Cholesterol:کلسترول یکی از لیپید های پلاسما است.همانند سایر لیپیدها در آب نامحلول است و بیشترین میزان آن توسط LDL در جریان خون حمل میشود.کلسترول برای تمامی سلول های بدن لازم است ولی غلظت آن در خون از 200 میلی گرم در دسی لیتر نباید بیشتر شود.
موارد افزایش : انسداد صفراوی - هیپوتیروئیدی - بیماری پانکراس - نفروز - بارداری و....
موارد کاهش : هییپرتیروئیدی - سوء تغذیه - آنمی مزمن - عفونت و التهاب و.....
روش استاندارد اندازه گیری کلسترول Liberman-buchard می باشد . بر روی سرم انجام میشود و بیمار حدود 12 ساعت باید ناشتا باشد و شام چربی دار نخورده باشد.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Chloride:کلر آنیون اصلی مایع خارج سلولی بدن است که با سدیم در تعادل می باشد. مگر در مواقعی که کمبود انتخابی کلر بصورت HCL بدلیل استفراغ شیره معده ، احتباس بیکربنات در تنفس و یا دیورتیک های بر هم زننده تعادل سدیم و کلر ایجاد شود.
موارد افزایش : اسیدوز متابولیک ناشی از اسهال طولانی - آلکالوز تنفسی - تجویز بیش از حد بعضی از داروها - احتباس آب و نمک دیابت بی مزه و....
موارد کاهش : استفراغ طولانی یا ساکشن ترشحات معده - اسیدوز متابولیک - اسیدوز تنفسی مزمن - بیماری های کلیوی دفع کننده نمک - سوختگی ها و....
کلر علاوه بر اینکه توسط دستگاه های اندازه گیری گازها و الکترولیت های خون سنجیده میشود با روش های شیمیائی نیز قابل اندازه گیری می باشد.شرکت شیم آنزیم کیت کلر را تولید میکرد.ولی مدتی است بدلایلی تولیدات این شرکت متوقف شده است
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Cervical smear:سرویکال اسمیر یا پاپ اسمیر بررسی سیتولوژیک اسمیر واژن جهت بررسی تخمدان و یا ایجاد کانسر می باشد.چون روش رنگ آمیزی آن اولین بار توسط پاپا نیکولائو ابداع گردید به نام پاپ اسمیر معروف گردیده است.برای انجام این آزمایش دو روش نمونه برداری وجود دارد یکی روش قدیمی که بوسیله اسپاچولا نمونه را روی یک لام تهیه می کنند که در این روش ممکن است نمونه تهیه شده ضخیم شود و سلول ها به خوبی دیده نشوند و دیگری روشی است که حدود 10 سال قبل ابداع شد و نمونه را در یک محلول نگهدارنده می ریزند و با کیت مخصوص بعد از سانتریفیوژ کردن نمونه از رسوب بدست آمده لام تهیه میشود در این روش سلول ها بصورت یکدست و یک لایه تهیه میشوند و به گفته FDA شانس دیدن سلول های سرطانی در این روش 18% بیشتر از روش قدیمی است .بنابر این خانمهای محترم توجه داشته باشند که این تست را در آزمایشگاه هائی انجام دهند که از این روش که به روش لیکوئید معروف است ،استفاده می کنند.
نمونه پاپ اسمیر در دوره پریود ، بعد از نزدیکی و یا در مواردی که عفونت شدید وجود دارد به خوبی تهیه نمیشود بنابراین بهتر است در زمان دیگری نمونه گرفته شود.
خانمها چند ماه بعد از اولین تجربه جنسی باید نمونه پاپ اسمیر بدهند بعد از آن بصورت سالیانه تا 3 سال نمونه مجدد بدهند در صورتیکه مشکلی نداشتند میتوانند هر دو سال یکبار این آزمایش را تکرار کنند .البته اگر 3-5 بار پشت سر هم هیچ مشکلی نداشتند احتیاجی نیست.
