توپ ورزش در زمین سینما
بازی های المپیک بهانه خوبی است تا به رابطه سینما و دنیای ورزش بپردازیم.
در نگاه اول هیچ ارتباطی بین دو دنیای سینما و ورزش دیده نمی شود. ولی صنعت سینما همیشه از مضمون های ورزشی بهره گرفته است. ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی ایده های خوبی برای تولید فیلم های سینمایی در اختیار فیلم سازان قرار می دهند. در این گزارش دو قسمتی درباره حضور ورزش در دو سینمای ایران و جهان صحبت می شود. البته صنعت سینما در مقایسه با فیلم هایی که در این گزارش دوقسمتی به آنها اشاره می شود، تعداد بیشتری فیلم ورزشی تولید کرده است.
در این گزارش سعی شده به فیلم ها و چهره های آشناتر و مهم تر اشاره شود. نکته ای که درباره المپیک پکن می توان به صورت ویژه گفت این است که ژانگ ییمو فیلم ساز سرشناس سینمای چین به عنوان کارگردان دو مراسم افتتاحیه و اختتامیه المپیک انتخاب شده است. او با همکاری چند فیلم ساز دیگر اجرای این مراسم را به عهده دارد.
در عین حال، کمیته ملی المپیک چین با دعوت از چند فیلم ساز بین المللی، که مجید مجیدی هم از ایران در بین آنها حضور دارد، از آنها خواست فیلم های کوتاهی در باره بازی های ورزشی و المپیک کارگردانی کنند. قسمت دوم گزارش را ،که اختصاص به حضور ورزش در سینمای جهان دارد، در شماره آینده بخوانید.
این فقط قاسم جولایی شخصیت اصلی فیلم نوجوانانه «مسافر» (۱۳۵۳) عباس کیارستمی نبود که عشق و علاقه اش به ورزش و فوتبال، او را از شهرستان ملایر به ورزشگاه امجدیه تهران کشاند. صنعت سینما هم در ایران و هم در سطح بین المللی، در تمام سال های فعالیت خود، گوشه چشمی به فیلم های ورزشی داشته است. البته تعداد فیلم هایی که در نوع (ژانر) سینمای ورزشی ساخته می شود، قابل مقایسه با فیلم هایی نیست که در نوع های دیگر سینمایی ساخته می شود. شاید یکی از دلیل هایش این باشد که معمولاً فیلم های ورزشی با استقبال زیاد و خیلی خوب تماشاگران روبه رو نشده اند. با این حال دنیای سینما چندین فیلم ورزشی شاخص دارد که در یاد و خاطره تماشاگران مانده است.
در سینمای ایران فیلم های ورزشی، به مفهوم رایج آن، زیاد تولید نشده است و شخصیت های ورزشکار در طول قصه با مسائل و مشکلاتی روبه رو می شوند که خیلی هم ورزشی نیست؛ در حقیقت ورزشکار بودن شخصیت اصلی قصه فیلم، بهانه ای برای خلق حادثه و هیجان است.
جمشید هاشم پور، بازیگر ورزشکار سینما، در چند فیلم نقش یک ورزشکار را بازی کرده است که ورزش در پس زمینه خط اصلی قصه آنها قرار دارد. در« آخرین تلاش» (۱۳۷۰، سیامک اعتمادی)، او قهرمان سابق کشتی و مربی یک باشگاه ورزشی است که در آستانه تعطیلی قرار دارد و رقیب او می خواهد برای انتقام، تعلیم پسر جوان وی را بر عهده بگیرد. هاشم پور در «ضربه طوفان» (۱۳۷۲، علی قوی تن) هم در نقش یک قهرمان مسابقه های اتومبیل رانی ظاهر می شود که درگیر یک سری ماجراجویی و حادثه می شود. امین حیایی هم در «اکواریوم» (۱۳۸۵، ایرج قادری) قهرمان اتومبیل رانی است که سودای سفر به آن سوی دنیا را دارد.
اما فیلم «سرعت» (۱۳۷۴، محمد حسین لطیفی)، قصه اش بر مبنای یک مسابقه اتومبیل رانی است. رقابت های موجود در این بازی ها، در خدمت معرفی یک ماشین تولید داخل کشور است و صحنه های زیادی از فیلم اختصاص به این مسابقه دارد. «روز باشکوه» (۱۳۶۷ کیانوش عیاری)، هیچ صحنه ورزشی ای ندارد، ولی قصه اش در باره بازگشت یک ورزشکار به شهرستان محل زندگی اش است. ورود او با ورود یکی از مقام های عالی رتبه دولتی حکومت شاه همزمان شده است، در حالی که مسئولان می خواهند برای استقبال از این مقام سنگ تمام بگذارند، مردم به استقبال قهرمان مردمی خود می روند. محسن مخملباف هم در «بایسیکل ران» (۱۳۶۷) ، شخصیت اصلی فیلم را یک افغانی ورزشکار نشان می دهد که دست به یک مسابقه تک نفره ورزش دوچرخه سواری می زند.
با این وجود، سینمای کودک و نوجوان ایران حداقل دو فیلم سینمایی دارد که مضمون اصلی آن در ارتباط با ورزش است. خط پایان (۱۳۶۵، محمدعلی طالبی) قصه نوجوانی را تعریف می کند که می خواهد در یک مسابقه ورزشی اول شود و قبل از همه به خط پایان برسد، اما او در طول مسابقه یاد می گیرد که برای کسب عنوان قهرمانی باید اخلاق و عدالت را هم رعایت کند.
علی اکبر ثقفی هم در «فوتبالیست ها» (۱۳۷۰) تعدادی از ورزشکاران معروف مثل علی پروین، افشین پیروانی و حمید استیلی را در کنار چند بازیگر نوجوان قرار می دهد. این نوجوانان علاقه مند به فوتبال می خواهند به عضویت تیم منتخب فوتبال نوجوانان در بیابند، تا بتوانند در مسابقه ها شرکت کنند. علی رضا لرستانی، قهرمان ورزش کشتی هم سال ۱۳۷۲ در «دمرل» (یدالله صمدی) که فیلمی تاریخی است، نقش یک جوان روستایی را بازی کرد. قصه این فیلم هیچ ربطی به دنیای ورزش ندارد و علت انتخاب لرستانی به دلیل اندام قوی اش بود.
