تبیان، دستیار زندگی

جدولی شامل فیلم اول فیلمسازان سینمای ایران، کارگردانانی که اغلب آنان در ابتدای ورود یا سال‌ها فیلم کوتاه ساخته بودند یا دستیار کارگردانان سرشناس بودند و برخی از تئاتر به سینما آمده بودند می‌تواند ترکیب‌بندی سینمای ایران، تجربیات سال‌های دور، روند ورود فیلمسازان سرشناس و گاه به فراموشی سپرده شده و از همه مهمتر شرایط ورود آنان را به سینما تصویر کند؛‌ اینکه کدام فیلمساز با نخستین گام توان خود را نشان داد و در آن سال‌ها فیلم اولی‌ها چه می‌ساختند و در این سال‌ها چه می‌سازنند.

ترتیب فهرست به این شرح است:

سال ساخت
فیلم 
خلاصه داستان
عنوان مدیر سینمایی وقت

1360
آفتاب نشین‌ها
مهدی صباغ‌زاده
نگاهی به حکمرانی خان‌ها در روستاها و آزادی‌خواهی برخی روستائیان
مهدی کلهر

1360
پاییزان
رسول صدرعاملی
سفر ناتمام خانواده‌ای برای مهاجرت از ایران
مهدی کلهر

1360
دست شیطان
حسین زندباف
اشاره به ماجرای طبس و برخی فعالیت‌های سیاسی بعد از آن
مهدی کلهر

1361
توبه نصوح
محسن مخملباف
لطفعلی خان کارمند با سابقه بانک ناگهان سکته می‌کند و می‌میرد. اما هنگام دفن او اطرافیان مطلع می‌شوند که او زنده است.
مهدی کلهر

1361
مرگ دیگری
محمدرضا هنرمند
یک فرمانده در آستانه شروع جنگی بزرگ با فرشته مرگ خود مواجه می‌شود.
مهدی کلهر

1362
نقطه ضعف
محمدرضا اعلامی
کشمکش میان یک متهم و مامور دستگیری او.
فخرالدین انوار

1362
نینوا
رسول ملاقلی پور
حکایت حضور رزمنده‌ای جوان در جبهه.
فخرالدین انوار

1363
مردی که زیاد می‌دانست
یداله صمدی
کارمند جوانی که از زندگی سخت خود ناراضی است، با پیرمرد مرموز سیاهپوشی ملاقات می‌کند.
فخرالدین انوار

1364
کلید
ابراهیم فروزش
روایت سه کودکی که در خانه گیرافتاده‌اند.
فخرالدین انوار

1364
تنوره دیو
کیانوش عیاری
روایتی از زندگی ساکنان روستایی دور افتاده.
فخرالدین انوار

1364
جاده‌های سرد
مسعود جعفری جوزانی
در فصل زمستان جوانی به نام اسماعیل ناچار می‌شود برای تهیه داروی پدر بیمارش به شهر برود.
فخرالدین انوار

1364
شهر موش‌ها
محمدعلی طالبی
روایتی عروسکی از ماجراهای خیالی موش‌ها.
فخرالدین انوار

1364
مادیان
علی ژکان
اندوه مادری که به دلیل فقر ازدواج دختر خود را در ازای دریافت یک مادیان پذیرفته.
فخرالدین انوار

1364
هویت
ابراهیم حاتمی‌کیا
جوانی به واسطه تصادف حافظه خود را از دست می‌دهد.
فخرالدین انوار

1365
دزد و نویسنده
کاظم معصومی
رحمان پس از آزادی از زندان تصمیم دارد شرافتمندانه زندگی کند‌، اما به دلیل سوء سابقه موفق به یافتن کار نمی‌شود
فخرالدین انوار

1365
رابطه
پوران درخشنده
مشکلات زندگی دختری که توان سخن گفتن و شنیدن ندارد و معلم او را در مسیر به دست آوردن توانایی‌ها کمک می‌کند.
فخرالدین انوار

1365
طلسم
داریوش فرهنگ
روایت اتفاقات عجیبی که برای عروس و دامادی بعد از مراسم عروسی رخ می‌دهد.
فخرالدین انوار

