آیا شما به عنوان مخاطب سریال «مختارنامه» می‌دانید شعار مردم كوفه چیست و معنای آن به فارسی چه می‌شود؟ در سایت مختارنامه در پاسخ به این پرسش چنین آمده است: شعار مردم كوفه این است: یا منصور امت كه معنی آن می‌شود ای پیروز بمیران. تاكنون 10 قسمت از سریال مختارنامه از شبكه یك سیما پخش شده است. در این مدت برای مخاطبان مختارنامه پرسش‌های زیادی مطرح شده است. این سوالات هم درباره شخصیت‌هاست و هم روایت داستان و ساختار سریال. همین سوالات باعث شد تا سایت مختارنامه با ایجاد بخشی به نام پاسخ به سوالات، جواب‌های قانع‌كننده‌ای به مخاطبان سریال مختارنامه بدهد. البته شاید دسترسی به این سایت برای همه مخاطبان این سریال مقدور نباشد به همین دلیل برخی از این سوال و جواب‌ها را در متنی كه می‌خوانید، ارائه شده است.
خر دجال در كوفه
در یكی از قسمت‌های سریال مختارنامه اشاره‌ای به «خر دجّال» شده است و این تعبیر برای برخی مخاطبان سوال‌برانگیز بوده است. در توضیح این نكته باید گفت خردجّال داستانی است كه در روزگار امام زمان(عج) رخ می‌دهد. در آن زمان فردی به اسم دجال سوار خری شده و شروع به فریب دادن مردم می‌كند و به آنها می‌گوید كه سراغ امام نروند. این نكته از چنین پیشینه‌ای در فرهنگ ما برخوردار است و در سریال مختارنامه نیز، جایی كه در آن فردی در حال فریب دادن مردم است، به خر دجّال و فرد سوار بر آن تشبیه شده است.
صبر برای شناخت مختار
بعد از پخش نه قسمت از سریال مختارنامه حالا تصور مخاطبان از شخصیت مختار تغییر یافته است. میلاد نوریان یكی از مخاطبان این سریال با قرار دادن پیامی در سایت مختارنامه نوشته است: «بر اساس مطالعات او مختار انسانی بوده كه جهتگیری اعتقادی‌اش به سمت اهل‌بیت(ع) بوده، اما در مجموع كاری به كار 2 گروه مخالف هم (ائمه و بنی‌امیه) نداشته است. از طرفی قدرت‌طلب بوده و هر كاری را برای رسیدن به قدرت می‌كرده است. در سال 66 هجری كه دستگاه حكومتی یزید ضعیف می‌شود، او فرصت را برای رسیدن به قدرت و حكومت بر كوفه و دارالاماره را مناسب می‌بیند و به بهانه خونخواهی از امام حسین(ع) قیام می‌كند و پس از آن بر تخت دارالاماره می‌نشیند. اما در این سریال مختار شخصیتی كاملا مذهبی و از طرفداران امام حسین(ع) جلوه داده شده؛ به طوری كه در راه گرفتن بیعت برای امام اقدام می‌كند. علت این تناقض در چیست؟ آیا این تناقض مساله‌ای سیاسی- حكومتی است یا نه»؟
در پاسخ به این سوال باید گفت ما هم با نظر این مخاطب تا حدودی موافقیم. مختار شخصیتی سیاستمدار و پیچیده دارد و در طول زندگی خود مسیر تكاملی قابل تاملی را طی می‌كند، اما این‌كه اقدامی برای اهل‌بیت(ع) انجام داده، بر اساس علاقه به اهل‌بیت(ع) بوده یا قدرت‌طلبی موضوعی است كه مربوط به مكنونات قلبی اوست و كسی جز خدا از آن اطلاعی ندارد. سریال مختارنامه تلاش كرده تا تمامی جنبه‌های این شخصیت را به شكل درست به تصویر بكشد و اگر شما اندكی صبر داشته باشید، پاسخ بسیاری از سوال‌های خود را در ادامه سریال دریافت خواهید كرد.
مظلوم‌ترین یار امام
عنوان‌بندی خلاقانه سریال مختارنامه تا اینجای كار توجه خیلی از مخاطبان را به خود جلب كرده است. شخصیتی كه سوار بر اسب است، فضایی كه در آن حركت می‌كند، خونی كه به هوا پرتاب می‌شود و... نكاتی است كه تماشای آن در كنار لذت بصری، سوال‌های مختلفی را برای مخاطبان ایجاد كرده است. حالا برخی مخاطبان سوال كرده‌اند شخصیت سوار بر اسب كیست و خون چه كسی را به آسمان پرتاب می‌كند؟
در پاسخ به این مخاطبان باید گفت این شخصیت تمثیلی از امام حسین(ع) است و خونی كه به هوا پرتاب می‌شود، خون حضرت علی‌اصغر(ع) است كه امام این خون را در كف دست خود جمع كردند و پس از آن، آن را به عنوان خون مظلوم‌ترین عضو سپاهش به خداوند تقدیم كردند. این مساله كاملا منطبق بر واقعیت است.
