ایده های متنوع آموزش و تفریح در برنامه روزانه دانش آموزان، معمولاً نه فقط مدنظر خود بچه ها، بلکه از انتظارات پدر و مادرها است. بسیاری از بچه ها دوست دارند کلاس زبان بروند، ورزش کنند، نواختن یک ساز را یاد بگیرند و فعالیتی فراتر از درس خواندن عادی داشته باشند - کاری که گاهی مدارس سعی می کنند آن را با عنوان «فوق برنامه» در برنامه ریزی دانش آموزان بگنجانند. با این حال در اکثر مراکز آموزشی امکانات و کلاس هایی که با این نام در دسترس قرار گرفته و برگزار می شود، شکل «مکمل» درس های معمول همان پایه و یا مقطع را به خود گرفته و در کمتر مدرسه ای می توان برنامه ای یافت که در کنار دروس معین و روتینی که دانش آموز باید فراگیرد، کلاس هاو برنامه های متفاوت فرهنگی و آموزشی داشته باشد.
دانش آموزان اکثر اوقات خود را با دوستان و همکلاسی هایشان مقایسه می کنند که به کلاس های آموزشی خارج از مدرسه می روند. جمع های کوچک و صمیمانه بچه ها در هر مقطع سنی گاهی به گفت وگو در مورد فعالیت هایی می گذرد که هر یک بعد از ساعت مدرسه انجام می دهند. مقایسه فعالیت ها در سنین دبیرستان، شدت بیشتری به خود می گیرد و نوجوانان اشتیاق بیشتری به حضور در کلاس های خارج از مدرسه نشان می دهند.
تمرکز روی نتیجه تحصیلی دانش آموز در هر پایه و پس از آن در هر مقطع برای آمادگی حضور در مقطع بالاتر و در نتیجه ورود به دانشگاه و مراکز آموزش عالی، به قدری امروز اهمیت پیدا کرده که برای بخش اعظم وقت دانش آموز در همان مدرسه ای که درس می خواند، برای «درس» برنامه ریزی می شود. دانش آموزی که با برنامه جامع و هدفمند مدرسه برای هدف نهایی ورود به یک مدرسه نمونه دیگر و یا دانشگاه، پیش می رود، وقت زیادی را صرف تقویت درس های جمع شده مدرسه می کند و نه «بعدازظهر» بلکه «عصر» به خانه می رسد.
اگر پای صحبت دانش آموزی بنشینید، با او از تجربه های فوق برنامه ای همچون آموختن، شنا کردن و یا زبان انگلیسی حرف بزنید و بپرسید چه فعالیتی جز درس خواندن دارد، توجیه او برای پاسخ منفی اش -که غالباً شنیده می شود- وقت نداشتن است. شاید در نگاه اول به نظر بیاید این دلیل، دم دستی و غیرواقعی است، اما حقیقت این است که نمی توان از دانش آموزی که ساعت ۱۵:۳۰ از مدرسه بیرون می آید و زودترین زمانی که بتواند تکالیفش را انجام دهد تا ساعت
۷ بعدازظهر است، همیشه انتظار داشت زمانی را هم به کلاس زبان یا ورزش اختصاص دهد.
ضعف برنامه ریزی فردی و ندادن آگاهی از روش های آموختن چنین مهارتی در مدرسه و خانواده، تا حد زیادی مجال خرده گرفتن بر نوجوان را از دیگران می گیرد. دانش آموز سعی می کند فقط اولین و مهمترین انتظاری که والدین از او دارند، یعنی نمرات بالا و کیفیت عالی در یادگیری - را برآورده کند، و گاهی آنچنان درگیر این موضوع می شود که به هیچ فعالیت مورد نیاز دیگری فکر نمی کند. وقتی از یک دانش آموز می پرسید ۹ ماه گذشته را چه کرده است و جوابی جز «درس خواندن و مدرسه رفتن» ندارد، باید دریافت که لزوم فعالیت ها و آموزش های خارج از درس و مدرسه، حتی در ارزیابی شخصی او از عملکردش جای خود را از دست داده است. با این و جود ذهن کودک و نوجوان ناخودآگاه نیاز به فضایی دارد که در نبود درس و مدرسه نیز هویت و برنامه ای برای روزهایش داشته باشد. بنابر این باید به این نیاز بالقوه توجه کرد که در هر صورت یادگیری بسیاری از مهارت های فردی و اجتماعی، در دل آموزش در کلاس های فوق برنامه محقق می شود.
از سوی دیگر در برنامه ریزی این کلاس ها، والدین و اطرافیان بخصوص خواهر و برادرهای بزرگتر نقش مهمی دارند. الگوسازی و بازگویی تجربه های شخصی نزدیکان از آنچه در فعالیت های مورد علاقه شان به دست آورده و آموخته اند، انگیزه و انرژی قابل توجهی به دانش آموز می دهد تا برای بهره گیری از چنین فرصت هایی، سازگاری های فردی لازم مانند سرعت عمل بیشتر را در خود تقویت کرده و پرورش دهد.
تشویق دانش آموز برای مهارت ها و آموزش های عمیق تر، پیوسته تر و متنوع تر، از سوی والدین و مربیان، در محدوده ای باید انجام شود که متناسب با روحیه هر کودک یا نوجوان متفاوت است. در مقایسه با دیگر دانش آموزان حد و حدودی را باید در خود داشته باشد که اساس آن استعدادیابی و پرورش علایق آموزشی دانش آموز باشد. در عین حال ممکن است توجه و علاقه او به فعالیتی جلب شود که توانایی های ذاتی اش در آن نسبت به فعالیتی دیگر کمتر باشد، در این شرایط برای هدایت دانش آموز، به جای برحذر داشتن، اجبار یا اشاره به انتظارات درسی مدرسه از او، از مسیر آزمون و خطایی باید استفاده کرد که صرف نظر کردن از آن فعالیت با نظر خود نوجوان نتیجه دهد.