من در اینجا در مورد روش انجام این تست زیاد توضیح ندادم اگر سئوالی برایتان مطرح شد بفرمائید تا پاسخ بدهم آنچه اهمیت دارد این است که خانمها توجه کنند با انجام این تست احتمال گرفتاری به سرطان رحم تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا میکند.بنابراین اگر این تست را انجام نداده اید بلافاصله اقدام نمائید.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Ceruloplasmin:گلیکوپروتئینی با وزن مولکولی 160-120 هزار دالتون است که توسط کبد ساخته میشود .پروتئین اصلی حامل مس در سرم انسان است و معمولا با مس درخواست میشود.افزایش سرولوپلاسمین ممکن است باعث سبز رنگ شدن پلاسما شود.
موارد افزایش : بارداری - مصرف استروژن - تیروتوکسیکوز - سیروز - کانسر و ...
موارد کاهش : بیماری ویلسون - سوء جذب و سوء تغذیه - نقص ارثی و ...
روش اندازه گیری سرولوپلاسمین SRID می باشد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
CEA:آنتی ژنی است گلیکو پروتئینی که معمولا با تومور های اپی تلیال همراه بوده و تومور مارکر محسوب میشود.و مهمترین مورد استفاده آن مانیتورینگ آدنوکارسینوم های پایدار ، متاستاتیک یا راجعه کولون پس از عمل جراحی می باشد.
CEA در بیش از 30% مبتلایان به آدنوکارسینوم های پستان ، ریه ، کبد و پانکراس افزایش می یابد.در افرادی که زیاد سیگار استعمال می کنند نیز کمی CEA افزایش پیدا میکند.
CEA تقریبا با تمام روش های اندازه گیری هورمون ها قابل سنجش است مانند : گاما ، الایزا ، کمی لومینسانس و الفا (ELFA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
دستگاه ویداس: این دستگاه کاملا اتوماتیک است .و احتیاج به هیچ محلولی ندارد همه مواد مورد نیاز داخل کیت که بصورت استریپی است تعبیه شده است حتی محل ریختن نمونه هم داخل استریپ کیت است. بعد از ریختن نمونه داخل کیت آن را داخل دستگاه قرار میدهیم و بسته به نوع کیت از نیم الی 2 تا 3 ساعت بعد جواب آماده است .روش انجام تست ELFA می باشد که مخفف Enzyme Linked Fluorescent Assay است.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Calcium:کلسیم در بدن به 3 شکل دیده میشود:
1- شکل یونیزه یا آزاد که از نظر فیزیولوژیک فعال است.
2- شکل متصل به پروتئین یا غیر قابل انتشار که قسمت اعظم آن به آلبومین پلاسما باند شده است.
3- شکل مختلط که جزء نسبتا محلول متصل به کربنات ها ، سیترات ها و فسفات ها را تشکیل میدهد.
موارد افزایش : متاستازهای استخوانی ، لمفوم، مالتیپل میلوما، هیپرپاراتیروئیدی اولیه ، پروستات ، لوسمی و....
موارد کاهش : استئومالاسی ، هیپوتیروئیدی ، پانکراتیت حاد ، اواخر بارداری ، سوء جذب کلسیم و ویتامین D و...
روش اندازه گیری کلسیم O-cresolphethalein و Arsenazo می باشد.
میزان کلسیم ادرار بستگی به کلسیم غذا ، سطح هورمون پاراتورمون و پروتئین دریافتی دارد.برای اندازه گیری آن از ادرار 24 ساعته با نگهدارنده اسید کلریدریک استفاده میشود.
برای اندازه گیری کلسیم دیونیزه روش ISE به کار گرفته میشود.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Calcitonin:پلی پپتیدی است با 32 اسیدآمینه که توسط سلول های پارافولیکولر C تیروئید تولید و ترشح میشود مهمترین مورد استفاده آن در کشف عود کارسینوم مدولری تیروئید یا MTC می باشد.
موارد افزایش آن عبارتند از: کارسینوم ریه ، پستان ، سلول های جزیره ای و تخمدان - هیپرکلسمی - تیروئیدیت حاد یا مزمن - نارسائی مزمن کلیوی - آنمی پرنیسیوز و ...
بطور طبیعی سطح کلسیتونین خون نباید بیشتر از دو دهم نانوگرم در میلی لیتر باشد.آزمایش بر روی سرم ناشتا انجام میشود و برای اندازه گیری آن روش های گاما و کمی لومینسانس وجود دارد. ولی کلا این تست زیاد خوب جواب نمیدهد مخصوصا روش گاما.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
تومورمارکرهاCA:تومور مارکرها انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
CA15-3 : استفاده از این تومورمارکر صرفا جهت کشف عود کانسر پستان پیش از بروز علائم و نیز مانیتورینگ پاسخ به درمان است.
