سریال های ماورایی که به سختی می توان نام ژانر را برای آنها گذاشت بیش از هر شکل و شیوه دیگری از سریال سازی واجد نسبتی معنادار بین فرم و محتوای است و درست به همین دلیل است که اکثر آثاری از این دست در ایجاد تعادل و تناسب بین این دو وجوه کار دچار ضعف و کاستی می شوند. یا فرم بازگوینده مضامین و درونمایه آسمانی سوژه نیست یا محتوای فاقد قابلیت لازم برای بازنمایی فرمالیسم اثر است. “ملکوت” مصداق بارز این پارادوکس متنی از حیث نسبت میان فرم و محتوی است.بدون هیچ تعارف و شك و تردیدی، “ملكوت” كلیشه ای ترین سریال ماه رمضان امسال است كه از فرط تكراری بودن، مخاطب كمتری هم نسبت به سریالهای دیگر دارد. حتی استفاده از جلوه های ویژه رایانه ای نیز آن را از این وضعیت ملال انگیز نجات نمی دهد. اصلا قبل از اینكه سریال شروع شود مخاطب می توانست به واسطه تماشای تیزرهای تبلیغاتی كار نیز تشخیص بدهد كه قصه از چه قرار است و به كجا ختم می شود.( مگر اینكه كارگردان در انتها ثابت كند كه مخاطبان و منتقدان زود قضاوت كرده اند و همه را غافلگیر كند كه البته بعید به نظر می رسد). اساسا وقتی قرار است یك اثر ماورایی به نمایش دارید گویی واجب است تا موجودی از عالم غیب در كسوت فرشته و ملك و… به زمین بیاید و آدمی را از غفلت و فراموشی نجات دهد. در حالی كه همیشه این عامل بیرونی یك موجود ماورایی و آسمانی نیست و آدمی گاه با یك جمله یا نگاه و تجربه های زیسته روزمره می تواند منقلب شده و ضمیرناخودآگاهش به وجدانی آگاه بدل شود. اتفاقا تحول بشری و برساخته مناسبات زمینی و انسانی هم واقعی تر است و هم باورپذیرتر. چنانكه سریالهای مناسبتی دیگر كه یك ارزش و انگاره اخلاقی را در قالب یك ساختار دراماتیك روایت می كنند از حیث تربیتی و ایجاد تنبه در مخاطب تاثرگذارتر و كارآمد تر از كار در می آید و لزوما برای طرح و بیان مفاهیم اخلاقی نباید از زبانی ماورائی و مبهم استفاده كرد.
واقعیت این است كه ملكوت را می توان یك كپی و تقلید ناشیانه از “دموكراسی تو روز روشن” دانست كه می خواهد با بازسازی و بازآفرینی همان لحن و روایت و حال و هوای قصه، مخاطب را متنبه سازد. اگر با این نظر مخالفید و مطمئنم كه سازندگان این سریال نیز به شدت با این قیاس مخالفند می توانید به برخی عناصر و مولفه های داستانی و روایی مشترك بین این دو اثر توجه كنید. اگر قهرمان داستان در “دموكراسی تو روز روشن” یك فرمانده جنگ با سوابق ارزشی و موجه است در ملكوت نیز حاج فتاح، شخصیت محوری قصه یك فرد مومن و متدین است كه هر دو در دنیا از منزلت و اعتبار مذهبی و اجتماعی برخوردار بودند اما وقتی در عالم برزخ قرار می گیرند و واقعیت درونی خویش به شكل عریان و شفاف روبرو می شوند تازه درمیابند كه ایمان آنها چندان هم خالصانه نبوده و اعمالشان چنانكه گمان می كردند صادقانه! هر دو آنها به واسطه یك اتفاق در آنجا ترور و در اینجا تصادف به حالت كما می روند و در عالم كما كه به نوعی مصداق عالم برزخ و واسطه دنیا و آخرت است قرار می گیرند. هر دو قهرمان وقتی نسبت به