تبیان، دستیار زندگی

بطلمیوس معتقد بود که کره زمین مرکز عالم بوده و ماه و خورشید و سیارات هر یک در مدار جداگانه ای به دور زمین میگردند .

همچنین معتقد بود که ستارگان داخل کره‌ای تو خالی به مرکزیت زمین و شعاع بینهایت· معروف به کره آسمان چسبیده‌اند و این کره هر 24 ساعت یکبار به دور زمین می‌گردد.

با وجود اینکه امروزه میدانیم که بطلمیوس مطمئنآ اشتباه کرده است ولیکن نظریه کره آسمان را موقتآ میپذیریم و فرض میکنیم که ستارگان بر روی سطح داخلی این کره چسبیده شده اند

در این صورت بهتر میتوانیم نحوه حرکت اجرام را در آسمان درک کنیم .

برای درک بهتر موضوع  مفاهیم زیر را قرار خواهیم داد:

طول و عرض جغرافیایی

ستاره قطبی

دایره البروج

منطقه البروج

مختصات سمت - ارتفاع

مختصات بعد - میل

طول و عرض جغرافیایی

توصیف موضع بر روی سطح زمین با استفاده از طول و عرض جغرافیایی مقدمه بسیار خوبی برای تشریح کره سماوی و روشهای بکار رفته جهت تعیین مواضع ستارگان در آسمان می‌باشد. عرض و طول جغرافیایی با استفاده از دو نوع صفحه‌ای که سطح زمین را قطع می‌کند، تعریف شده‌اند. نقطه شروع تعاریف ، چرخش زمین است. محور چرخش ، سطح زمین را در قطبهای جنوب و شمال قطع می‌کند.  استوا بر محور زمین عمود بوده و زمین را به دو نیمکره مساوی شمالی و جنوبی تقسیم میکند. صفحه‌ای که بر صفحه استوایی عمود است و از قطبین شمال و جنوب عبور می‌کند، صفحه نصف النهاری نامیده می‌شود. دایره‌ای که از تقاطع سطح زمین حاصل می‌شود به نصف‌النهار معروف است.

طول جغرافیایی

بر طبق تعریف  نصف‌النهاری که  از سطح زمین در محل اصلی رصدخانه گرینویچ در انگلستان می‌گذرد، نصف‌النهار مبدآ یا نصف‌النهار گرینویچ نام دارد. طول جغرافیایی یک نقطه بر روی سطح زمین زاویه‌ای است که بین صفحه نصف‌النهار عبوری از آن نقطه و صفحه نصف‌النهار مبدآ  قرار دارد. .

بر طبق قراداد ، زاویه ای که کوچکتر است، طول جغرافیایی نامیده می‌شود. با این قرارداد طول جغرافیایی همیشه کمتر یا مساوی ْ180 است. تمام طولهای جغرافیایی بر حسب درجه شرق یا غرب نصف‌النهاری اولیه بیان شده‌اند. مثلا اگر ، نصف‌النهار یک نقطه ْ30 غرب نصف‌النهار مبدآ باشد، طول جغرافیایی آن W30ْ یا 30W نوشته می‌شود. اگر نصف‌النهار یک نقطه 30 درجه شرق  نصف‌النهار مبدآ باشد، طول جغرافیایی آن 30ْE یا 30E خواهد بود. در طول جغرافیایی 180E و 180W نصف النهار یکسانی را نمایش می‌دهند که آن ادامه نصف‌النهار گرینویچ در طرف دیگر زمین باشد.

عرض جغرافیایی

دومین نوع صفحه بکار رفته برای تعیین موضع بر روی سطح زمین ، صفحه‌ای به موازات صفحه‌ای استوایی می‌باشد. چنین صفحاتی که در سطح زمین بین استوا و قطبین عبور می‌کنند، دوایری را بر روی سطح زمین به نام مدارات قطع می‌کنند. برای تعریف عرض جغرافیایی یک نقطه در صفحه نصف‌النهار محل ، دو خط از مرکز زمین به استوا و نقطه مورد نظر وصل می‌کنیم. عرض جغرافیایی زاویه بین این خطوط می‌باشد. عرض جغرافیایی بر حسب درجه به سمت شمال و جنوب استوا اندازه‌گیری شده‌اند و گسترده آنها از ْ0 تا ْ90N یا ْ90S  است .

ادامه دارد.....

ستاره قطبی

بر خلاف تصور عامه مردم ستاره قطبی اصلآ ستاره پر نوری نیست .

تنها عاملی که باعث  ایجاد اهمیت ویژه برای این ستاره شده است این است که این ستاره در امتداد محور چرخش زمین در فضا قرار دارد ( یعنی اگر محور فرضی چرخش زمین را در محل قطب شمال تا بینهایت ادامه دهیم ، به ستاره قطبی میرسیم ) و این عامل باعث شده است تا این ستاره در محل خود همواره ثابت به نظر برسد و محل آن تغییر نکند و به همین دلیل میتواند راهنمای خوبی برای نشان دادن تقریبی جهت شمال باشد . 

