مجموعه تلویزیونی «گمشده» عنوان سریال اپیزودیك در 26 قسمت 45 دقیقه است كه دوشنبه شب‌ها ساعت 22 از شبكه یك سیما پخش می‌شود ؛ هر اپیزود از این سریال ماجراهایی از پرونده‌های صلیب سرخ جهانی را براساس فیلمنامه‌ای از عباس نعمتی و طلا معتدی به تصویر می‌كشد.
این سریال كه مدت كوتاهی است روی آنتن آمده، توانسته توجه مخاطبان را به خود جلب كند و از جمله سریال‌های موفق سیما به شمار آید. «گمشده» سریالی به كارگردانی راما قویدل و تهیه‌كنندگی بهروز مفید است كه روایتگر تلاش مریم سلیمیان، امدادگر هلال احمر است. به این معنا كه در هر قسمت از این مجموعه تلویزیونی داستان یك گمشده روایت می‌شود. مریم سلیمیان با بازی میترا حجار در زلزله بم از امدادگران داوطلب در هلال احمر بوده است و پس از گذشت 5 سال از این واقعه برای یافتن كار به این سازمان مراجعه می‌كند و در بخش جستجوی گمشدگان بین‌الملل مشغول به كار می‌شود و هر بار با پرونده‌ای روبه‌رو می‌شود كه باید گمشده‌ای را در خارج و داخل از كشور ردیابی كند.
این مجموعه تلویزیونی از جمله سریال‌هایی است كه تهیه و تولید آن در 3 كشور ارمنستان، اتریش و ایتالیا صورت گرفته است كه از این جهت می‌توان تولید این سریال را از نخستین كارهایی دانست كه با حجم وسیع داستان در سازمان صدا و سیما تولید شده است. بهروز مفید، تهیه‌كننده این مجموعه تلویزیونی، كه سابقه مدیریت در شبكه 5 سیما دارد، می‌گوید: آذر ماه 1387 بود كه سازمان هلال احمر قبل از ورود به بحث، تولید اقدام به جمع‌آوری یك تیم نویسنده كرده بود و دو محقق هم پرونده‌های پزشكی موجود در این سازمان را مورد بررسی قرار داده بودند و حدود 6 فیلمنامه هم آماده كار بود. در همان مقطع از من دعوت شد كه تهیه و تولید این پروژه را به عهده بگیرم، اما نكته‌ای كه در آن زمان مطرح بود این بود كه متن‌های نوشته شده فضای تلخی داشتند و به درد مدیومی مثل تلویزیون نمی‌خورد و آن فضا برای بیننده خیلی سنگین بود. به‌همین دلیل برای این‌كه فیلمنامه از فضای تلخ و گزنده بیرون آید، تیم جدیدی از فیلمنامه‌نویسان را تشكیل دادم و علاوه بر داشته‌های موجود در فیلمنامه كه براساس تحقیقات اولیه شكل گرفته بود، یك داستان ملودرام خانوادگی نیز به آن اضافه كردیم و شیرینی خاصی به فضای كار بخشیده شد.
ساخت یك سریال با موضوع امدادگری در سازمان هلال احمر از تازه‌ترین مباحثی است كه به صورت یك مجموعه تلویزیونی ایرانی ساخته شده به گونه‌ای كه مخاطب تلویزیون تاكنون تصویری از امدادگر ایرانی را ندیده بود. بهروز مفید درخصوص چرایی همكاری با سازمان هلال احمر و اشتراك آن با صلیب سرخ جهانی گفت: از ابتدا قرار نبود فعالیت‌های سازمان هلال احمر نمایش داده شود و تنها یك بخش كوچك حقوقی مطرح بود، اما از سوی دیگر كاركرد رسانه‌ای این مقوله در تلویزیون می‌توانست بخوبی دیده شود. به همین دلیل از همان ابتدا طبق قراری كه با مسوولان سازمان هلال احمر داشتیم بنا را بر جنبه‌های تبلیغاتی این سازمان گذاشتیم، البته این تبلیغات هم تعریف داشت و قرار بود فقط در جهت پیشبرد داستان به كار گرفته شود نه این‌كه شرح فعالیت‌های هلال احمر باشد به همین دلیل در طول 26 قسمت از سریال سهم كوچكی از مسائل حقوقی مطرح بود نه بیشتر.
