سیره رفتارى علماء با همسرانشان
عالمان راستین به همسرانشان به نگاه شریك زندگى، مونس و مدهم و موهبت خداوند برای آرامش مینگریستند و هیچ گونه برتری برای خود در برابر آنها قائل نبودند. بر این اساس، همواره حرمت همسر خویش را پاس میداشتند و در نگهداری احترام او كوشا بودند. نمونههایی از این پاسداشت به حریم و حرمت همسر را، در زندگی این شخصیتهای بزرگ بازگو میكنیم.
امام خمینی(ره)
یكی از بهترین نمونههای مهرورزى، دلدادگی و حفظ ادب امام خمینی(ره) در برابر همسرشان، در نامهای بازتاب یافته است كه ایشان آن را در جوانی و زمانی كه در مسافرت به سر میبردند، برای همسرشان نگاشتند متن آن نامه این است:
تصّدقت شوم، الهی قربانت بروم! در این مدت كه مبتلای به جدایی از آن نور چشم عزیز و قوّت قلبم گردیدم، متذّكر شما هستم و صورت زیبایت در آیینه قلبم منقوش است. عزیزم! امیدوارم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ كند. حال من با هر شدّتی كه باشد، میگذرد، ولی بحمد الله تاكنون هر چه پیش آمده، خوش بود. و الان در شهر زیبای بیروت هستم. حقیقتاً جای شما خالی است. فقط برای تماشای شهر و دریا خیلی منظرة خوش دارد. صد حیف كه محبوب عزیزم همراه نیست كه این منظره عالی به دل بچسبد. در هر حال، امشب شب دوم است كه منتظر كشتی هستیم. از قرار معلوم و معروف، یك كشتی فردا حركت میكند، ولی ماها كه قدری دیر رسیدیم، باید منتظر كشتی دیگر باشیم. عجالتاً تكلیف معلوم نیست. از این حیث قدری نگران هستیم، ولی از حیث مزاج بحمد الله به سلامت هستم. خیلی سفر خوبی است، جای شما خیلی خالی است. ایام عمر و عزت مستدام باد! تصدقت، قربانت، روح الله.
امام خمینی(ره) و خواستگاری از همسر آینده
آیت الله سید محمد صادق لواسانى، از دوستان صمیمی حضرت امام و هم درس و هم بحث ایشان بود و چون متوجه شد امام قصد ازدواج دارند. دختر آیت الله میرزا محمد تقی تهرانی را به ایشان پیشنهاد دادند. امام كه در آن هنگام 28 بهار را پشت سر گذاشته بود، پاسخ مثبت داد و فرمود: برای این كار، نخست شما واسطه شده و از طرف من خواستگاری نمایید. مرحوم لواسانی هم پذیرفت و نزد مرحوم ثقفی رفت و موضوع را با ایشان در میان گذاشت. ایشان در پاسخ گفتند: از نظر من مانعی ندارد، اما رضایت دختر نیز شرط است. این مسئله با دختر در میان گذاشته شد و گویا ایشان نخست نپذیرفتند، تا اینكه شبی در رؤیایی راستین، امام خمینی(ره) را همراه رسول اكرم(ص) و پیشوایان معصوم(ع) میبیند و آنگاه به ازدواج با امام رضایت میدهد.[1]
امام خمینی(ره) هنگام ازدواج دختران
نخست به خانواده خواستگار توجه میكرد تا ببیند چه وجه اشتراكی با آنها دارند و بعد از آنكه خانواده پسر را میپسندید، خود شخصاً با داماد صحبت میكرد تا به هم شأن بودن او با دخترش كاملاً مطمئن شود. سپس وضو ساخته و دو ركعت نماز میخواند و از خدا طلب مینمود كه آنچه در این باره خیر است، فرا راه دخترش قرار دهد. ناگفته نماند كه امام(ره) در انتخاب همسر آینده، موضوع را با دختران خویش در میان میگذاشت و آن گاه نظر خویش را بیان میكرد، ولی به هر حال تصمیم گیری نهایی را به دختران خود واگذار مینمود.[2]
خانم زهرا اشراقى، نوه امام خمینی(ره) میگوید:
علت علاقه عمیق حضرت امام به همسرشان، فداكاری خانم بود. همیشه میگفتند: «فداكاری كه خانم در زندگی كردند، هیچ كس نكرده است».ایشان پانزده سال در آب و هوای گرم نجف، مشكلات را تحمل كرده و همه جا همراه امام بودند.[3]
مرحوم حاج سید احمد آقا خمینی میگوید: مادر مااگر سر سفره نمینشستند، امام غذا نمیخوردند. منتظر میماندند تا مادر ما سر سفره حاضر شوند و آن گاه كه حاضر میشدند، آقا شروع به خوردن غذا میكردند.[4]