1366
تحفه‌ها
ابراهیم وحیدزاده
حکایتی طنزگونه از فردی که تلاش می‌کند جایی برای خود در میان ثروتمندان بیابد.
فخرالدین انوار

1366
خارج از محدوده
رخشان بنی‌اعتماد
بدبیاری مردی در شب دوم حضور در خانه تازه خود و ورود دزد به خانه‌اش او را مجبور می‌کند در محله خود زندانی به راه کند.
فخرالدین انوار

1366
ماهی
کامبوزیا پرتوی
نوجوانی به نام جواد، که پدرش در زندان است، روز عید ماهی قرمزی به دست می‌آورد و به خانه می‌برد
فخرالدین انوار

1367
نار و نی
سعید ابراهیمی‌فر
عکاس جوانی شب هنگام با جسد نیم جان پیرمردی مواجه می‌شود او را به بیمارستان می‌رساند.
فخرالدین انوار

1368
آخرین پرواز
احمدرضا درویش
روایتی از سفر پرخطر مادر و فرزندی به خارج باری درمان پسر.
فخرالدین انوار

1368
بچه‌های طلاق
تهمینه میلانی
یک دانشجوی رشته سینما مربی خصوصی دختر نوجوان می‌شود که والدینش از هم جدا شده‌اند.
فخرالدین انوار

1368
پاتال و آرزوهای کوچک
مسعود کرامتی
دنیای واقعی در هم می‌ریزد و کودکان به جای بزرگتر‌ها کار می‌کنند و بزرگتر‌ها به مدرسه می‌روند.
فخرالدین انوار

1368
تمام وسوسه‌های زمین
حمید سمندریان
پیرزنی به نام ماه بانو هنگام ترک روستای زادگاهش خاطرات گذشته را مرور می‌کند.
فخرالدین انوار

1368
کاکلی
فریال بهزاد
دختری که با پرنده خود «کاکلی» انس گرفته او را از دست می‌دهد.
فخرالدین انوار

1369
پرده آخر
واروژ کریم مسیحی
تاج الملوک و کامران میرزا، تنها بازماندگان دودمان رفیع الملک، برای تصاحب مجدد خانه موروثی خانواده دست به توطئه می‌زنند
سیدمهدی فریدزاده

1370
اوینار
شهرام اسدی
تیوای بشیر قاطرچی پیر راهی سفری پر خطر می‌شود.
سیدمهدی فریدزاده

1370
بدوک
مجید مجیدی
جعفر و جواد بعد از مرگ پدرشان در روستا توسط یک راننده ربوده شده و از هم جدا می‌شوند.
سیدمهدی فریدزاده

1370
هور در آتش
عزیزاله حمیدنژاد
داستان پدر و پسری که راهی جبهه می‌شوند اما پدر به علت کهولت سن پشت جبهه می‌ماند.
سیدمهدی فریدزاده

1370
پوتین
عبداله باکیده
گروهی بسیجی در اسارت سربازان دشمن هستند.
سیدمهدی فریدزاده

1371
سایه‌های هجوم
احمد امینی
جلال و خانواده‌اش که در منطقه‌ای مرزی درخوزستان زندگی می‌کنند با شروع جنگ و مهاجرت همسایه‌ها تنها می‌مانند.
عزت‌الله ضرغامی

1372
هبوط
احمدرضا معتمدی
آدم خود را جایی رها کرده و اکنون حیران و سرگردان در جست‌وجوی دیگران است.
عزت‌الله ضرغامی

1373
آدم برفی
داود میرباقری
مهاجرت غیرقانونی ایرانیان به ترکیه و گرد هم آمدن آنان در آنجا اتفاقاتی را سبب می‌شود.
عزت‌الله ضرغامی

1373
نیش
همایون اسعدیان
یک سروان نیروی انتظامی در جست‌وجوی کسانی است که باعث قتل همسر و فرزند خردسالش شده‌اند.
عزت‌الله ضرغامی

1373
بادکنک سفید
جعفر پناهی
دختری در آستانه عید برای خرید از خانه خارج می‌شود اما پول خود را گم می‌کند.
عزت‌الله ضرغامی