CA19-9 : جهت تعیین امکان رزکسیون کانسر پانکراس قبل از عمل جراحی به کار میرود.در تشخیص عود زودرس بعضی از کانسرها نیز مفید است.
CA125 : این تومورمارکر در کانسر تخمدان ،قاعدگی ، بعضی از لمفوم ها ، بارداری و پریتونیت افزایش می یابد.
CA27-29 : شبیه CA15-3 است.
CA50 , CA72-4, CA549 این تومورمارکرها کاربرد کمتری دارند.
روش اندازه گیری این تومورمارکرها CLIA ، الایزا و IRMA می باشد و آزمایش بر روی سرم انجام میشود.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
CH50:CH50 به بررسی کمی فعالیت همولیتیک کمپلمان می پردازد.رقتی از سرم که بتواند نیمی از گلبول های قرمز نشاندار را لیز نماید به عنوان CH50 شناخته میشود.روش های دیگر اندازه گیری آن SRID و الایزا می باشد.برای انجام این آزمایش باید بلافاصله سرم را از لخته جدا کرد اگر از سانتریفیوژ یخچالدار استفاده شود بهتر است. سرم در 20- درجه سانتیگراد تا چند روز پایدار است برای پایداری بیشتر بهتر است سرم را در 70- درجه سانتیگراد نگهداری نمود.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Complement component:کمپلمان ها شامل انواع مختلفی می باشند که در اینجا فقط به اسامی آنها اشاره میکنیم.
C1Q-C2-C3-C4-C5-9
در آزمایشگاه معمولا C1Q-C3-C4 اندازه گیری میشود .روش اندازه گیری SRID - توربیدومتری - نفلومتری می باشد.و بر روی سرم انجام میشود.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
CRP: گلوبولینی است که با C- پلی ساکارید سوماتیک پنموکوک رسوب میدهد.وجود این ماده در سرم نشانه وجود التهاب عفونی یا غیر عفونی است.در هر تغییر التهابی CRP افزایش سریعتری نسبت به ESR نشان میدهد. در مرحله بهبودی نیز سریعتر به حد نرمال برمیگردد.
در بعضی از موارد نیز CRP افزایش پیدا نمیکند مانند: بیماری های خود ایمنی مثل لوپوس- بارداری - آنژین - صرع - آسم -سرماخوردگی - رد پیوند قلب و....
روش اندازه گیری CRP آگلوتیناسیون - نفلومتری - الایزا می باشد و تست بر روی سرم انجام میشود.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
C-Peptide:محصول فرعی و غیر فعال تبدیل پروانسولین به انسولین فعال است .وجود آن در خون نشانه آزاد شدن انسولین اندوژن بوده و سطح سرمی آن با سطح خونی انسولین مطابقت دارد.مهمترین مورد استفاده از این تست در تشخیص هیپوگلیسمی ساختگی در اثر تجویز انسولین اگزوژن است که در این حالت سطح انسولین سرم بالا و سطح C-Peptide پائین است.
موارد افزایش : نارسائی کلیه - دیابت نوع 2- داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون و...
موارد کاهش : پانکراتکتومی - دیابت نوع 1 - هیپوگلیسمی ساختگی و...
روش اندازه گیری این تست CLIA می باشد و آزمایش بر روی سرم انجام میشود.و بیمار باید ناشتا باشد.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
BUN: همان نیتروژن اوره خون است و اوره متابولیسم نهائی پروتئین است که از کلیه هاترشح میشود.غلظت اوره در مایع حاصل از فیلتراسیون گلومرولی معادل غلظت پلاسمائی اوره است ولی باز جذب آن با میزان تشکیل ادرار نسبت معکوس دارد.
موارد افزایش : اختلال عملکرد کلیه - ازوتمی پره رنال و پست رنال - استرس - انفارکتوس حاد قلبی و....
موارد کاهش : دیورز - آسیب شدید کبدی - هپاتیت - مسمومیت - اواخر بارداری - آکرومگالی و ....
