تبیان، دستیار زندگی

نام کنگ برگرفته از سرگذشت های به یادگار مانده در این سامان است.

کنگ دو معنا دارد: یکی به معنای پرنده ای قوی پنجه که در مناطق کوهستانی زندگی می کند و در معنای دیگرش به دژ مستحکم تعبیر شده است. کنگ نامی است که با افسانه های کهن درآمیخته است.

روستای کنگ که در ۲۸ کیلومتری غرب مشهد واقع شده یکی از روستاهای زیبا و ییلاقی اطراف شاندیز با آب وهوای معتدل کوهستانی است که به شکل پلکانی در دامنه کوه بینالود استقرار یافته است. قدمت این روستا به پیش از اسلام باز می گردد و گورستان قدیمی، مسجد، تکیه و رباط شاه عباسی از تاریخ کهن آن حکایت دارد.این روستا یکی از سکونت گاه هایی است که با الهام گرفتن از طبیعت و با تسلیم و ستیز با آن طی قرن ها وبرای رفع نیاز مردمان ایجاد شد.این روستا جزئی از بخش طرقبه و از توابع شهر مشهد است و در جوار رودخانه کنگ ساخته شده است.برای رسیدن به روستای کنگ باید راه آسفالته طرقبه نغندررا پشت سر گذاشت، بعد از گذشتن از طرقبه و نغندر، نسیم خنکی پهنای صورت را نوازش می دهد و پدیدار شدن درختان سربه فلک کشیده در دامنه کوه و قرار گرفتن خانه های زیبای روستایی که پشت بام هر یک حیاط دیگر خانه به شمار می آید، چشم انداز بدیعی را به وجود آورده است که بسیاری از طبیعت دوستان را به سوی خود می خواند، وجود کوه های مرتفع، استقرار خانه ها در کنار رودخانه و نوزیدن بادهای خشک از ویژگی کنگ است.اگرچه بیشترین درآمد مردم روستای کنگ از باغداری تامین می شود اما گروهی از مردم در امور خدماتی، تولید صنایع دستی، فعالیت های زراعی و دام داری اشتغال دارند و انواع میوه ها مانند گردو، بادام، توت خشک، گیلاس، آلبالو و سیب از محصولات باغی روستای کنگ و برخی از این محصولات شهرت منطقه ای دارد.روستای کوهپایه ای کنگ با بافت مسکونی متراکم در دامنه کوه و به شکل پلکانی استقرار یافته و کوچه های آن پیچ درپیچ باریک و پرشیب است که برخی از کوچه ها سنگ فرش شده است. سقف خانه ها معمولا مسطح و دیوارها گلی و مصالح به کار رفته در ساخت آن ها اغلب از سنگ، خشت و چوب است و به دلیل این که به صورت پلکانی ساخته شده است، به ماسوله خراسان شهرت دارد. نحوه استقرار خانه ها با توجه به اقلیم و جهت باد وتابش خورشید درراستای شمال شرقی جنوب غربی تعیین شده است که بیشترین بهره گیری از انرژی و صرفه جویی در مصرف آن را در پی خواهد داشت.

چشم انداز ارتفاعات، باغ سرسبز و حاشیه رودخانه بسیار جالب توجه و تماشایی است و علاقه مندان به طبیعت، کوه نوردان و صخره نوردان بسیاری برای صعود به ارتفاعات منطقه، هر سال به روستای کنگ مراجعه می کنند. قسمتی از این ارتفاعات صخره ای و فاقد پوشش گیاهی است و قسمتی دیگر پوشش مرتفعی دارد که انواع گیاهان دارویی و مرتفعی از قبیل پرسیاووشان، خاکشیر، گل گاوزبان، گیاهان بالشتکی گل سفید و صورتی که به زبان محلی به آن ها خارکوله می گویند و همچنین نوعی گیاه شبیه به گل گلایل که در زبان محلی به آن ها سرشک می گویند و مصرف صنعتی دارد، در آن می روید.درختچه های طبیعی ارتفاعات کنگ را فلک می گویند و میوه ترشی شبیه به گیلاس دارد. مسجد این روستا قدمتی ۱۵۰ ساله دارد و از بناهای قدیمی روستاست. این روستا دو تکیه داشته که یکی از آن ها در آتش سوزی  سال های اخیر از بین رفته و تکیه باقی مانده از جمله دیگر بناهای قدیمی روستاست که قبر خانمی به نام آمنه در داخل تکیه دیده می شود.رباط پای کوه کنگ به رباط شاه عباسی نیز شهرت دارد؛ در انتهای دره کنگ و بر دامنه ای مشرف به رودخانه کنگ واقع شده و دو مسیر دسته از سمت دره و کوهستان دارد و فاصله این رباط تا روستای کنگ با پای پیاده حدود یک ساعت و نیم است.رباط شاه عباسی از رباط های کوهستانی و فاقد حیاط است که در زیرزمین کنده شده و سقف آن هم تراز با شیب دامنه کوه است و بنا به گفته مردم روستا، روزگاری راه قدیم نیشابور به مشهد از کنار این رباط عبور می کرده است.قبرستان کنگ روی تپه ای مشرف به روستا واقع شده است. تاریخ نوشته شده روی سنگ قبرها، تاریخ هجری قمری است و علایمی به اشکال گوناگون از جمله شانه و صورت و ابزار نجاری روی قبرها حک شده است. بزرگان روستا می گویند، در گذشته بسیاری از اهالی شناسنامه و نام خانوادگی نداشتند.بنابراین هر فردی را به کنیه و یا شغل و پیشه وی می شناختند و معرفی می کردند و وقتی هم از دنیا می رفتند روی سنگ قبر آنان علایم مربوط به شغل و حرفه او را روی سنگ قبر آنان حکاکی می کردند.هم اکنون کار و پیشه مردم روستا، باغداری، دامداری، کارگری و فرش بافی است.همچنین مشاغلی نظیر نجاری و تراشکاری نیز وجود دارد.این روستا ۲ مدرسه راهنمایی، یک دبستان، یک انجمن ده، ۲ حمام و ۸ مسجد دارد.

