تبیان، دستیار زندگی

در روایت آمده است كه امام باقر(ع) دربارة این كلمات آیه 106سورة توبه می‎فرماید: «همانا قومی بودند در صدر اسلام كه ابتدا مشرك بودند و مرتكب جنایاتی بزرگ شدند، حمزه و جعفر و امثال اینها را از مسلمین كشتند؛ اینها بعد مسلمان شدند، شرك را رها كردند و به توحید گراییدند؛ اما ایمان در قلب آنها راه نیافت كه در زمرة مؤمنین قرار گیرند و استحقاق بهشت پیدا كنند و در عین حال از جحود وعنادهم كه موجب معذّب بودن آنها بود دست برداشته بودند؛ اینها نه مؤمن بودند و نه كافر و جاحد، اینها هستند «مُرْجَوْنَ لَاِمْرِالله» كه امرشان حواله به خداست.» (المیزان9/406)

سلام

معنی خود کلمه " مرجون" چی میشه؟

در عرب به چه چیزی اطلاق میشه؟

قاصران و مستضعفان از نظر قرآن
علمای اسلام اصطلاحی دارند، می گویند برخی از مردم " مستضعفین " و یا " مرجون لامر الله " می باشند. " مستضعفین " یعنی بیچارگان و دستنارسان، " مرجون لامر الله " یعنی کسانی که درباره آنها باید گفت کار اینها با خداست، خداوند خودش به نحوی که حکمت و رحمتش ایجاب می کند عمل خواهد کرد. هر دو اصطلاح از قرآن کریم اقتباس شده است. در سوره النساء، آیه 97، 98 و 99 چنین آمده است: «ان الذین توفاهم الملائکة ظالمی انفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنا مستضعفین فی الارض قالوا الم تکن ارض الله واسعة فتهاجروا فیها فاولئک مأواهم جهنم وسائت مصیرا * الا المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان لا یستطیعون حیلة و لا یهتدون سبیلا * فاولئک عسی الله ان یعفو عنهم و کان الله عفوا غفورا؛ کسانی که فرشتگان جان آنها را - که ستمگر خویشند- می ستانند، به آنها گویند: (در امر دین ) بر چه بودید؟ گویند: ما در زمنین مستضعفان بودیم. (فرشتگان) گویند: مگر زمین خدا وسیع نبود که هجرت کنید؟ اینانند که جایگاهشان دوزخ است و بد سرانجامی است. مگر مردان و زنان و کودکان مستضعفی که نمی توانند چاره ای بیندیشند و نه راه به جایی برند. پس اینها را امید است که خدا ببخشاید و خداوند خطابخش آمرزنده است».

در آیه اول، جریان پرسش و پاسخ مأموران الهی با بعضی از مردم پس از مرگ آنها مطرح است. فرشتگان از آنها می پرسند شما در دنیا در چه وضعی بسر می بردید؟ آنها معتذر می شوند که ما مردمی بیچاره بودیم، دستمان به کسی و چیزی نمی رسید. فرشتگان می گویند شما مستضعف نیستید، زیرا زمین خدا فراخ بود و شما می توانستید از آنجا مهاجرت کرده به نقطه ای بروید که همه جور امکان در آنجا بود، پس شما مقصرید و مستوجب عذاب. در آیه دوم وضع برخی مردم را ذکر می کند که واقعا مستضعفند، خواه مرد و یا زن و یا کودک. اینها کسانی هستند که دستشان به جایی نمی رسد و راه به جایی نمی برند. در آیه سوم نوید می دهد و امیدوار می کند به اینکه خداوند کریم گروه دوم را مورد عفو و مغفرت خود قرار دهد.

حضرت استاد نا الاکرم علامه طباطبائی روحی فداه، در تفسیر المیزان ذیل همین آیات می فرمایند: " خداوند، جهل به امر دین و هر ممنوعیت از اقامه شعائر دین را ظلم شمرده است و عفو الهی شامل آن نمی شود، اما مستضعفین که قدرت بر انتقال و تغییر محیط ندارند استثناء شده اند. استثناء به صورتی ذکر شده که اختصاص ندارد به اینکه استضعاف به این صورت باشد، همانطوری که ممکن است منشأ استضعاف، عدم امکان تغییر محیط باشد ممکن است به این جهت باشد که ذهن انسان متوجه حقیقت نشده باشد و به این سبب از حقیقت محروم مانده باشد ".

