تغییر شکل سر نوزاد وپهن و نامتقارن شدن آن پدیده ای شایع در هنگام زایمان است. اگر زایمان به روش سزارین صورت گیرد، معمولا این تغییر شکل اتفاق نمی افتد.
استخوان جمجمه سر از ۸ تکه تشکیل شده است و برای عبور سر نوزاد از مجرای کانال زایمانی لبه های این استخوان ها روی هم قرار می گیرند تا سر نوزاد کوچک تر شود و از کانال زایمانی عبور کند و پس از عبور از کانال نیز مجددا این استخوان ها روی هم قرار می گیرند.
اما برخی مواقع تا قرار گرفتن استخوان ها روی همدیگر، چند روزی طول می کشد و این، امری نیست که ماه ها و هفته ها طول بکشد. این تغییر شکل استخوانی ظرف مدت چند روز طبیعی می شود.
گاهی به دلیل انقباضات رحمی در موقع زایمان یا در شرایطی که سر جنین داخل رحم روی استخوان لگن مادر فشار بیاورد، ممکن است این حالت به خون ریزی زیر لایه استخوان سر نوزاد منجر شود.
این خون ریزی نیز پس از چند هفته و به ندرت بعد از چند ماه جذب می شود و اگر در مواردی جذب نشود، کلسیم در آن رسوب می نماید و حالت استخوانی به خود می گیرد و از حالت نرمی خارج می شود. حتی این حالت استخوانی نیز ظرف چند ماه طبیعی می شود.
تورم در سر نوزاد
گاهی براثر فشارهای داخل رحمی ممکن است قسمتی از سر بچه ورم کند که اگر چه خون ریزی رخ نمی دهد اما ورم در قسمتی از سر باعث برجستگی می شود.
این حالت در محدوده جغرافیایی یکی از استخوان ها ایجاد می شود. خون ریزی در یک تکه از استخوان ها ایجاد می شود اما این ورم نیز پس از تولد، معمولا ظرف ۲ هفته جذب می شود و سر نوزاد شکل طبیعی خود را پیدا می کند.
تغییر دیگر، مربوط به شکل سر است. شکل سر به عوامل مختلفی از جمله وراثت ارتباط دارد. سر پدر و مادر به هر شکلی که باشد، ممکن است سر نوزاد هم مانند آن ها شکل گیرد و این جنبه ارثی مساله است و ناهنجاری محسوب نمی گردد. اما مواردی هم وجود دارد که ممکن است مشکل و ناهنجاری باشد. به عنوان مثال، اگر در بچه ها استخوان ها با هم جوش خورده باشد، در این صورت، مانع رشد مغز کودک می شود. هر چه مغز بچه بزرگ تر می شود، استخوان های جمجمه هم باید بازتر شوند.
در صورتی که استخوان ها به طور غیر طبیعی و در زمان نامناسب به هم بپیوندند، رشد مغز میسر نمی شود و شکل سر غیرعادی می شود و باید تحت درمان و جراحی قرار گیرد. استخوان ها با جراحی از هم جدا می شود تا مغز بتواند رشد کند و در اثر رشد، سر کودک تغییرات نامناسبی پیدا نکند.
هیدروسفالی یا تجمع آب در سر نوزاد
نوع دیگر ناهنجاری، تجمع آب در سر نوزاد می باشد که به آن هیدروسفالی گفته می شود. مایعی که دور مغز است به طور طبیعی تولید می شودو سپس از مجرای دیگر جذب می شود. اگر قسمتی از مسیر تولید و یا محل جذب بسته شود، مایع در آن تجمع می کند و سر بچه روز به روز بزرگ تر می شود.
اگر زود متوجه این حالت شویم، با قرار دادن لوله، این مشکل برطرف می شود و انسداد رفع می گردد. بنابراین سر کودک هم حالت طبیعی خود را پیدا می کند اما اگر متوجه نشویم، آب اضافی اجازه رشد به مغز نمی دهد و کودک دچار مشکلات دیگری می شود.
گاهی به ندرت سر دچار کیست می شود و این موجب تغییر ظاهری جمجمه می شود.
وضعیت مناسب برای خواب نوزاد
بهتر است کودک را عادت دهید تا به جهات مختلف خوابانده شود زیرا استخوان های جمجمه نرم است، به خصوص اگر نوزاد نارس باشد.
اگر نوزاد را همیشه به یک طرف بخوابانید، پس از مدتی عضلات او به همان حالت عادت می کند و حالت شل یا سفت پیدا می کنند.
فشار روی یک نقطه ی سر کمی استخوان را صاف تر می کند.
خواباندن نوزاد به جهات مختلف خوب است اما اگر والدین فکر کنند خواباندن به یک جهت باعث برطرف شدن شکل نامناسب سر می شود و می توانند به سر بچه شکل دهند، این طور نیست و این یک عقیده غلط است.