منتظر قسمت‌های بعدی باشید
سریال مختارنامه به لحاظ مدت زمان تولید سریالی طولانی محسوب می‌شود. البته باید به این طولانی بودن قید «كیفی بودن» را نیز اضافه كرد. برخی مخاطبان سوال می‌كنند چرا فیلمبرداری 6 سال طول كشیده است؟ یكی از این مخاطبان نیز اندك ذوقی به خرج داده و گفته: «چیز عجیبی در ساخت و سازها وجود ندارد و سریال جلوه تصویری خاصی ندارد كه باعث شده باشد مدت تولید آن طولانی شود!»
در پاسخ به این مخاطبان و سایر مخاطبانی كه چنین تصوری دارند، ان‌شاءالله در قسمت‌های آینده مطالب تحلیلی فراوانی خواهید خواند، اما همین‌قدر بدانید كه شما تازه 9?قسمت از این سریال را دیده‌اید و اگر كمی صبر و تحمل داشته باشید، با تماشای فضاهای متعدد، جنگ‌های مختلف و... درخصوص این مساله به نتیجه قطعی خواهید رسید كه 6 سال زمان زیادی برای فیلمبرداری این سریال نبوده است. پس از آن ممكن است در مقایسه این سریال با سایر آثار تاریخی به نتایج جالب توجهی دست پیدا كنید.
چهره امام حسین(ع) نمایش داده نمی‌شود
آیا در این سریال تصویری از امام حسین(ع) نمایش داده می‌شود؟ آیا افرادی هستند كه نقش اهل‌بیت(ع) را ایفا كرده باشند؟ در پاسخ به این سوال و سوال‌های مشابه باید گفت كه در سریال مختارنامه هیچ بازیگری نقش امام حسین(ع) را ایفا نكرده است و چهره‌ای از ایشان نمایش داده نمی‌شود. در صحنه‌ای از سریال هم كه نماز ظهر عاشورا به تصویر كشیده می‌شود، دوربین از دور این صحنه را نشان می‌دهد كه در این بخش از یك نابازیگر استفاده شده كه به هیچ‌وجه چهره‌ای از او نیز دیده نمی‌شود.
نوحه و تاثیر لالایی علی‌اصغر خوانی
در طول هفته‌های گذشته بارها ایمیل‌هایی با این مضمون به دست ما رسیده است: «با توجه به زحمات كشیده شده و دقت به كار برده شده در تولید این سریال، این نكته ذهن هربیننده‌ای را به خود جلب می‌كند كه چرا در سریالی كه بر پایه و بنای مذهب و زنده‌كردن یاد شهدای كربلا بنیان شده باید در عنوان‌بندی پایانی از صدای زن استفاده شود؟ در حالی كه گوش دادن به صدای زن آن هم به صورت ترجیع و آواز برای مردان حرام است.»
در پاسخ به این سوال باید گفت شنیدن صدای زن در هرشرایط و هر مكانی حرام نیست و بستگی دارد این صدا چه نوع صدایی باشد، در كجا استفاده شده و كجای شعور و احساس مخاطب را هدف گرفته باشد؟ آیا صدای لالایی یك زن كه به صورت نوحه«علی‌اصغرخوانی» اجرا شده چنین تصوری را می‌تواند در ذهن شما ایجاد كند؟ آیا شما با شنیدن صدای تیتراژ سریال از خود بیخود شده و دچار احساس بدی می‌شوید؟ تا اینجای كار تاثیر این صدا برای دست‌اندركاران مختارنامه چیزی جز متاثر شدن و گاه گریه كردن نبوده است. شنیدن صدای خانم بحرانی باعث شده احساس و عاطفه ما رقیق شود و یاد مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش بیفتیم. طبیعتا این تاثیر با تاثیر صدای یك خواننده ترانه تفاوت می‌كند. توقع ما از مخاطبان فهیم سریال مختارنامه این است كه چنین موضوع‌های مهم و حساسی را درك كنند و درخصوص تمام مسائل حكم واحد صادر نكنند.