روایات زیادی وارد شده که مردمی که به عللی قاصر مانده اند مستضعف به شمار می روند. در آیه 106 از سوره توبه می فرماید: « و آخرون مرجون لامر الله اما یعذبهم و اما یتوب علیهم، و الله علیم حکیم؛ گروه دیگر کارشان احاله می شود به امر خدا، یا آنها را معذب می کند و یا بر آنها می بخشاید، خداوند دانا و حکیم است». کلمه " مرجون لامر الله " از این آیه اقتباس شده است. در روایت آمده است که امام باقر ( ع ) درباره این آیه فرمود: " همانا قومی بودند در صدر اسلام که ابتدا مشرک بودند و مرتکب جنایاتی بزرگ شدند، حمزه و جعفر و امثال اینها را از مسلمین کشتند، اینها بعد مسلمان شدند، شرک را رها کردند و به توحید گراییدند، اما ایمان در قلب آنها راه نیافت که در زمره مؤمنین قرار گیرند و استحقاق بهشت پیدا کنند و در عین حال از جحود و عناد هم که موجب معذب بودن آنها بود دست برداشته بودند، اینها نه مؤمن بودند و نه کافر و جاحد، اینها هستند مرجون لامر الله که امرشان حواله به خداست ". در حدیث دیگر آمده است که " حمران بن اعین " گفت: از امام صادق ( ع ) درباره مستضعفین پرسش کردم، فرمود آنان نه در زمره مؤمنانند و نه در زمره کافران، آنها مرجون لامر الله می باشند.

هر چند از مفاد آیه " مرجون لامر الله " استفاده می شود که درباره آنها خوب است گفته شود کار اینها با خداست، ولی از لحن آیه مستضعفین اشاره ای به شمول عفو و مغفرت الهی استنباط می شود. آنچه مجموعا استفاده می شود این است که مردمی که به شکلی از شکلها قصور داشته اند نه تقصیر، خداوند آنها را معذب نمی سازد.
http://www.althaghalain.com

مراد از مرجون لامرالله در سورۀ توبه چیست ؟ مشاهده در قالب PDF چاپ فرستادن به ایمیل
نوشته شده توسط Administrator
دوشنبه, 17 آبان 1389 ساعت 04:27

جواب:غیر از افراد بسیار شایسته و مؤمن و افراد بسیار زشت و كافر و غیر از مستضعفین و مَن یُلحَق بهم و غیر از مؤمنین معمولى كه كارهاى خوب و بد را با هم آمیخته بجا مى‏آورند، در قرآن مجید افرادى را بیان میكند كه فوراً به حساب آنها به مجرّد موت رسیدگى نمى‏شود.

بلكه تأخیر مى‏افتد تا وقتى كه قیامت در رسد و به حساب نفوس و صلاح و طلاح آنها رسیدگى شود. در قیامت كه عالم ظهورات نفوس است، در آنجا خداوند بر اساس حالت‏هاى نفسیّه آنان، یا آنانرا مورد رحمت خود قرار می دهد و یا آنكه تسلیم عذاب میكند، و آنان را «مُرْجَوْن لِامْرِ اللَهِ» گویند.

در سوره توبه، پس از آنكه خداوند حال مردم بسیار خوب و بسیار بد و مردمى كه اعمالشان آمیخته خوبى و بدى است را ذكر مى‏نماید، حال این طائفه را بیان میكند؛ بدین طریق:



1-«وَالسَّبِقُونَ الاوَّلُونَ مِنَ الْمُهَجِرِینَ وَ الانْصَارِ وَالَّذِینَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسنٍ رَضِىَ اللَهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّتٍ تَجْرِى تَحْتَهَا الانْهرُ خلِدِینَ فِیهَآ أَبَدًا ذ لِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ»[1].پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و كسانى كه به نیكى از آنها پیروى كردند، خداوند از آنها خشنود گشت، و آنها (نیز) از او خشنود شدند و باغهایى از بهشت براى آنان فراهم ساخته، كه نهرها از زیر درختانش جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و این است پیروزى بزرگ.

2- «وَ مِمَّنْ حَوْلَكُم مِنَ الاعْرَابِ مُنفِقُونَ وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ لَا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُم مَرَّتَیْنِ ثُمَّ یُرَدُّونَ إِلَى‏ عَذَابٍ عَظِیمٍ»[2].«و از أعرابى كه در اطراف شما زندگى مى‏كنند جماعتى از منافقین هستند و از اهل مدینه نیز جماعتى هستند كه نفاق خود را به حدّ اعلى رسانیده و در این نفاق استمرار و دوام دارند، تو آنها را نمى‏شناسى و ما آنها را مى‏شناسیم. بزودى دوبار آنان را عذاب خواهیم كرد (یكى در عالم دنیا و یكى در عالم برزخ) و سپس به عذابى عظیم فرستاده خواهند شد.»



3- « وَ ءَاخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صلِحًا وَ ءَاخَرَ سَیِّئًا عَسَى اللَهُ أَن یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»[3]. «و جماعت دیگرى هستند كه به گناهان خود اعتراف نموده، مقدارى از اعمال صالحه انجام داده‏اند و مقدارى از اعمال زشت بجاى آورده‏اند. شاید خداوند از گناه آنها درگذرد، و بدرستیكه خداوند غفور و رحیم است».