------------------------------------------------------------------------------------------------
Brucella:بروسلا کوکوباسیل گرم منفی عامل بروسلوز می باشد. علائم بیماری عبارتند از: تب ، سردرد، تعریق ، خستگی ، اسپلنومگالی و لکوپنی . برای تشخیص بیماری از کشت خون و آزمایش سرولوژی استفاده میشود .کشت خون معمولا منفی میشود ولی سرولوژی بروسلا که به تست رایت معروف است بسیار کمک کننده می باشد. آزمایش بر روی سرم انجام میشود و به روش آگلوتیناسیون است.برای تشخیص نوع IgG و IgM از روش الایزا استفاده میشود.
آزمایش رایت معمولا اسلایدی انجام میشود ولی این روش نتایج منفی کاذب دارد . بهتر است برای تمام بیماران از روش لوله ای با انکوباسیون 24 ساعته استفاده شود.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
بیلیروبین:بیلی روبین به دو نوع کونژوگه و غیر کونژوگه تقسیم میشود.بیلی روبین غیر کونژوگه در سیستم رتیکولواندوتلیال از چهار هسته پیرولی "هم " سنتز میشود و تا زمانی که در کبد توسط اسید گلوکورونیک ،کونژوگه نشود در آب غیر محلول است.بیلی روبین کونژوگه بطور طبیعی در صفرا ترشح میشود و در آب محلول است.بیلی روبین به پروتئین های پلاسما باند میشود و هنگامی که سطح آن از 0.4 میلی گرم در دسی لیتر بالاتر برود به شکل محلول در آب یعنی کونژوگه در ادرار ظاهر میشود.
برای اندازه گیری بیلی روبین از روش دیازو استفاده میشود.بیلی روبین به نور بسیار حساس است و از بین میرود.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Bence jones protein :پروتئین های بنس جونز میتوانند بصورت دایمرهای متصل دی سولفید و یا بصورت تک زنجیره ای دایمرهای غیر کووالان و یا از هر دو نوع ظاهر شوند.مهمترین کاربرد اندازه گیری این پروتئین کشف گاموپاتی های مختلف می باشد.ساده ترین راه تشخیص پروتئین بنس جونز استفاده از روش حرارتی است.ولی این روش قابل اعتماد نبوده و در 20 درصد موارد نتایج مثبت کاذب نشان میدهد.بهتر است با سایر روشها مثل الکتروفورز ، ایمونوالکتروفورز و الکتروفورز ادرار تائید شود.این تست بهتر است بر روی ادرار 24 ساعته انجام شود.ولی استفاده از ادرار راندوم هم جواب میدهد.
این تست با استفاده از اسید کلریدریک نیز انجام میشود
----------------------------------------------------------------------------------------------------
AST:آسپارتات آمینوترانسفراز آنزیمی است که انتقال گروه های آمین از آسپارتات به گلوتامات و اگزالواستات را کاتالیز می نماید.بیشترین غلظت این آنزیم در سلول های قلب ، کبد ، عضله و کلیه دیده میشود و به مقدار کمتر در پانکراس ، طحال ، ریه ، مغز و گلبول های قرمز وجود دارد.
افزایش : در عضله : فعالیت شدید- صرع - له شدن - سوختن . در استخوان : متاستازهای نئوپلاستیک - میلوم - بیماری پاژه . در مغز: انفارکتوس مغزی - نئوپلاسم مغزی . در قلب : انفارکتوس میوکارد. در ریه : عفونت های ریوی . در کلیه : میوگلوبینمی- ازوتمی . در کبد : نکروز - سیروز- هپاتیت ویروسی . در پانکراس : پانکراتیت - دیابت شیرین . در معده : زخم اپتیک . در خون : بیماری های همولیتیک.
کاهش : بری بری - بیماری شدید کبد - دیالیز مزمن - اورمی - بارداری.
روش استاندارد اندازه گیری این آنزیم DGKC می باشد. البته روش IFCC نیز به کار میرود.ولی همولیز باعث اختلال در این روش میشود.
مخدرها ، پنی سیلین ، اریترومایسین و خشک شدن نمونه خون یا آلوده شدن آن به گرد وغبار باعث افزایش کاذب این آنزیم میشوند.
تست دیگری که معمولا با AST درخواست میشود ALT است
---------------------------------------------------------------------------------------------------