2 قرن سكوت، سند نیست
در عنوان‌بندی پایانی سریال مختارنامه فهرستی طولانی از منابع مورد استفاده این سریال درج شده است، اما برخی مخاطبان سریال با نام بردن از برخی منابع مكتوب، از استفاده یا عدم استفاده كارگردان سریال از این منابع سوال می‌كنند. یكی از این كتاب‌ها كه از آن به عنوان ماخذ استفاده نشده «دو قرن سكوت» نوشته «دكتر عبدالحسین زرین‌كوب» است. یكی از مخاطبان در سوال خود، ضمن اشاره به این كتاب نوشته است: «آیا مختار شما همان مختاری است كه امام سجاد او را لعن كردند؟ این همان مختاری است كه مردم را به امامت محمدبن حنفیه می‌خواند؟ این همان مختاری است كه داعیه وحی و پیامبری كرد؟ پس چرا باید از او چهره‌ای كاریزماتیك ترسیم كرد و به چه دلیل سردار ایرانی نقش پا ركاب او را دارد؟ آقای میرباقری! شما صورت علوی داری اما سیرت كوفی و اموی در نهادت پنهان است!»
در پاسخ به این مخاطب نسبتا عصبانی باید گفت سازندگان سریال مختارنامه به كتاب «دو قرن سكوت» استناد نكردند. این مساله هم دلیل مشخصی دارد و آن هم این است كه برای نگارش متن مختارنامه به اندازه كافی مطلب در اختیار داشته‌اند كه نیازی به مراجعه به این كتاب نباشد. شیوه كارگردان سریال مختارنامه برای نگارش این اثر این‌گونه بود كه از میان منابع تاریخی به یك نظر واحد می‌رسید و سپس به آن مطلب استناد می‌كرد.در خصوص صورت علوی اما سیرت كوفی و اموی كارگردان نیز این نظر به اطلاع ایشان رسید و پاسخ دادند: ان‌شاءالله این‌گونه نیست و به نظر می‌رسد اظهار شما درباره ایشان ریشه در هوای نفس داشته و واقعی نیست!
آواز اصیل و پرسوز و گداز
تازه مخاطبان سریال مختارنامه به عنوان‌بندی آغاز این سریال عادت كرده بودند كه شعر ابتدایی تغییر كرد و به‌دنبال آن، حجم زیادی از سوال‌های مختلف به سمت سایت مختارنامه سرازیر شد. این مساله نیز مانند سایر جزئیات و ریزه‌كاری‌های سریال مختارنامه بی‌دلیل نبوده است. بد نیست بدانید موسیقی عنوان‌بندی این سریال به گونه دیگری طراحی شده بود و به ضرورت در قسمت‌های سوم به بعد تغییر كرد. اصل و اساس كار این بود كه شعر عنوان‌بندی با صدای خواننده‌ای كه صدایش برای مخاطبان چندان آشنا نباشد و لحنی بومی هم داشته باشد خوانده شود، كه متاسفانه این شعر و آهنگ كمی دیر آماده شد و پس آن دست‌اندركاران برای تغییر آن منتظر فرصتی مناسب بودند. این فرصت نیز از قسمت چهارم ایجاد شد كه در آن مقطع زمانی داستان نیز تغییر می‌كرد و به تبع آن می‌شد موسیقی را از این قسمت تغییر داد.
در لحن خواننده‌ای كه این روزها صدایش را در عنوان‌بندی سریال مختارنامه می‌شنوید، اصالت، غم و سوز و گداز خاصی وجود دارد كه آن را از سایر ترانه‌ها و صداهای مشابه متمایز كرده است. نام این خواننده اكبر سلطانعلی است كه در این سریال نقشی را هم ایفا كرده است كه بزودی شاهد آن خواهید بود.
همان تابعین هستند
تكرار عبارت «شیعه» در برخی قسمت‌های سریال مختارنامه برای مخاطبان این سریال تلویزیونی سوال‌انگیز بوده است. برخی سوال كرده‌اند كه آیا كلمه شیعه در این سریال به معنای واقعی به كار رفته یا صرفا برای درك بهتر مخاطبان از سریال به كار گرفته شده است؟ آیا مساله شیعه و سنی در زمانی كه قصه این سریال مطرح می‌شود، وجود داشته است؟پاسخ سریال مختارنامه به این دسته از مخاطبان چنین است: اختلاف میان شیعه و سنی بعد از تشكیل «شورای سقیفه» آغاز شد و تا این مقطع از داستان نیز ادامه داشته است. در آن زمان اصحاب امیرالمومنین علی(ع) با نام «تابعین» شناخته می‌شدند كه عبارت «شیعه» ترجمه امروزی آن است. چنین تعابیری در آن زمان نیز وجود داشته و چیزی نبوده كه از سوی سازندگان اثر اضافه شده باشد.