و پس از بیان چند آیه میرسد به این آیه:

4-«وَءَاخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَهِ إِمَّا یُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ وَ اللَهُ عَلِیمٌ حَكِیمٌ[4]» .و گروهى دیگر، به فرمان خدا واگذار شده‏اند (و كارشان با خداست) یا آنها را مجازات مى‏كند، و یا توبه آنان را مى‏پذیرد (، هر طور كه شایسته باشند) و خداوند دانا و حكیم است!



مرحوم کلینی درکتاب شریف«كافى»به دو سند متّصل از حضرت امام محمّد باقر«علیه السلام» روایت می كند راجع به« مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَهِ » و مضمون دو روایت یكى است، ولى ما در اینجا عین عبارت روایت اوّل را مى‏آوریم:

محمّد بن یحیى از أحمد بن محمّد از علىّ بن حَكَم از موسى بن بكراز زُرارة از حضرت باقر «علیه السّلام » در قول خداوند عزّ و جلّ:« وَ ءَاخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَه» :

1- قَالَ: قَوْمٌ كَانُوا مُشْرِكِینَ فَقَتَلُوا مِثلَ حَمْزَةَ وَ جَعْفَرٍ وَ أَشْبَاهَهُمَا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ، ثُمَّ إنَّهُمْ دَخَلُوا فِى الإسْلَامِ فَوَحَّدُوا اللَهَ وَ تَرَكُوا الشِّرْكَ وَ لَمْ یَعْرِفُوا الإیمَانَ بِقُلُوبِهِمْ فَیَكُونُوا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ فَتَجِبَ لَهُمُ الْجَنَّةُ، وَ لَمْ یَكُونُوا عَلَى جُحُودِهِمْ فَیَكْفُرُوا فَتَجِبَ لَهُمُ النَّارُ؛ فَهُمْ عَلَى تِلْكَ الْحَالِ إمَّا یُعَذِّبُهُمْ وَ إمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ[5].

«حضرت باقر «علیه السّلام» در تفسیر این آیه:«وَ ءَاخَرُونَ مُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَهِ » فرمودند: مراد از آنها قومى هستند كه سابقاً از مشركان بوده‏اند و مانند حضرت حمزه سیّد الشّهداء و حضرت جعفر طیّار و أمثال آنها را از گروه مؤمنان به خدا كشته‏اند؛ و سپس آنها داخل در دین اسلام شدند و خداى را به وحدانیّت پذیرفتند و شرك را ترك گفتند، امّا ایمان در دلهاى آنان وارد نشد، و معرفت به خدا به دلهاى خود پیدا نكردند تا از مؤمنین باشند و بهشت بر آنان واجب گردد، و نیز بر انكار و مكابره خود هم باقى نمانده‏اند تا از كافران باشند و آتش بر آنها واجب شود؛ اینان بر همین حال هستند كه یا پروردگار آنها راعذاب كند و یا از آنها بگذرد».مضمون این روایت را علىّ بن إبراهیم با سند متّصل خود در تفسیرش آورده است.

2- در بعضى از روایات این طائفه را از زمره مستضعفین شمرده‏اند، چنانكه در «معانى الاخبار» و «تفسیر عیّاشى»، در اوّلى با سند متّصل خود، و در دوّمى مرفوعاً روایت می كند از حُمران بن أعیَن‏:

قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَهِ «َعلَیْهِ السَّلَام»ُ عَنْ قَوْلِ اللَهِ عَزّ وَ جَلَّ«: إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ»‏؛قَالَ: هُمْ أَهْلُ الْوَلَایَةِ. قُلْتُ: وَ أَىُّ وَلَایَةٍ؟فَقَالَ: أَمَا إنَّهَا لَیْسَتْ بِوَلَایَةٍ فِى الدِّینِ وَ لَكِنَّهَا الْوَلَایَةُ فِى الْمُنَاكَحَةِ وَ الْمُوَارَثَةِ وَ الْمُخَالَطَةِ وَ هُمْ لَیْسُوا بِالْمُؤْمِنِینَ وَ لَا بِالْكُفَّارِ وَ هُمُ الْمُرْجَوْنَ لِامْرِ اللَهِ عَزّ وَ جَلَّ.[6]

حمران می گوید: از حضرت امام جعفر صادق «علیه السّلام» درباره تفسیر آیه مستضعفین سؤال كردم. حضرت فرمودند: ایشان اهل ولایت اند.عرض كردم: كدام ولایت؟

حضرت فرمودند: مراد من از ولایت، آن ربط و وابستگى قلبى نیست كه به حقیقت دین مربوط باشد،بلكه مراد من از ولایت همان ظاهر اسلام و استفاده كردن از نكاح و ارث و آمیزش با مسلمانان است، لیكن در حقیقت، این افراد نه از مؤمنین هستند و نه از كفّار، و بلکه آنان مُرجَونَ لِامْرِ اللَه «عَزّ وَ جلَّ» هستند.