خانم مرضیه حدیدهچی میگوید: در روزهایی كه در فرانسه بودیم، روزى خانم به منزل یكی از فامیلهایشان به مهمانی رفت، اما دو ساعت دیرتر از زمانی كه به امام قول داده بود، برگشت. امام كه همه كارهایشان را با ساعت و دقیقه تنظیم میكردند، در این دو ساعت، سه بار از اتاق به آشپزخانه آمدند و پرسیدند: «خانم نیامدند؟» دفعه سوم فرمودند: «نگران شدهام، شما نمیتوانید وسیلهای پیدا كنید كه تماس بگیریم؟» تا اینكه خانم آمدند. وقتی ایشان آمدند، با محبت خاصی رو به روی خانم نشستنهد و گفتند، «مرا دل نگران كردی».[5]
زهرا مصطفوى، دختر امام خمینی (ره) میگوید: هر وقت خانم میخواستند به مسافرت بروند، در هر ساعتی از شب و روز كه بود، امام تا درب حیاط منزل ایشان را بدرقه میكردند یا موقعی كه برمیگشتند، اگر فصل گرما بود، امام دستور میدادند یك چیز خنكی درست كنند، و اگر فصل سرما بود، میگفتند اتاق را برای خانم گرم كنید.[6]
زهرا مصطفوى، دختر امام خمینی(ره) میگوید: من در طول زندگى، ندیدم امام مثلاً حتی به خانمشان بگویند: «در را ببندید» بارها و بارها میدیدم كه خانم میآمدند و كنار آقا مینشستند، ولی امام خودشان بلند میشدند و در را میبستند. یك روز به آقا گفتم: خانم كه داخل اتاق میآیند، همان موقع به ایشان بگویید در را ببندند. گفتند: من حق ندارم به ایشان امر كنم». امام حتی به صورت خواهش هم از ایشان چیزی نمیخواستند.[7]
سیره رفتارى علامه طباطبایی (ره) با همسر
فرزند بزرگ علامه طباطبایی درباره چگونگی رفتار علامه با همسر خود میگوید: علامه در خانه خیلی مهربان، بیاذیت و بیدستور بودند، و هر وقت به هر چیزی مثل چای و مانند آن نیاز داشتند، خودشان میرفتند و میآوردند، و چه بسا هنگامی كه همسر ایشان و یا یكی از فرزندانشان وارد اطاق میشدند، ایشان در جلوی پای آنها تمام قامت برمیخاست. بارها اظهار میداشتند كه بیشترین عامل موفقیتشان همسرشان بوده است.[8]
علامه طباطبایی(ره) در ستایش از همسر خویش میگوید:
من پس از مرگ همسرم، بسیار متأثر شدم و گریستم، و گریه من برای صفا، كه بانوگری و محبتهای خانم بود. ما زندگی پرفراز و نشیبی داشتهایم. در نجف اشرف با سختیهایی مواجه میشدیم. در طول مدت زندگی ما هیچگاه نشد كه خانم كاری بكند كه من دست كم در دلم بگویم كاش این كار را نمیكرد، یا كاری را ترك كند كه من بگویم كاش این عمل را انجام داده بود. در تمام دوران زندگى، هیچگاه به من نگفت چرا فلان كار را انجام دادی و یا ترك كردى. شما میدانید كه كار من در منزل است و من همیشه در منزل مشغول نوشتن یا مطالعه هستم طبیعی است كه خسته میشوم و احتیاج به استراحت و تجدید نیرو دارم. خانم به این موضوع توجه داشت به همین دلیل، سماور خانه ما همیشه روشن بود و چای آماده. و خانم در عین حال كه به كارهای منزل اشتغال داشت، هر ساعت یك فنجان چای میریخت و میآورد در اتاق كار من و بر روی زمین میگذاشت و میرفت، تا ساعت دیگر...و من این همه محبت و صفا را چگونه میتوانم فراموش كنم.[9]
فرزند علامه طباطبایی(ره) میگوید: پدرم اگر چه وقت زیادی نداشتند، برنامهشان را به گونهای تنظیم میكردند كه روزى یك ساعت، بعدازظهرها، در كنار اعضای خانواده باشند. رفتارشان با مادرم بسیار احترام آمیز دوستانه بود. همیشه طوری رفتار میكردند كه گویی مشتاق دیدار مادرم هستند. ما هرگز بگو مگو و اختلافی بین آن دو ندیدم. پدرم همیشه از گذشت و بردباری مادرم ستایش میكرد و میگفت كه خانم، یازده سال در نجف همه گونه سختی را تحمل كرد تا من بتوانم به مطالعات و درس و بحث خود بپردازم. پدرم هرگز از رفتار خوب خود نامی به میان نمیآوردند و همه خوبیها را به مادرم نسبت میدادند. خودشان میگفتند كه از اول ازدواج همیشه با هم یك رنگ و یك دل بودهایم.
