برای مشاهده هلال باید چه کرد؟
در
گذشته مردم در غروب روز بیست و نهم ماه به بالای تپه یا پشت بام میرفتند و
هلال را در افق غربی جستجو میکردند. حال مرجعی برای بررسی درستی هلال
دیده شده وجود داشت یا نه را خبر نداریم. اما امروز با در اختیار داشتن
انواع نرم افزارها و ابزارهای محاسباتی، این روش بسیار ابتدایی است. نخستین
کاری که باید انجام داد به دست آوردن مشخصات هلال است که این کار به وسیله
نرم افزارهای عمومی نجوم مانند starry Night ، Skypro ، Redshift و نرم
افزارهای اختصاصی رویت هلال چون Moon Calc (تهیه شده توسط دکتر منذر احمد)
به سادگی انجام پذیر است.
با این نرم افزارها میتوان موقعیت ماه و خورشید را در هر منطقه و هر زمانی به دقت محاسبه کرد. سپس نوبت به انتخاب محل رصدگاه میرسد.
رصدگاه
مناسب برای رویت هلال باید منطقه ای با افق غربی باشد، زیرا در چنین
مناطقی معمولاً غبار کمی وجود دارد و افق حداقل تا ارتفاع صفردرجه صاف است.
اگر افق منفی صاف هم وجود داشت که چه بهتر، زیرا بیشتر میتوان ماه را
تعقیب کرد. البته در کنار این خواص باید نیم نگاهی هم به شرایط جوی، امنیت
رصدگاه، صعب العبور نبودن مسیر رصدگاه و راحتی رصدگر داشت.
قدم سوم،
فراهم آوردن ابزار و وسایل مورد نیاز رصد است. ابزار اپتیکی قوی مانند
تلسکوپ، دوربین دو چشمی یا دوربین تک چشمی، خودروی نقلیه، رایانه، ابزارهای
جهت یابی و غیره، همه و همه باید قبل از رصد کردن باز بینی شوند و نسبت به
صحت عملکردشان اطمینان حاصل شود. به خصوص نسبت به کیفیت اپتیکی ابزار و
دقت درجه بندی های آن باید بسیار حساس بود.
پس از انجام تمام
هماهنگیها نوبت به رصد کردن در روز موعود میرسد. یادتان باشد حداقل یک
ساعت قبل از غروب آفتاب در رصدگاه حاضر باشید. ابزارها را باید به دقت
مستقر کرد و نسبت به تراز بودنشان مطمئن شد. برای تنظیم دوربین یا تلسکوپ
میتوان از عوارض زمینی بسیار دور دست یا سیاره زهره اسفاده کرد و اگر
فیلتر خورشیدی در اختیار بود، با خود خورشید، دوربین را فوکوس کرد. حواستان باشد هیچ گاه بدون فیلتر به خورشید نگاه نکنید، زیرا به چشم صدمه جدی وارد خواهد شد. خورشید
بهترین شاخص برای موقعیت سنجی است. البته اگر تلسکوپ موتور دار متصل به
رایانه در اختیار داشته باشید، میتوان تلسکوپ را مستقیماً به سوی ماه
نشانه رفت. ولی از آنجا که بیشتر ابزارها مجهز به موتور نیستند، روش دیگری
در زیر پیشنهاد میشود :
محل غروب خورشید را با نشانه ای زمینی
علامت گذاری کنید و زمان دقیق غروب آفتاب را ثبت کنید. غروب آفتاب، زمانی
است که آخرین کمان قرص خورشید از دیدهها محو میشود. بر اساس مختصات
محاسبه شده توسط نرم افزار میتوان سمت و ارتفاع محل غروب خورشید را به دست
آورد. حال دوربین را روی محل غروب خورشید تنظیم میکنیم و مختصات روی
ابزار اپتیکی را بر روی مقدار خوانده شده تنظیم میکنیم. حال ابزار ما
کاملاً تنظیم شدده است و فقط باید بر اساس مختصات ماه، دوربین یا تلسکوپ را
به آن جهت تنظیم کرد و هلال را در میدان دید جستجو کرد.
اگر هلال را دیدیم چه کنیم؟!
اگر
در جستجوی هلال هم مشکوک به هلالی را دیدید، باید از هویت آن جسم مطمئن
شوید. حداقل سه بار چشم خود را باز و بسته کنید، مطمئن شوید جسم دیده شده
توهم نیست. سپس به آرامی ارتفاع دوربین یا تلسکوپ را پایین بیاورید و محل
هلال را با نشانه ای زمینی علامت گذاری کنید. مجدداً تلسکوپ را بالا
بیاورید و هلال را پیدا کنید. اگر مجدداً هلال را دیدید، شکل هلال را با
آنچه نرم افزار نشان می دهد مقایسه کنید. اگر هم شکل بودند، به احتمال زیاد
هلال را درست پیدا کرده اید. سعی کنید بقیه افراد گروه هم هلال را مشاهده
کنند و اگر مقدور بود از هلال تصویر برداری کنید. این چنین می توان مطمئن
بود گزارش رویت شما تأیید می شود.
اطلاعات بیشتر در آدرس زیر:
http://www.tebyan.net/internetschool/educationalmanagers/educationaltechnology/2007/3/19/38757.html