1373
کلاه قرمزی و پسرخاله
ایرج طهماسب
عروسک کلاه قرمزی به شهر می‌آید تا به تلویزیون برود و کنار آقای مجری قرار بگیرد.
عزت‌الله ضرغامی

1374
درخت جان
فرهاد مهرانفر
پیرزنی ماجراها سیرزندگی و آیین‌های قوم کهن تالش را برای نوه‌اش تعریف می‌کند.
عزت‌الله ضرغامی

1374
دکل
عبدالحسن برزیده
مجاهدت‌ها برای حفظ آبادان.
عزت‌الله ضرغامی

1375
ابر و آفتاب
محمود کلاری
فیلمبرداری یک فیلم با بروز اتفاقات دور از انتظاری دچار مشکل می‌شود.
عزت‌الله ضرغامی

1375
سرعت
محمدحسین لطیفی
بهزاد شایقی قهرمان اتومبیلرانی قبل از مسابقه اصلی رقیب خود را از دور مسابقه خارج می‌کند.
عزت‌الله ضرغامی

1375
فصل پنجم
رفیع پیتز
ازدواج دختر و پسری از دو قبیله دردسر آفرین می‌شود.
عزت‌الله ضرغامی

1375
مردی شبیه باران
سعید سهیلی
منصور قاسمی یکی از فرماندهان برون مرزی سپاه در جریان حمله نیروهای دشمن موجی و دستگیر می‌شود.
عزت‌الله ضرغامی

1375
مسافر جنوب
پرویز شهبازی
نوجوان اهوازی برای گذراندن تعطیلات نوروزی و دیدار از اقوامش راهی تهران می‌شود.
عزت‌الله ضرغامی

1376
سیب
سمیرا مخملباف
مردی دختران خود را سال‌ها در خانه زندانی کرده تا اینکه همسایگان پادرمیانی می‌کنند.
سیف‌الله داد

1377
سیاوش
سامان مقدم
سیاوش نوازنده معروف که پدر خود را در جنگ از دست داده است، پس از ازدواج مجدد مادرش دچار اختلالات عاطفی می‌شود.
سیف‌الله داد

1378
جمعه
حسن یکتاپناه
بیان زندگی یک کارگر افغانی در اطراف تهران.
سیف‌الله داد

1378
زمانی برای مستی اسب‌ها
بهمن قبادی
تصویری از سختی‌های زندگی نوجوانی در مرز ایران و عراق.
سیف‌الله داد

1378
کودک و سرباز
سیدرضا میرکریمی
سربازی که در انتظار مرخصی نوروزی است این امکان را به دست نمی‌آورد.
سیف‌الله داد

1378
نیمه گمشده
محمدعلی باشه آهنگر
راحیل که نگران حال نامزدش علی است، بی‌خبر نزد علی به جبهه می‌رود.
سیف‌الله داد

1379
از کنار هم می‌گذریم
ایرج کریمی
قصه انسان‌هایی که درگیری آنان با زندگی شهری مشکلاتی برایشان ایجاد می‌کند.
محمدحسن پزشک

1379
زندان زنان
منیژه حکمت
سه روایت از زندانی‌های زن.
محمدحسن پزشک

1379
قطعه ناتمام
مازیار میری
مرد جوانی برای جمع‌آوری موسیقی محلی زنان سرزمینش به خراسان می‌رود.
محمدحسن پزشک

1379
هفت پرده
فرزاد موتمن
چهار جوان بعد از تلاش بسیار برای به دست آوردن پول تصمیم به دزدی می‌گیرند.
محمدحسن پزشک

1380
نامه‌های باد
علیرضا امینی
سرباز از مناطق دورافتاده کشور، برای انجام خدمت وظیفه به پادگانی در اطراف تهران اعزام می‌شوند.
محمدحسن پزشک

1381
آبادان
مانی حقیقی
پیرمردی قصد ترک تهران و سفر به آبادان را دارد. او می‌خواهد بسته امانتی را پیش از سفر به دوستی قدیمی که نشانی خاصی از او ندارد، تحویل دهد. در این میان خانواده‌اش در جست‌وجوی او هستند.
محمدمهدی حیدریان