برخی پیامدهای اخرویی اعمال خود معترض می شوند فرشته مرگ با ارجاع به گذشته و عالم دنیوی پرده از نیت اعمالشان برمی دارد و عدم خلوص و یكرنگیشان را برملاء می كند و جالب اینكه در هر دو اثر می بینیم كه هر دو شخصیت به واسطه دستگیری یا راهنمایی و كمك بدون چشم داشت و خالصانه به انسانی فرودست و گرفتار، امتیاز گرفته و مورد لطف و رحمت الهی قرار می گیرند. خلاصه اینكه نوع نگاه، شخصیت پردازی ، شیوه روایت و اساسا فضای كار در ملكوت شباهت زیادی به “دموكراسی تو روز روشن” دارد كه حالا به واسطه مدیوم تلویزیون و ساختار سریالیش از شاخ و برگهای بیشتری هم برخوردار شده است. كاش نقش اول قصه را شریفی نیا بازی نمی كرد تا بین این كاراكتر و نقشی كه در پیامك از دیار باقی داشت، شباهتی ایجاد نشود.اما یك تفاوت عمده بین “دموكراسی تو روز روشن” و “ملكوت” جدایی از سینمایی بودن آن اثر دارد به نوع ژانر و لحن و زبان قصه برمی گردد. بدین معنی كه در آنجا این مفاهیم و تذكرات اخلاقی- تربیتی با زبان طنز و در یك ژانر كمیك صورت بندی می شود كه اگر تاثیری هم از این حیث بر مخاطب داشته است به فرم روایی فیلم برمی گشت اما در ملكوت یا استفاده از همان قالب و ساختار یك اثر ماورایی به تصویر كشیده می شود كه نه جذابیت نمایشی دارد نه جاذبه بصری! به این ضعف اضافه كنید لحن شعاری و گل درشت فیلم را كه نصیحت و تذكره های اخلاقی را  از زبان جناب فرشته به حاج فتاح و البته بینندگان منتقل می كند و مدام در برابر اعتراضهای حاجی نسبت به مجازتهایش به آیه و حدیث و روایتی از كتاب و سنت، ارجاع می دهد كه انگار در حال خطابه و سخنرانی است. از سوی دیگر می توان بین این سریال ماورایی با مجموعه های مشابه نیز، عناصر مشتركی پیدا كرد. اینكه مثلا همیشه این قهرمان ماورایی در اطراف و اقوام خویش و در آستینش، مار پرورش داده است و حالا كه به واسطه معراج به عالم بالا از واقعیت درونی آنها باخبر شده متوجه می شود كه چقدر از احوال خود بی خبر بوده و هرآنچه با او كرد آشنا كرد و بس! در اینجا داماد حاج فتاح، نقش این انسان خبیث را بازی می كند كه مثل همه آدم بدهای سریالهای ماورائی، سرشار از حرص و طمع و فریبكاری است. ردپایی این پرسوناژ را در اكثر آثار ماورایی می توان پیدا كرد. در مقابل برخی شخصیت های دیگر هم خلق می شوند كه حق آنها توسط همین آدم بده خورده می شود و مورد ظلم قرار می گیرند.در پایان نیز كه تكلیف همه آنها معلوم است و خیر به خیر و شربه شر ختم می شود.اگر كمكم كن را نخستین تجربه سریال ماورایی در تلویزیون بدانیم، او یك فرشته بود نقطه كمال و پختگی این ژانر است اما بعد از آن این گونه سریالی در ورطه تكرار و بازآفرینی قرار گرفته كه اگر اغماء را به واسطه برخی جذابیت هایی كه داشته جدا كنیم هیچ كدامشان چنگی به دل نزد و در ملكوت به اشباع شدگی رسید. باید از ملكوت به زمین برگشت و ارزش ها و انگاره های اخلاقی را در لابه لای همین زندگی زمینی و انسانی بازشناسی كرده و به تصویركشید كه آدمی در عالم خاكی بدست می آید و ملكوتی می شود.