3- در تفسیر «المیزان» روایت كرده‏اند از «تفسیر قمّى» از ضُرَیس كُناسىّ از حضرت أبى جعفر امام محمّد باقر «علیه السّلام‏»:

قَالَ: قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا حَالُ الْمُوَحِّدِینَ الْمُقِرِّینَ بِنُبُوَّةِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَهُ عَلَیْهِ وَ ءَالِهِ مِنَ الْمُذْنِبِینَ الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَ لَیْسَ لَهُمْ إمَامٌ وَ لَا یَعْرِفُونَ وَلَایَتَكُمْ؟

فَقَالَ: أَمَّا هؤُلَآءِ فَإنَّهُمْ فِى حُفَرِهِمْ لَا یَخْرُجُونَ مِنْهَا؛ فَمَنْ كَانَ لَهُ عَمَلٌ صَالِحٌ، وَ لَمْ یَظْهَرْ مِنْهُ عَدَاوَةٌ فَإنَّهُ یُخَدُّ لَهُ خَدٌّ إلَى الْجَنَّةِ الَّتِى خَلَقَهَا اللَهُ بِالْمَغْرِبِ، فَیَدْخُلُ عَلَیْهِ الرَوْحُ فِى حُفْرَتِهِ إلَى یَوْمِ الْقِیَمَةِ حَتَّى یَلْقَى اللَهَ فَیُحَاسِبَهُ بِحَسَنَاتِهِ وَ سَیِّئَاتِهِ، فَإمَّا إلَى الْجَنَّةِ وَ إمَّا إلَى النَّارِ.فَهؤُلَآءِ الْمَوْقُوفُونَ لِامْرِ اللَهِ عَزّ وَ جَلَّ...»[7] .

«ضریس كناسىّ می گوید: به حضرت باقر«علیه السّلام »عرض كردم: فدایت شوم، افرادى هستند كه به وحدانیّت خداوند عزّ و جلّ اقرار و اعتراف نموده‏اند و به نبوّت محمّد«صلّى الله علیه و آله و سلّم»اقرار كرده‏اند ولى به ولایت شما آشنا نشده‏اند، و از گناهكارانى هستند كه مى‏میرند و امامى ندارند؛ حال آنها چیست‏ حضرت فرمودند: این افراد را در قبرهاى خود نگاه می دارند به طوریكه خارج نمى‏شوند.از میان آنها افرادى كه اعمال صالحه انجام داده‏اند و نسبت به ما از آنها عداوتى بروز ننموده است، از زیر قبور آنان نقبى مى‏كشند تا بهشتى كه پروردگار در مغرب خلق فرموده است، و از این راه رَوح از آن بهشت پیوسته در این قبور مى‏آید تا روز قیامت و تا اینكه خدا را ملاقات كنند، پس خداوند به حساب آنان رسیدگى فرموده و یا به بهشت و یا به دوزخ بفرستد؛ این افراد هستند كه مَوْقوفونَ لِامْرِ اللَه‏اند».

به هر حال کار این گروه به خدا واگذار شده است و البته رحمت خدا نیز بر غضب او مقدم است.ورحمت گسترده اش شامل همه چیز شده است.

[1] .التوبة/100.

[2] .التوبة/101.

[3] .همان/102.

[4] . التوبة/106.

[5] الكافی، ج‏2، ص: 406.

[6] . معانی الأخبار ، ص 203 ، باب معنى المستضعف

[7] . بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ،ج‏69، 159 .
برگرفته از: سایت مذاهب

«مرجون» از ماده «رجى» ، اسم مفعول از باب اِفعال است. مصدر آن «اِرجاء» به معناى تأخیر انداختن و «مرجون» به معناى «تأخیر انداخته شده» است.

در كتب روایى ، باب ویژه گروه مرجون لأمر اللّه گشوده شده است. 4

در تفسیر آیه یاد شده از ششمین پیشوای صادق علیه السلام، آمده است:

« گروهى از مشركان ، در جنگ بدر، احد و حنین گروهى از مؤمنان، مانند حمزه و جعفر را به شهادت رساندند ، آنان سپس شرك را رها كرده و مسلمان شدند، اما با قلب خود ایمان نیاوردند تا از مؤمنان به حساب آیند و بهشت بر آنان واجب شود و نیز بر جحد و انكار خود باقى نماندند تا كافر محسوب شوند و آتش دوزخ بر آنان واجب شود، آنان بر همین حال باقى ماندند كه یا عذاب خواهند شد و یا مشمول رحمت خداوند خواهند شد، آنان مرجون لأمر اللّه هست »

متشکرم از معنی لغت