فضاپیمای سایوز
فضاپیمای سایوز (به روسی: Союз) پرکارترین، پراستفادهترین و پرعمرترین فضاپیمای سرنشیندار جهان است. این فضاپیما در اوایل دهه شصت میلادی زیر نظر سرگئی کارالیوف ابتدا به منظور سفر انسان به ماه طراحی شد. پس از پایان مسابقه فضایی برای رسیدن به ماه، سایوز برای حمل فضانوردان شوروی سابق و سایر کشورها به ایستگاههای فضایی سالیوت و آلماز بکار رفت.
در سال ۱۹۷۵ میلادی در طی پروژه آزمایشی آپولو-سایوز نقش مهمی بازی کرد، و پس از آن وسیله اصلی برای رفت و آمد به ایستگاه فضایی میر بود. امروزه، گونههای جدید فضاپیمای سایوز برای فرستادن فضانوردان به مدار زمین و ایستگاه فضایی بینالمللی بکار میروند. در آینده از سایوز برای سفر به ماه استفاده خواهد شد.[۳]
نخستین پرواز آزمایشی و بدون سرنشین سایوز در تاریخ ۷ آذر ۱۳۴۵ (۲۸ نوامبر ۱۹۶۶) و نخستین پرواز سرنشیندار آن در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۴۶ (۲۳ آوریل ۱۹۶۷) انجام شد. انوشه انصاری در تاریخ ۲۷ شهریور ۱۳۸۵ (۱۸ سپتامبر ۲۰۰۶) توسط فضاپیمای سایوز تیامای-۹ به ایستگاه فضایی بینالمللی پرواز کرد.
برای پرتاب سایوز به مدار زمین، از پرتابهای (موشکی) به همین نام یعنی پرتابه سایوز استفاده میشود.
واژه سایوز در زبان روسی به معنای «اتحاد» است.
مشخصات و ویژگی ها
سازنده : روسیه
شرکت اسپی کارالیوف و صنایع فضایی انرگیا
کارکرد : انتقال فضانوردان بین زمین و ایستگاههای فضایی سالیوت، آلماز، و ایستگاه فضایی بینالمللی
سرنشین : سه نفر
اندازه
درازا : ۷٫۴۸ متر
قطر : ۲٫۷۲ متر
حجم مفید : ۹ متر مکعب
ویژگی
پایداری : میتواند تا ۶ ماه به ایستگاه فضایی بینالمللی متصل بماند.
اوج : ۴۶۰ کیلومتر[۱][۲]
(متغیر بسته به ماموریت)
حضیض : ۲۰۲ کیلومتر [۲]
ساختار سایوز
فضاپیمای سایوز دارای سه بخش یا گردونه است:
- گردونه مداری یا مسکونی (کروی شکل) در جلوی فضاپیما
- گردونه بازگشتی یا فرود (مخروطی-کروی) در وسط
- گردونه سرویسدهی (استوانهای شکل)
فضانوردان
میتوانند در گردونههای مداری و فرود سایوز زندگی و کار کنند. گردونه
سرویسدهی برای کار انسان مناسب نیست، و تنها ابزار کنترل پرواز، مخابراتی،
کامپیوترها و موتورهای فضاپیما در آن نگهداری میشود.
گردونههای مداری و سرویسدهی سایوز یکبار مصرف هستند و پس از پایان هر ماموریت، از بخش فرود جدا میشوند در اثر اصطکاک با جو زمین
سوخته و از بین میروند. گردونه فرود آن دارای لایههای محافظ مناسب برای
مقاومت در برابر حرارت بسیار بالا است و فضانوردان را به سلامت به زمین
برمیگرداند.
در هنگام پرتاب، فضاپیمای سایوز در بالاترین قسمت پرتابه سایوز زیر یک پوشش محافظتی قرار میگیرد. این پوشش پس از گذشتن از اتمسفر و رسیدن به مدار زمین دور انداخته میشود.
سایوز به گونهای طراحی شده که هم میتواند پروازی کاملا خودکار داشته
باشد، هم کاملا توسط فضانوردان و بدون نیاز به مرکز کنترل زمینی هدایت شود.
این فضاپیما ظرفیت حمل سه فضانورد
را دارا است. در مرحله پرتاب به فضا و بازگشت به زمین، فضانوردان لباس
فضایی میپوشند تا حوادث احتمالی مانند افت فشار کابین خطری متوجه آنان
نکند.
بخش ها به ترتیب از بالا:
گردونهٔ مداری (مسکونی) سایوز
گردونهٔ بازگشتی (فرود) سایوز
گردونهٔ سرویس (دستگاهها و پیشرانه)