علویجه شهری است در بخش مهردشت شهرستان نجف آباد. استان اصفهان ایران .
علویجه شهری قدیمی است که زبان گفتاری مردمش نیز با ظهور نسل جدید رو به انقراض است. دارای جمعیتی حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار نفر می‌باشد که اکثریت این افراد را غیربومی‌ها تشکیل می‌دهند چرا که به علت خشکسالی‌های چند سال اخیر بیشتر مردمان آنها به شهرهای دیگر کوچ کرده‌اند.
در دهه‌های اخیر میوه هلوی علویجه زبانزد خاص و عام بود ولی به علتهایی ناشناخته و شاید داغی زمین این میوه دیگر در علویجه پرورش نمی‌یابد. بیشتر باغات آن به زمینهای بایر تبدیل شده و بیشتر جوانان آن در کارخانه‌ها شاغل هستند . این شهر دارای دو دانشگاه پیام نور و جامع علمی کاربردی، دو هنرستان کاردانش، دو دبیرستان و دو آموزشگاه راهنمایی تحصیلی و ۴ مدرسه ابتدایی دخترانه و پسرانه می‌باشد.
در حال حاضر به علت پیشرفتهای صنعتی در شهر علویجه شاهد افزایش جمعیت و همچنین وسعت اجتماعی و اقتصادی رو به رشد آن هستیم. شهری که دوباره پس از چند دهه دوباره هیاهو و تکاپو در خیابانها و کوچه پس کوچه های آن پدیدار گشته و این به همت سرمایه گذاری افرادی است که خود روزی در این خاک می زیسته اند و اکنون دوباره به موطن خود بازگشته اند.
علویجه شهری از دل تاریخ
اگر چه قرائن و مداركی همچون خرابه های مساكن قدیمی و قنوات دائر و بایری كه مدت زمان طولانی از حفر آن میگذرد دال بر قدمت و سابقه تاریخی علویجه است ولی به علت در دسترس نبودن مدارك كتبی نمی توان در مورد قدمت آن با صراحت اظهار نظر نمود .
وجود دو نقطه ، یكی معروف به قلعه گبری كه خرابه های آن بر فراز یكی از تپه های اطراف علویجه وجود دارد و دیگری ، قلعه ای معروف به قلعه سنگی در جوار كوه امامزاده شاه شمس الدین محمد(ع) ، می تواند نشانگر قدمت این شهر تا قبل از ظهور اسلام باشد.
از دیگر دلایل قدمت شهر علویجه وجود خرابه هایی معروف به سرخاله است كه در آن آثار و بقایای مساكن قدیمی به خوبی مشهود است . این محل در طول زمان به سمت شرق و به محلی كه معروف به دربند است منتقل شده . بنا به گفته اهالی ، دربند همان محلی است كه در موقع حمله افاغنه مورد هجوم آنان قرار گرفته است .
پس از خرابی دربند ، بازماندگان حمله افاغنه در دو محل دیگر سكنی گزیدند كه بعدها در طول زمان به ده بالا و ده پایین معروف شد .
در ادوار تاریخی بعد (احتمالاً دوره افشایه ) به منظور امنیت ساكنین و نیز استقرار نیروهای نظامی جهت جلوگیری از حمله مهاجمین قلعه ای معروف به قلعه نادری ساخته شد كه بقایای آن در بافت قدیمی شهر علویجه موجود است . سپس در جوار آن قلعه های دیگری به نام های قلعه كهنه و قلعه پایین بنا گردید . در منطقه علویجه از دوره صفویه آثاری بر جای مانده است كه از آن جمله می توان كاروانسرای عباسی واقع در روستای هسنیجه را نام برد .
پس از گذشت مدتی از سكونت جمعیت در داخل قلعه های فوق الذكر ، به دلیل افزایش جمعیت و و نیز حكمفرمایی امنیت نسبی ، علویجه خارج از قلعه ها گسترش فیزیكی داشته كه بیشترین گسترش به طرف غرب صورت گرفته است. از مهمترین آثار باقیمانده در این شهر از دوران گسترش خارج از قلعه ها مسجد بزرگ یا مسجد جامع است كه هنوز در قسمت بافت قدیم علویجه وجود دارد .
وجه تسمیه بخش عربستان و شهر علویجه
وجه تسمیه عربستان برای این منطقه ، به احتمال قوی این بوده است كه عربهای مسلمانی كه برای فتح اصفهان از این مسیر آمده بودند پس از موفقیت ، عده ای از آن ها در حوالی اصفهان از جمله این منطقه اقامت گزیدند و وجه تسمیه علویجه ، نیز از این قرار است كه سادات از اعراب و علویون همراه امام حسن مجتبی (ع) در این مكان اقامت گزیدند و علویجه طبق اسناد معتبری كه در دسترس می باشد ، در ابتدا علوی نام داشته است . سپس (جه) كه مخفف جاه است به آن اضافه گردیده و معنا و مفهوم با مسمایی پیدا نموده : ((مقام و جایگاه علویون و پیروان و شیعیان حضرت علی(ع)))، و در حال حاضر علوی پسوند فامیل سادات علویجه می باشد. 