 برای درک بهتر  این موضوع  بایستید و به دور خود بچرخید ، خواهید دید که  انگار محیط اطرافتان به دور شما می چرخد . حال درست به بالای سرتان نگاه کنید ( نقطه ای مشخص بر روی سقف ) و باز هم بچرخید . آیا آن نقطه حرکت میکند ؟

می توان این طور فرض کرد که این نقطه فرضی برای کره زمین ، همان ستاره قطبی است .

 دایره البروج

دایرةالبروج مسیر ظاهری سالیانه خورشید در میان ستارگان آسمان می باشد.دایرةالبروج بدلیل حرکت مداری زمین در واقع تصویر صفحه مداری زمین روی کره سماوی می باشد وبدلیل مایل بودن محور چرخش زمین با استوای سماوی دارای زاویه ای در حدود 5/23 درجه می باشد.استوای سماوی در دو نقطه دایرةالبروج را قطع می کند .

این دونقطه به نقاط اعتدال بهاری و پاییزی  معروف می باشند که خورشید در هر سال در مسیر حرکت ظاهری خود یکبار از هرکدام از این نقاط عبور میکند ( در روز 1 فروردین از نقطه اعتدال بهاری و 1مهر از نقطه اعتدال پاییزی )

مسیر ظاهری خورشید از میان 12 صورت فلکی مشهور منطقه البروجی میگذرد .از آنجاییکه زاویه صفحه مداری سیارات منظومه شمسی با صفحه مداری زمین کم است مسیر ظاهری تمام سیارات در نزدیکی دایرة البروج  و در محدوده ای از آسمان به نام منطقه البروج قرار دارد.

ادامه دارد....

ممنون به خاطر اطلاعات مفیدت

                                                                  منطقه البروج

منطقةالبروج کمربندی است از صورتهای فلکی که با پهنای 8درجه در دو طرف دایرةالبروج قرار داشته وماه خورشید وسیارات از میان آن می گذرند.این صورتهای فلکی شامل صورتهای زیر می باشند:حمل،ثور ،جوزا ،سرطان،اسد، سنبله، میزان ، عقرب، قوس، جدی، دلو و حوت .

در متون قدیمی این منطقه به 12 قسمت مساوی 30 درجه ای تقسیم شده  اما به دلیل رقص محوری زمین وتعاریف جدید مرزهای صورتهای فلکی این قسمتها با نام صورتهای فلکی تطابق کامل ندارند.بدلیل همین رقص محوری در حال حاضر صورت فلکی مار نیز در منطقةالبروج قرار گرفته اند . باید توجه داشت که همواره تمام سیارات منظومه شمسی و همچنین ماه و خورشید فقط در یکی از صور فلکی منطقة البروج قرار دارند . از این رو شناخت صور فلکی این قسمت از آسمان برای منجمان آماتور و رصد گران اهمیت زیادی دارد

ادامه دارد......

سها جان، اطلاعات خوب بود.
تنکس

ممنون سوهای عزیز مطالب خوب و مفیدی بود
دانشنامه ی جالبی گذاشتین

خواهش می کنم. امیدوارم مفید باشه. تا پایانش صبر کنین بعد اگه جایی کمی کسری داشت و خواستین اضافه کنین بزارین. چون میخوام منبع رو آخرش ذکر کنم. بعد شما مطالبتون رو بگین. ممنون

                                                              مختصات سمت - ارتفاع

سمت - ارتفاع یکی از ساده ترین و در عین حال کاربردی ترین مختصاتی است

که برای مشخص کردن محل اجرام بر روی کره آسمان استفاده میشود که شامل دو محور عمود بر هم به نامهای سمت و ارتفاع است .

سمت : فرض کنید در منطقه وسیعی با افق کاملآ باز ایستاده اید . در چنین حالتی خود را در مرکز دایره ای تصور میکنید که دور تا دور افق را فرا گرفته است .

در چنین حالتی دایره افق را به 360 قسمت مساوی ( درجه ) تقسیم میکنیم و مبدآ تقسیم بندی را جهت شمال ( سمت 0 درجه ) قرار میدهیم و در جهت عقربه های ساعت به مقدار سمت می افزاییم .

به این ترتیب اگر درست به سمت شرق بایستیم ، در واقع سمت ما 90 درجه خواهد بود . به همین ترتیب سمت جنوب 180 درجه و غرب 270 درجه خواهد بود .

ارتفاع : ارتفاع اجرام در آسمان به سادگی مشخص میشود . کافی است جسم مورد نظر را با دست به خودتان نشان بدهید ! در این حالت زاویه ای که دستتان با خط افق ( نه با بدنتان ) میسازد ، زاویه ارتفاع نام دارد .

بدین ترتیب اگر ستاره ای در حال طلوع یا غروب باشد ارتفاعش نزدیک صفر و اگر در بالای سر ( سمت الرآس ) باشد ارتفاع آن 90 درجه خواهد بود .

بدین ترتیب با استفاده از مختصات سمت- ارتفاع میتوانیم محل اجرامی را در هنگام رصد ، ثبت کنیم .

البته دقت کنید که به دلیل چرخش زمین محل اجرام در آسمان تغییر میکند . بنابر این سمت و ارتفاع به پارامتر زمان وابسته است .

ادامه دارد....

تاپیک توپیه...........ممنون سها جان
خیر ببینی از جوونیت