تبیان، دستیار زندگی

بی شك، قطع رحم از گناهان كبیره است و موجب عذاب آخرت می شود و در قرآن مجید از آن به شدت نهی شده است. قطع رحم موجب لعن خدا است: قرآن مجید كسانی را كه قطع رحم می كنند سزاوار لعن خدا می داند و می‌فرماید: فَهَل عَسَیتُم اِن تَوَلَّیتُم أن تُفسِدُوا فَی الارض وَ تُقَطِّعُوا اَرحامَكُم اوُلئِكَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللهُ ...1 اگر رویگردان شوید آیا جز این انتظار می رود كه در زمین فساد كنید و قطع رحم نمایید؟ آنها كسانی هستند كه خداوند از رحمت خویش دورشان ساخته است ... و در مورد دیگر می فرماید: وَ الَّذینَ یَنقُضُونَ عَهدَ اللهِ مِن بَعدِ میثاقِهِ وَ یَقطَعوُنَ ما اَمَرَ اللهُ بِهِ اَن یُوصَلَ وَ یُفسِدوُنَ فِی الاَرضِ اوُلئِكَ لهُمُ اللَّعنَه وَ لَهُم سُوءُ الّدارِ.2 آنان كه پس از پیمان بستن، عهد خدا شكستند و هم آنچه را كه خدا امر به پیوند آن كرده مانند رحم بگسستند و در روی زمین فتنه و فساد برانگیختند لعن برایشان باد و بد جایگاهی برای آنان مقرر شده است. قاطع رحم جزء فاسقان و زیانكاران است: در جای دیگر خداوند متعال كسانی را كه عهد او را می شكنند و قطع رحم می كنند زیانكار می شمارد: اَلَّذینَ یَنقُضوُنَ عَهدَ اللهِ مِن بَعدِ میثاقِهِ وَ یَقطَعُونَ ما اَمَرَ اللهُ بِه اَن یُوصَلَ وَ یُفسِدوُنَ فِی الاَرضِ اوُلئِكَ هُمُ الخاسِروُنَ.3 فاسقان آنها هستند كه پیمان خدا را پس از بستن می شكنند و رشته ای را كه خداوند امر به پیوند آن كرده می گسلند و در زمین فساد می كنند. اینها زیانكارند. شاید برخی تصور كنند كه این همه اصرار و تأكید درباره صله رحم مخصوص كسانی است كه تمكّن مالی دارند و از ثروت زیادی برخوردارند و می توانند به نزدیكان خود كمك كنند، امّا آنهایی كه از نظر مالی در مضیقه اند و توان رسیدگی و مساعدت به دیگران را ندارند صله رحم برایشان لازم نیست. اما این تصور و برداشت نادرست است، اگر كسی بخواهد صله رحم كند لزومی ندارد كه پول و ثروت زیادی داشته باشد تا بتواند وظیفه اش را انجام دهد بلكه چون هدف از صله رحم برقرار كردن ارتباط و پیوند خویشاوندی است دین مقدّس اسلام می فرماید این وظیفه را حتی با دادن یك جرعه آب و آزار نرساندن به آنان و نیز سلام كردن به یكدیگر می توانید انجام دهید و از اجر و پاداشی كه خدا برای صله رحم مقرر فرموده است بهره ببرید. رسول گرامی اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: صِل رَحِمَكَ وَلَو بِشَربَه مِن ماءٍ وَ أفضَلُ ما یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ كَفُّ الأَذی عَنهُ.4 صله رحم كن گرچه با جرعه ای آب باشد، و بهترین راه برای خدمت خویشان و نزدیكان این است كه آنان را اذیت نكنی و به آنها آزار نرسانی. و نیز فرمود: بِلُّوا أرحامَكُم وَ لَو بِالسَّلامِ.5 بین خود و خویشانتان تجدید محبت كنید اگر چه با سلام كردن باشد. امیرمؤمنان ـ علیه السّلام ـ در این باره فرمود: صِلُوا أرحامَكُم وَلَو بِالتَّّسلیمِ ... 6 صله ارحام كنید (با ارحام خود بپیوندید) گرچه با سلام كردن باشد ... روایات و قطع رحم در روایات نیز نسبت به قطع رحم بیانات تند و تهدید آمیزی وارد، شده است. قطع رحم در ردیف شرك به خدا: قالَ رَجُلٌ لِلنَّبِیّ صَلّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: أیُّ الآعمالِ أَبغَضُ إلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ فَقالَ: الشِّركُ بِاللهِ قالَ ثُمَّ ماذا قالَ قَطیعَه الرَّحِمِ ...7 مردی از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ سؤال كرد: مبغوض ترین عمل در پیشگاه خداوند كدام است؟ فرمود: شرك به خدا. گفت: پس از شرك به خدا؟ فرمود: قطع رحم ... . قطع رحم و دوری از رحمت خدا: در روایات دیگری آمده است كسی كه قطع رحم كند مورد لعن خدا قرار می گیرد و از رحمت پروردگار دور می شود. حضرت سّجاد ـ علیه السّلام ـ به فرزندش امام محمّد باقر ـ علیه السّلام ـ در ضمن وصایای خود فرمود: ...وَ إیّاكَ وَ مُصاحَبَه القاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإنّی وَجَدتُهُ مَلعوُناً فی كِتابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فی ثَلاثَه مَواضِعَ.8 ... (فرزندم!) از دوستی با افرادی كه پیوند خویشاوندی را قطع نموده و نسبت به ارحام خود بدرفتاری می كنند بر حذر باش، كه من آنها را در سه جای از قرآن معلون یافتم (سپس آیات 24 و 25 سوره محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ و آیه 25 سوره رعد و آیه 27 سوره بقره را تلاوت فرمود). قاطع رحم از بهشت محروم است: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: ثَلاثَه لا یَدخُلوُنَ الجَنَّه مُدمَنُ خَمرٍ وَ مُدمِنُ سِحرٍ وَ قاطِعُ رَحِمٍ.9 سه گروهند كه داخل بهشت نمی شوند: شرابخواران، ساحران، و قطع كنندگان رحم. خلاصه اینكه هر كس مدّعی تخلّق به اخلاق حسنه است باید این مسئله مهمی را كه اسلام به آن توجّه فراوان مبذول داشته است جدّی بگیرد كه ترك آن موجب فنا و نابودی است. حذیفه بن منصور می گوید كه امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: اِتَّقوُا الحالِقَه فإنَّها تُمیتُ الرِّجالَ قُلتُ وَ مَا الحالِقَه قالَ قَطیعَه الرَّحِمِ.10 از حالقه بپرهیزید زیرا مردان را می میراند (و به نابودی می كشاند) عرض كردم: حالقه چیست؟ فرمود: قطع رحم است. پی نوشت: 1. سوره محمد، 22 و 23. 2. سوره رعد، 25. 3. سوره بقره، 27. 4. بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 71، ص 88؛ مشكوه الانوار، ص 166. 5. المجازات النبویّه، ص 80. 6. اصول كافی، ج 2، ص 155، حدیث 22. این حدیث از پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ در تحف العقول (ص 40) این گونه نقل شده است: «صِلوُا اَرحامَكُم وَلَو بِالسَّلامِ». 7. سفینه البحار، ج 1، ص 516. 8. اصول كافی، ج 2، ص 641، حدیث 7. 9 . خصال صدوق، ج 1، ص 177، حدیث 208. 10. مشكوه الانوار، ص 165؛ محجّه البیضاء، ج 3، ص 431. http://naghdnews.ir/news-analytics/religious-belief/9442-news.html