1381
جایی دیگر
مهدی کرم‌پور
عده‌ای که قصد ترک ایران داشتند گرد هم می‌آیند و این همراهی موجب بروز مسائلی تازه می‌شود.
محمدمهدی حیدریان

1381
رای باز
مهدی نوربخش
یک روز آزادی یک زندانی سبب می‌شود ترجیح دهد به زندان بازگردد.
محمدمهدی حیدریان

1381
رقص در غبار
اصغر فرهادی
همراهی مردی تارک دنیا با پسر جوانی زندگی جدیدی پیش روی آنان قرار می‌دهد.
محمدمهدی حیدریان

1381
پرنده‌باز کوچک
رهبر قنبری
پسربچه‌ای به خاطر زندانی بودن پدرش در کنار خانواده‌اش زندگی فقیرانه‌ای را می‌گذراند.
محمدمهدی حیدریان

1382
خواب تلخ
محسن امیریوسفی
مرده‌شوری احساس می‌کند در آستانه مرگ است.
محمدمهدی حیدریان

1382
سیمای زنی در دوردست
علی مصفا
دختر قبل از خودکشی به خانه مردی تلفن می‌‍زند و پیغام می‌‌گذارد که قصد خودکشی دارد.
محمدمهدی حیدریان

1382
بوتیک
حمید نعمت‌اله
پسر جوانی به طور اتفاقی با دختری روبه‌رو می‌شود که از خانه فرار کرده.
محمدمهدی حیدریان

1383
ازدواج به سبک ایرانی
حسن فتحی
دختر یک خانواده سنتی ایرانی قصد ازدواج با مردی خارجی دارد.
محمدمهدی حیدریان

1383
ما همه خوبیم
بیژن میرباقری
استفاده از دوربین دیجیتال و هماهنگی آن با داستان
محمدمهدی حیدریان

1383
یک شب
نیکی کریمی
نگاه آسیب شناسانه به حضور یک زن در جامعه
محمدمهدی حیدریان

1383
ماهی‌ها عاشق می‌شوند
علی رفیعی
تصویر عاشقانه‌ای از وصال دو عاشق بعد از سال‌ها و گنجاندن تأثیر غذا در این روند
محمدمهدی حیدریان

1384
پابرهنه در بهشت
بهرام توکلی
فضاسازی متفاوت از یک بیمارستان روانی و انسان‌های حاضر در آن
محمدرضا جعفری‌جلوه

1384
چندکیلوخرمابرای‌مراسم تدفین
سامان سالور
روایت سیاه و سفید زندگی افرادی رانده شده از جامعه
محمدرضا جعفری‌جلوه

1384
یادداشت بر زمین
علی محمد قاسمی
خلاقیت بالا در ارائه تصاویری بدیع از شمال کشور و بیان داستانی نامتعارف
محمدرضا جعفری‌جلوه

1385
باز هم سیب داری
بایرام فضلی
بیان دیگرگون داستان‌های فلکلور و حکایت انسان‌های ناکجا آبادی که در عین تفاوت شباهت بسیار با انسان امروز
محمدرضا جعفری‌جلوه

1386
اشکان، انگشتر متبرک و. . .
شهرام مکری
وارد کردن اشکال جدید فیلمسازی و پیوند دادن داستان‌ها و فضاهای متفاوت در ترکیب فیلمی تجربی
محمدرضا جعفری‌جلوه

1386
تنها دو بار زندگی می‌کنیم
بهنام بهزادی
شکست زمان و کنار هم چیدن همه اتفاقاتی که در آستانه خودکشی مردی رخ می‌دهد.
محمدرضا جعفری‌جلوه

1388
فصل باران‌های موسمی
مجید برزگر
پسر نوجوانی به دلیل طلاق پدر و مادرش با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود.
محمدرضا جعفری‌جلوه

1388
دیگری
مهدی رحمانی
پسر نوجوانی با مردی که تصور می‌کند قصد ازدواج با مادرش را دارد راهی تهران می‌شود.
محمدرضا جعفری‌جلوه

1388
بدرود بغداد
مهدی نادری
حکایتی از حضور سربازان آمریکایی در عراق.
محمدرضا جعفری‌جلوه