پژوهشگران فرانسوی سازوكاری كشف كرده‌اند كه نشان می‌دهد چگونه ساعت‌های بیولوژیك به‌رغم تغییرات گسترده در شدت نور در طول روز و در روزهای متفاوت به طور دقیق با چرخه روز و شب خود را تنظیم می‌كنند.
پس از شناسایی دو «ژن ساعت» مركزی در جلبك سبز استروكوكوس تائوری، یك الگوی ریاضی كه فعالیت روزانه آنها را بازتولید می‌كند، نشان داد كه ساعت داخلی آنها فقط هنگامی كه نیاز به تنظیم مجدد دارد تحت تاثیر شدت‌های مختلف نور طبیعی در طی روز قرار می‌گیرد.
نتایج به دست آمده توسط زیست‌شناسان در مركز اقیانوس‌شناسی دانشگاه پاریس 6 در بانیول فرانسه و فیزیكدانان دانشگاه لیل یك فرانسه و مركز ملی تحقیقات علمی، در نشریه آزاد PLoS Computational Biology 11 نوامبر منتشر شده است.
ساعت‌های روزانه در بسیاری از موجودات زنده وظیفه نگهداری زمان را به عهده دارند و آنها را قادر می‌سازند خود را برای تغییرات زیست محیطی ناشی از تغییرات روز و شب آماده سازند. این ساعت‌ها از شبكه‌ای از ژن‌ها و پروتئین‌ها تشكیل شده‌اند كه در تعامل با یكدیگر نوساناتی زیست شیمیایی در یك دوره نزدیك به 24 ساعت به وجود می‌آورند.
تنظیم دقیق بر مبنای چرخه روز و شب نیاز به آن دارد كه برخی از اجزای این ساعت به نور روز حساس باشند. در استروكوكوس روشی ساده و در عین حال موثر تكامل یافته است كه از طریق محدود ساختن حساسیت در مقابل نور در زمان‌های مشخصی از روز، از ساعت روزانه در برابر تداخل‌های ناشی از نوسانات در میزان نور روز محافظت می‌كند. در مدل ارائه شده توسط نویسندگان و نیز در آزمایشات، این توانایی هنگامی كه ساعت با چرخه روز و شب هماهنگ است، به میزان بیشتری غیرفعال می‌شود، اما ساعت را هنگام ناهماهنگی دوباره تنظیم می‌كند. چنین ساختاری ساعت را در مقابل نوسانات شدید نور روز، مثلا هنگامی كه خورشید پشت ابر است، ایمن می‌سازد.
چنین تصور می‌شود كه حساسیت به نور فقط هنگامی فعال می‌شود كه نوسان‌ساز مركزی كنترل‌كننده ساعت بیولوژیك در برابر بی‌نظمی‌ها و تغییرات واكنش نشان ندهد. هر كسی كه تاب هل داده باشد می‌داند كه پاسخ یك حركت ادواری به بی‌نظمی به میزان بسیار زیادی به زمان‌بندی بستگی دارد و هل دادن تاب در وسط قوس حركت بازده چندانی ندارد. بر اساس همین نكته ظریف، ساعت هنگامی كه سر وقت كار می‌كند، به نور و نوسانات آن حساس نیست، اما هنگامی كه ساعت، تنظیم خود را از دست می‌دهد، در معرض نوری قرار می‌گیرد كه با زمان چرخه آن همخوانی ندارد. در نتیجه، با واكنش نشان دادن به این بی‌نظمی، خود را با زمان صحیح تنظیم می‌كند.