تهیه‌كننده این سریال تلویزیونی در پاسخ به این سوال كه اضافه شدن ملودرام خانوادگی چه كمكی به پیشرفت داستان كرد، گفت: با اضافه شدن بحث خانواده، به مجموعه این داستان از چند ویژگی منحصربه فرد برخوردار شد كه اولین ویژگی آن اپیزودیك بودن آن است و نكته دیگر این‌كه بخشی از این سریال كه اتفاقا تعداد سكانس‌های آن هم كم نیست در 3 كشور خارجی ارمنستان، اتریش و ایتالیا می‌گذرد و به عنوان یك پدیده تازه در بین مجموعه‌های تلویزیونی مطرح است، چراكه در سایر سریال‌های تلویزیونی محیط محدودتری از فضای خارج ایران را نشان می‌دهد اما در این مجموعه از ابتدا قرار بر این بود كه تنوع و تعدد لوكیشن داشته باشیم، از همین‌رو بین 70 تا 90 لوكیشن عوض كردیم. از سوی دیگر تعداد بازیگران هم به 150 بازیگر می‌رسید و برای سكانس‌های 4 دقیقه‌ای مجبور بودیم بازیگر به خارج از كشور آفیش كنیم كه همین مساله هزینه و تداركات سنگینی در پی داشت.
بهروز مفید در صحبت‌های خود به ادامه روند تولید این مجموعه در 3 كشور اشاره كرد، اما دانستن كم و كیف تولید این مجموعه از زبان این تهیه‌كننده خالی از لطف نیست: تولید یك مجموعه 26 قسمتی در 3 كشور خارجی از نخستین تجربه‌ها در امر تولید بود و معتقدم نخستین تجربه سازمان در این زمینه هم به شمار می‌رفت و اولین تجربه به این معناست كه درصد آزمون و خطای بالایی دارد اما من به عنوان تهیه‌كننده برای تولید پلان‌های خارج از كشور سعی?كردم با عواملی ارتباط برقرار كنم كه در حرفه مدیریت تولید كاربلد باشند، به عنوان مثال از تجربه مدیر تولیدی فیلم سینمایی «آل» كه در ارمنستان كار كرده بود، استفاده كردم. در اتریش و ایتالیا هم وضع به همین منوال بود و گمان می‌كنم كه سازمان هم برای ایجاد این تنوع و همچنین برقراری ارتباط موثر مخاطب با فرهنگ سایر كشورها باید در این زمینه سرمایه‌گذاری لازم را بكند؛ ضمن این‌كه هنوز حمایت لازم در حوزه ساخت آثاری در ژانر اجتماعی نشده، در حالی كه برای ساخت آثار تاریخی سرمایه‌گذاری‌های بسیاری شده است.
یكی از ویژگی‌های سریال تلویزیونی گمشده، گریم مستندگونه‌ای است كه هریك از كاراكترها با توجه به فضای رئال داستان دارند و از گریم‌های اغراق‌آمیز و آرایشی پرهیز شده است. آرمین اسماعیلی، طراح گریم این سریال كه پیش از این طراحی گریم سریال «روزگار قریب» را به عهده داشته است درخصوص گریم این مجموعه تلویزیونی گفت: به عقیده من سریال گمشده از موفق‌ترین كارهای رئال سیماست و معتقدم 3 عامل در شكل‌گیری این رئال موثر است كه یكی از این عوامل داشتن متن خوب است و دیگری حضور نیروی جوان، خلاق و باانگیزه در تولید این مجموعه بود كه امكان انجام یك كار شسته رفته را می‌داد و در نهایت هماهنگی‌های مالی و امكاناتی كه عرضه می‌شد در ارائه یك كار خوب موثر بود.
این طراح گریم افزود: تاكنون در زمینه پزشكی كار نكرده بودم و این سریال نخستین تجربه طراحی گریم در این سطح است. به همین دلیل سعی كردم از گریم‌های آرایشی و اغراق‌آمیز بشدت پرهیز كنم و بیشتر تحت تاثیر گریم‌های مستندگونه پیش رفتیم تا بتوانیم داستان را به گونه‌ای تعریف كنیم كه منظور و هدف اصلی سریال گمشده مشخص‌تر باشد.
صحبت‌های آرمین اسماعیلی به اینجا كه رسید از او پرسیدم كدام‌یك از كاراكترها گریم سختی داشتند و او در پاسخ گفت: من به عنوان گریمور در این سریال بیشتر تابع صحنه و حركت‌های اكشن بودم و طبق اتفاق‌های صحنه پیش می‌رفتم مثلا بازیگری داشتیم كه قرار بود از 8 طبقه به پایین سقوط كند و اصلا نمی‌دانستیم بدلكار این بازیگر كیست و برای چه فرمی از صورت باید گریم طراحی كنیم و پس از آمدن بدلكار طبق گریم بازیگر اصلی، چهره او را گریم می‌كردیم البته اگر وقت بیشتری داشتیم با آمادگی كامل به پایان این مجموعه می‌رسیدیم.
یكی دیگر از مشكلات این كار وجود فلا‌ش‌بك‌های متعدد بود كه باید چهره یك بازیگر را مدام به 7 یا 10 سال قبل می‌بردیم و این در حالی است كه برای چنین كاری باید زمان بیشتری در اختیار داشتیم، اما متاسفانه چنین اتفاقی نیفتاد.