مراسم سنتی عزاداری ماه محرم در کنگ همراه با حرکت علم ها از تکیه ای به تکیه دیگر برگزار می شود. در این روستا بهره گیری از انواع آوازها و آهنگ های محلی همراه با سازهای دهل و سرنا، در مراسم عروسی و جشن های مردم متداول است. یکی دیگر از رسوم و عقاید ساکنان کنگ روشن کردن شمع در زیر درختی در کنار چشمه است اما از مکان های مهم مذهبی این روستا می توان به مزار شیخ عبدا... اشاره کرد. وی یکی از عرفای این دیار بود و در سال ۱۲۶۶ ه.ق متولد شد. وی در مشهد، قم و عتبات عالیات به تحصیل پرداخت و در روستای کنگ چشم از دنیا فرو بست.زرشک، زعفران، نبات و انواع میوه های سردرختی، از جمله سوغات روستای کنگ است. از غذاهای محلی روستای کنگ می توان به انواع آش مانند شله قلم کار، شله ماش، بلغور و آش مخصوص با سبزی کوهی اشاره کرد و پخت نوعی نان مخصوص با سیب زمینی و سبزی کوهی در روستا رواج دارد.

این روستا آخرین روستا در محور دره رودخانه کنگ است و از طریق یک جاده آسفالته به روستای نغندر و سپس شهر طرقبه و از آنجا به شهر مشهد مرتبط می شود. دو جاده خاکی و کوهستانی نیز روستای کنگ را به روستاهای زشک و جاغرق که در دو دره به موازات با دره کنگ قرار دارد، متصل می کند.این روستا همانند دیگر ییلاق های مشهد در حال مدرن شدن است؛ خانه هایی در بالاترین نقاط روستا با نمای شهری، حتی با شیشه رفلکس دیده می شود.در این هوای پاییزی، هنوز نشانی از سرمای زمستانی به سراغ کنگ نیامده و هوا نسبتا گرم و بهاری است. اگر آخر هفته را در این ییلاق سپری کنید ، با نوشیدن لیوانی چای داغ در کنار رودخانه های جاری این روستا خستگی یک هفته کاری را از تن به در خواهید کرد.

یکی از اهالی روستا می گوید: روستای کنگ واقعا جای جالبی است، به خصوص باغ ها و رودخانه ای که بعد از روستا قرار دارد، اما متأسفانه روستا کم کم فرسوده شده و خانه های روستا تقریبا خالی از سکنه است و به موضوع بازسازی و ترمیم خانه ها رسیدگی نمی شود، شاید چند سال دیگر شاهد تخریب روستا به دلیل نبود رسیدگی باشیم به خصوص این که زمین این منطقه سست است.گسترش و توسعه مناطق روستایی عامل مهمی برای جذب گردشگر به این مناطق است.یکی از دوستداران طبیعت و گردشگر در گفت و گو با خبرنگار خراسان با بیان این مطلب افزود: شک نکنید که هر فصلی می تواند برای تفرج مناسب باشد و زیبایی های خاص خود را به نمایش دل هایی بگذارد که زیبایی را می فهمد. حال اگر آن فصل پاییز باشد و مقصد شما کنگ باشد که دیگر هیچ. فکری در ادامه گفت و گو درباره موقعیت جغرافیایی این روستا می گوید: سلسله کوه های بینالود منطقه ای ویژه و سرشار از دیدنی های طبیعی را در حداقل فاصله از مشهد پدید آورده است، با دره های سرسبز و آب و هوایی مطلوب یکی از مناطق زیبایی است که به دلیل بافت قدیمی خود دارای ارزش های تاریخی و فرهنگی بسیاری است. عبور از جاده ای که در این فصل پاییز خلوت و سکوتی دل انگیز را در بر می گیرد و خانه های زیبای روستایی، چشم انداز بدیعی را به این منطقه افزوده است.این گردشگر و طبیعت دوست خوش ذوق درباره آداب و رسوم اهالی روستا افزود: از رسوم زیبای مردم روستای کنگ نذر کردن مقدار زیادی «شله» نذری سنتی روستاها و شهر مشهد در ایام سوگواری محرم و به خصوص تاسوعا و عاشوراست که عزاداران زیادی را از دور و نزدیک به خود می خواند. این نذر در مسجد روستا که برای رسیدن به آن باید صدها پله قدیمی را از کنار جاده بالا بروی، تهیه و توزیع می شود. پله هایی که استفاده از آن در این فصل معمولا به سبب یخ زدگی خطرناک است. بافت تاریخی، زیبا و اصلی کنگ باعث شده است که به منظور حفظ ارزش های تاریخی و فرهنگی موجود در این روستا، اقداماتی برای مستندسازی آن توسط سازمان گردشگری و صنایع دستی منطقه انجام گیرد تا جلوه های سنتی این روستای زیبا همچنان حفظ شود و مأمنی باشد برای دوستداران طبیعت و سنت ها.