گاهی كه مادرم بیمار میشد، اجازه نمیدادند كه از بستر بلند شود و كاری انجام دهد. مادرم پیش از فوت، تقریباً 27 روز در بستر بیماری بود و در این مدت پدرم لحظهای از كنار بستر ایشان بلند نشدند. همه كارهایشان را تعطیل كردند و به مراقبت از او پرداختند.
خلاصه آ نكه صلح و صفا و دوستی كه بر روابط آنها حاكم بود بر ما آثار مثبت فراوانی به جای گذاشت و الگوی شایستهای جهت چگونگی رفتار درست با همسر برای ما شد.[10]
سیره رفتارى شهید مطهرى با همسر
همسر شهید مطهری نقل میكند: روزى برای دیدن دخترم به اصفهان رفته بودم. بعد از چند روز كه به تهران برگشتم، نزدیكهای سحر به خانه رسیدم، وقتی وارد خانه شدم، بچهها همه خواب بودند، ولی شهید مطهری بیدار بود. ایشان چای و میوه و شیرینی آماده كرده و منتظر بودند. بعد از احوالپرسی به من گفتند: «میترسیدم یك وقت نباشم و وقتی شما از سفر برمیگردید، كسی نباشد كه به استقبالتان بیاید».[11]
سیره رفتارى آیت الله العظمی مرعشی نجفی با همسر
همسر آیت الله العظمی مرعشی نجفی میگوید: در تمام مدت شصت سالی كه با ایشان زندگی كردم، هیچ گاه با من رفتارى تند و خشونت آمیز نداشت. تا آن زمان كه قادر به حركت كردن و انجام دادن كارهایش بود، نمیگذاشت كه دیگران كارهایش را انجام دهند. حتی هنگامی كه تشنه میشد، برمیخاست و به آشپرخانه میرفت و آب میآشامید و از من درخواست نمیكرد. ایشان افزون بر آنكه برای من همسری خوب و مهربان و دوست داشتنی بود، دوستی صمیمی و همكاری غمخوار برای من نیز بود. ایشان همواره در كارهای منزل به من كمك میكرد و بسیاری از اوقات، كارهای آشپزخانه همانند درست كردن غذا، پاك كردن سبزى، و شستن میوه و وسایل آشپزخانه را ایشان انجام میدادند.[12]
پی نوشت ها:
[1]. غلامرضا گلی زواره، سلوكی ملكوتى، قم، انتشارات الذاكرین، 1386، چ 1، صص 32 و 33.
[2]. همان، ص 37.
[3]. محمد رضا سبحانى، سعید رضا علی عسكرى، مهر و قهر، اصفهان، مركز فرهنگی شهید مدرس، 1385، چ 6، ص 21.
[4]. همان، ص 23.
[5]. همان، ص 24.
[6]. برداشتهایی از سیره امام خمینی(ره)، به كوشش غلامعلی رجائى، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1384، چ 5، ج 1، ص 87.
[7]. همان، ص 76.
[8]. نور علم، دوره سوم، ش 9، ص 79.
[9]. یادها و یادگارها، تهیه و تنظیم: علی تاجدینى، تهران، كانون انتشارات پیام نور، 1369، چ 1، صص 28 و 29.
[10]. همان، صص 43 ـ 45.
[11]. سرگذشتهای ویژه از زندگی استاد شهید مطهرى، به روایت جمعی از فضلا و یاران، ج 2، صص 108 و 109.
[12]. علی رفیعى، شهاب شریعت، درنگی در زندگی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفى، صص 306 و 307.
منبع: گلبرگ شماره 109