علیرضا جلالی‌تبار، بازیگر نقش علی باستانی همسر مریم سلیمیان كه نقش آن را میترا حجار بازی می‌كند، از جمله بازیگرانی است كه حرفه بازیگری را از درست شروع كرده و پس از كسب تجربه‌هایی در عرصه تئاتر خیلی زود به سینما پیوست و با بازی در فیلم «ما همه خوابیم» به كارگردانی بهرام بیضایی خوب درخشید و توانست جایگاه ویژه‌تری در عرصه بازی برای خود باز كند. زمانی كه اسم او را در فهرست بازیگران مجموعه تلویزیونی گمشده دیدم با كنجكاوی بازی او را دنبال كردم، چراكه این بازیگر را گزیده كار و دارای وسواس خاص می‌دیدم؛ صحبت من با این بازیگر هم از اینجا شروع شد و از علیرضا جلالی‌تبار خواستم درباره چرایی حضور خود در مجموعه تلویزیونی «گمشده» بگوید: این سریال نخستین تجربه من در مجموعه‌های تلویزیونی است و درخصوص چرایی قبول این بازی باید بگویم كه اوضاع كار در سینما خراب است و فرصت‌های خوب كاری بخصوص در سال گذشته یكی پس از دیگری از دست می‌رفت و از سوی دیگر من به خاطر بازی در فیلم آقای بیضایی شغل قبلی خود را از دست داده بودم، درواقع بیكار شده بودم. در این مدت كارهای بسیاری به من پیشنهاد شد اما هیچ یك از پیشنهادها را با نگاه خود همخوان نمی‌دیدم.
این بازیگر افزود: تا این‌كه یكی از دوستان به من گفت آقای مفید در حال تهیه و تولید یك سریال است و خواسته كه برای بازی در نقش علی باستانی با او همكاری كنم و من هم با توجه به شناختی كه از مدیریت ایشان در شبكه 5 سیما داشتم و همچنین تولید برخی سریال‌های خوب تلویزیونی و در نهایت اعتماد به كار ایشان، پذیرفتم كه با گروه همراه شوم. این سریال ابتدا قرار بود كه در طول 2 ماه به پایان برسد و من هم برحسب این‌كه كار 2 ماهه تمام می‌شود، پای قرارداد رفتم اما بعد دیدم كه این كار بیش از قرار اولیه به طول انجامید.
بازیگر نقش دكتر علی باستانی در ادامه به چگونگی نزدیكی خود به این نقش اشاره كرد و گفت: با برخی پزشكان در این رابطه صحبت كردم و حتی با امدادگران خانم در هلال احمر هم حرف زدم و مشكلات و مسائلی كه با آن مواجه هستند را جویا شدم و سعی كردم الگویی بسازم و براساس آن الگو پیش روم و در ادامه به رفتار پزشكان با خانواده خود نگاه كردم، چراكه نگاه عموم به پزشك در حد رفع مشكلات جسمانی است و برای كمتر كسی پیش می‌آید كه رفتار یك پزشك با خانواده‌اش را ببیند.
یكی از ویژگی‌های سریال گمشده تنوع و تعدد لوكیشن است كه این ویژگی امكان خوبی برای مدیر تصویربرداری و تیم همراه به وجود می‌آورد تا از همه امكانات تصویری برای روایت داستان استفاده كنند. فرشاد خالقی یكی از تصویربردارانی است كه در این پروژه همكاری كرده، وی درخصوص كم و كیف تصویربرداری این مجموعه و چگونگی تصویربرداری در فضاهای متنوع و متعدد گفت: تعدد لوكیشن، یك اثر سینمایی یا تلویزیونی را برای بیننده جذاب‌تر و چشم‌نوازتر می‌كند از سوی دیگر جا برای تصویربردار هم بیشتر می‌شود و باعث می‌گردد، نورپردازی خاص و متفاوت در چیدمان سكانس‌ها به كار گرفته شود.
فرشاد خالقی به كادربندی این سریال اشاره كرد و گفت: با توجه به داستان این مجموعه تلویزیونی از كادرهای سینمایی و بسته با نورهای نرم استفاده كردم كه با فضای درامی كه بر صحنه حاكم است، هماهنگ باشد و بر همین اساس كوشیدم حركت‌های دوربین، كمپوزسیون و تمام فضاهایی كه داستان در آن اتفاق می‌افتد به لحاظ تصویر و نور مطابق و در خدمت داستان باشد. حتی سعی كردم از نورهای صاف یا سطح صافی كه در صحنه وجود داشت از طریق نورپردازی‌های ویژه، سایه و روشن‌هایی بسازم كه بعد و عمق به اثر ببخشد و در عین حال از نورهای تند و پركنتراست بشدت پرهیز كردم.
سریال گمشده از جمله مجموعه‌های تلویزیونی است كه به صورت اپیزودیك پخش می‌شود و هر قسمت از آن به مثابه یك تله فیلم است كه این مساله كار تدوین را سخت می‌كند زیرا كل داستان باید مدت 45 دقیقه با تدوینی دقیق انجام شود.
منبع: گروه سینما و تلویزیون سایت تبیان زنجان
