در فضای باز و استخرهای پرورشی كه از آبهای جاری استفاده می كنند به این بیماریها مبتلا می شوند. از روی ظاهر اندامها و بدن و حركات ماهی هیچ مشخصه ایی را نمی توان بررسی كرد تا بتوان به وجود بیماری انگل داخل بدن ماهی پی برد. تنها راه علاج این است كه اولین ماهی كه تلف شد سریعا برای تشخیص بیماری و بررسی آزمایشگاهی و میکروسکپی اقدام نمود و با توجه به نوع بیماری و انگل موجود در داخل اندامهای بدن ماهی داروی لازم جهت درمان مورد استفاده قرار بگیرد.
ب ـ بیماریهای انگلی خارج بدن
انگلهای خارج بدن به شكلها و رنگهای متفاوت در روی تمام قسمتهای بدن ماهی ظاهر می شوند و معمولا با نفوذ در زیر پوست بدن ماهی باعث ضعیف شدن آنها می شوند. بطور كلی برای از بین بردن انگلها می توانید از انواع داروها استفاده كنید. 1 داروی متیلن آبی 2 مالاشیت گرین 3 آكری فلاوین 4 پرمنگنات پتاسیم 5 سولفات مس 6 نمك از جمله داروهایی هستند كه مورد استفاده قرار می گیرند. و برای هر انگل مقدار دارو و مدت زمانی كه ماهی در دارو قرار می گیرد باید مورد توجه قرار بگیرد و همواره اكسیژن محلول در آب باید باندازه كافی باشد. در این قسمت راه كارهای عملی و كاربردی برای درمان انواع بیماریهای انگلی خارج بدن بررسی خواهد شد.
ـ انگل سفیدك معروف به ایك ICH
بیماری سفیدك در تمام ماهیها ظاهر می شود. شكل انگل شبیه دانه های شكر است كه در تمام قسمتهای بدن ماهی مشاهده می گردد.
تراكم ماهی و انتقال این انگل بداخل ماهیها تغییر سریع درجه حرارت آب آكواریوم شوک و استرس باعث رشد و آلوده شدن ماهیها به این انگل است. ماهی مبتلا در روی بدنش لكه های نقطه مانند سفیدی مشاهده می شود و با سرعت شنا می كند و خود را به كف و اشیاء داخل آكواریوم می مالد و ناراحت بنظر می رسد. با پیشرفت این بیماری تمام ماهیها مبتلا می شوند. انگل به زیر پوست ماهی نفوذ می كند و باعث ضعیف شدن ماهی می شود و شرایط زندگی برای ماهیها نامساعد می گردد كه در نتیجه باعث مرگ ماهیها خواهد شد.
طریقه پیشگیری از بروز بیماری انگل سفیدك
در هنگام خرید ماهی جدید دقت كنید این انگل در روی بدن ماهی نباشد. ماهی جدید را بطور جداگانه سه روز قرنطینه كنید. چنانچه از وجود انگل سفیدك كاملا مطمئن شدید كه روی بدن ماهی ظاهر نشده است در آن موقع می توانید ماهی جدید را در آكواریوم رها سازید.
از تغییرات سریع درجه حرارت آب آكواریوم كه اغلب در مواقع خراب شدن بخاری و یا باز بودن درب آكواریوم صورت می گیرد جلوگیری بعمل آورید.
از تراكم و تجمع ماهی زیاد در آكواریوم خودداری كنید.
سعی کنید در حال تعویض آب و یا بررسی آکواریوم به ماههیا شوک و استرس وارد ننمائید .
طریقه درمان بیماری انگل سفیدك
الف ـ داروی ضد سفیدك كه در فروشگاههای آكواریوم عرضه می شود را تهیه نمائید و طبق دستورالعمل آن به داخل آب آكواریوم بریزید.
ب ـ درجه حرارت آب را باید 3درجه سانتیگراد بیشتر گرم كنید. اگر درجه حرارت آب آكواریوم شما 25درجه سانتیگراد می باشد باید بتدریج 3درجه سانتیگراد گرمتر كنید و به 28درجه سانتیگراد برسانید.
ج ـ در این مواقع چون ماهیها بی میل و بی اشتها به غذا هستند بهتر است به آنها غذاهای زنده داده شود.
د ـ به ازای هر 30 لیتر آب آكواریوم یك قاشق غذا خوری نمك اضافه كنید.
معمولا بعد از یك هفته كه در آب آكواریوم داروی ضد سفیدك و نمك باشد انگل از بدن ماهی جدا خواهد شد بهتر است ماهیها را به یك مكان كه از قبل ضدعفونی و آماده ساخته اید منتقل كنید
و تمام وسایل و لوازم و آكواریوم را كاملا ضدعفونی كنید تا از رشد دوباره انگل جلوگیری بعمل آید. چنانچه شرایط آكواریوم نامناسب باشد انگل در كف آكواریوم باقی می ماند و خیلی زود دوباره به سراغ ماهیها خواهد آمد و در این چرخه مبارزه بین انگل و ماهی اگر شما انگل را نابود نكنید و در آكواریوم ریشه كن نشود انگل پیروز خواهد شد و تا نابودی تمام ماهیها پیشروی خواهد كرد. و هر ماهی سالم دیگری هم به چنین آكواریومی وارد كنید، مبتلا خواهد شد و در نهایت تلف می شود.
دراکثر موارد افزایش دمای آب به مرور تا ۳۲ درجه برای ۳ روز متوالی موجب بهبود کامل ماهیها خواهدشد .
