اوایل سال آینده مراحل ثبت جهانی مراسم ازدواج و موسیقی اقوام ایرانی در فهرست جهانی یونسكو به‌پایان می‌رسد تا این امر نشانی دیگر از توجه جهانیان به فرهنگ‌های ایرانی باشد.
سید مسعود علویان‌صدر، معاون حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی روز گذشته در حالی این موضوع را به خبرگزاری فارس اعلام كرد كه به گفته او در چند سال اخیر در بحث میراث معنوی، باب جدیدی باز شده است كه می‌تواند موضوع حفاظت از این مجموعه گرانبهای ایرانیان را بیشتر مورد توجه قرار دهد.
در طول 3 سال اخیر 7 اثر از مجموعه میراث معنوی ایران در فهرست آثار معنوی جهانی به ثبت رسیده است كه كارشناسان معتقدند این امر توانسته نگاه جهانی را بیشتر به سمت آیین‌های ایرانی بچرخاند. آیین‌های معنوی تعزیه، آیین‌های پهلوانی،موسیقی مقامی شمال خراسان، مهارت‌های سنتی بافت فرش فارس و كاشان در كنار موسیقی ردیف دستگاهی ایران به ثبت رسیده‌اند.
نوروز یكی دیگر از این آیین‌ها بود كه چندی پیش به طور مشترك میان ایران و 9 كشور دیگر جهان به ثبت رسید به عقیده مسوولان سازمان میراث فرهنگی این ثبت مشترك می‌تواند به مانایی بیشتر این آیین جهانی بینجامد.
علویان در این باره می‌گوید: اگر ما توانستیم نوروز را به عنوان مهم‌ترین پرونده زنجیره‌ای بین‌المللی به ثبت جهانی برسانیم و گستره ایران فرهنگی را در حوزه‌های مختلف جغرافیایی نشان دهیم، اینك افتخار می‌كنیم كه فرهنگ سنتی و فاخر ازدواج اقوام ایرانی را به همراه گوشه‌های دیگر موسیقی نواحی كشورمان به ثبت یونسكو برسانیم.
توجه به خرده فرهنگ‌ها
آیین ازدواج در میان اقوام ایرانی با توجه به نوع نگرش خاص مردمان ایران به طور حتم قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد. این جمله را سید احمد وكیلیان، پژوهشگر و محقق عرصه فرهنگ عامه در حالی به زبان می‌آورد كه معتقد است این پرونده در 2 بخش مورد توجه است؛ بخش نخست آن،دستورات دینی برای آغاز پیوند زناشویی است و از سویی دیگر آیین‌ها، آداب و سنت‌هایی است كه در قالب جشن‌ها و پایكوبی‌های مردمان هر نقطه از ایران برای این امر تعریف می‌شود.
این عضو انجمن بین‌المللی فولكلور با اشاره به این كه در ثبت جهانی نوروز، توجه به خرده فرهنگ‌های مربوط به آغاز سال نو مورد توجه قرار گرفت، در رابطه با پرونده ثبت‌جهانی ازدواج اقوام ایرانی نیز توجه به این خرده فرهنگ‌ها را ضروری می‌داند.
او كه هم‌اكنون در دانشكده صدا و سیما به تدریس می‌پردازد، ادامه می‌دهد: با ثبت این خرده فرهنگ‌ها در جهان و توجه به شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود میان اقوام و مردم مختلف دنیا بخوبی جذابیت و منحصربه‌فرد بودن این آیین‌های ایرانی به چشم می‌آید.
موسیقی منحصربه‌فرد
ازدواج در ایران امری مقدس به شمار می‌رود كه تلفیق آن با دیگر آداب و رسوم باعث شده است این مفهوم در بطن خویش كاركردی اجتماعی پیدا كند.
محمود اكرامی‌فر، پژوهشگر فرهنگ عامه اما ازدواج اقوام ایرانی را امری جامع می‌داند كه شادی‌های آن نه به 2شخص بلكه گروهی از آدم‌ها مرتبط می‌شود و آیینی گروهی را شكل می‌دهد.
نویسنده كتاب «مردم‌شناسی خودمانی» دراین‌باره توضیح می‌دهد: به عنوان مثال وقتی در استان خراسان ازدواجی میان 2 نفر از 2 ایل مختلف صورت می‌گیرد، عملا به واسطه آن روابط میان 2 ایل یا طایفه توسعه می‌یابد كه در همین راستا هر فرد خودش را در جمع می‌بیند و شادمانی‌ها نیز به‌صورت مشترك میان اهالی 2 ایل تقسیم می‌شود.
به عقیده او تفاوت‌های آشكاری میان ازدواج اقوام ایرانی و دیگر مردم جهان وجود دارد كه نشان‌دهنده نگاه متفاوت ایرانیان به مفهومی است كه آن را مقدس می‌شمارند و به آن احترام می‌گذارند.
به عقیده این پژوهشگر علوم اجتماعی، علاوه بر تفاوت در آیین‌های ازدواج اقوام ایرانی، این امر را در انواع موسیقی نواحی مختلف كشورمان نیز می‌بینیم كه دقیقا به همین دلیل برای مخاطبان و پژوهشگران خارجی جذابیت بیشتری پیدا می‌كند.
او تلفیق موسیقی اقوام با آیین‌های ازدواج را پیوندی ناگسستنی می‌داند و می‌افزاید: یكی از وجوه تمایز موسیقی اقوام ایرانی با دیگر ملت‌های جهان این است كه در هر گوشه كشور با نوع معیشت، سكونت و زندگی مردم آن منطقه در ارتباط است و به جزء جدایی ناپذیر زندگی روزمره مردم تبدیل می‌شود.
منبع جام‌جم
