تبیان، دستیار زندگی

 با راه‌اندازی یک میزبان اینترنتی هوشمند، امکان مشاهده ستارگان و تغییرات آن‌ها در تلفن‌های هوشمند فراهم شده است. به این ترتیب اخترشناسان آماتور این شانس را پیدا می‌کنند تا برای اولین بار ستارگان و ابرنواخترهای جدید را هم‌زمان با اخترشناسان حرفه‌ای رصد کنند.
حتما شما هم در شبی که آسمان صاف و بدون ابر است به آسمان نگاه کرده‌اید. در این هنگام شاید شما بتوانید نزدیک به 2 هزار ستاره را ببینید. البته این تعداد خیلی زیاد نیست، چرا که در جهان میلیون‌ها میلیون ستاره وجود دارد که شما قادر به دیدن آن‌ها نیستید.
 دو ماه پیش دانشمندان ستاره جدیدی را شناسایی کرده و آن را "R136a1" نام‌گذاری کردند. اخترشناسان برای رصد این ستارگان از تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه وی.ال.تی در شیلی استفاده کرده‌اند که یکی بزرگ‌ترین تلسکوپ فضایی در نور مریی و دیگری جزو بزرگ‌ترین تلسکوپ‌های روی زمین محسوب می‌شود.
اما اغلب کاربران برای مشاهده شگفتی‌های آسمان نیاز به این تجهیزات فوق پیشرفته ندارند. حتی با یک دوربین دوچشمی و شاید با یک تلسکوپ آماتوری 20 سانتی‌متری که اغلب آن‌ها مجهز به جی‌پی‌اس نیز هستند، می‌توان به دنیای پر رمز و راز نجوم گام گذاشت.
اما با این حال خرید و نصب این تجهیزات زمان‌بر و پرهزینه است. به همین دلیل برنامه‌نویسان به این فکر افتادند تا با استفاده از فناوری جی.پی.اس به کار رفته در تلفن‌های هوشمند و قطب‌نماهای دیجیتالی آن‌ها به روش‌های ساده‌تری برای کنکاش آسمان در شب دست پیدا کنند.
اوبراین، استاد اخترفیزیک در دانشگاه منچستر معتقد است که فناوری در حال تغییر شیوه‌‌های رصد آسمان است. او می‌گوید: «بسیاری مواقع مردم با ما تماس می‌گیرند و گزارش می‌دهند اشیایی نورانی را در آسمان دیده‌اند. اغلب موارد مردم اجرام آسمانی مانند سیاره ناهید را مشاهده کرده‌اند و در اغلب موارد هم ما به آن‌ها توصیه می‌کنیم یکی از برنامه‌های نجوم را از اینترنت دانلود کنند و با کار کردن با آن، اندکی دانش خود را از این علم افزایش دهند. اما در آینده ما می‌توانیم دانش نجوم را به روی زمین بیاوریم و به جزئی از زندگی مردم تبدیل کنیم».
امروزه حتی با تجهیزات پیشرفته هم نمی‌توان آن‌طور که باید و شاید، آسمان را رصد کرد. برای مثال در رصدخانه سلطنتی گرینویچ، به دلیل آلودگی نوری شهر لندن فقط در تاریک‌ترین شب‌های زمستان می‌توان به یک رصد باکیفیت امید داشت. اما پدیده به اشتراک‌گذاری تصاویر فلیکر یکی از راه‌های ابتکاری برای رصد آسمانی است. در این سایت از منجمان آماتور خواسته شده تا در فلیکر عضو شده و در فرآیند نامگذاری عکس‌های خود (astrotagging) شرکت کنند.
شکار ابرنواخترها
دکتر مارک کوکولا از رصدخانه سلطنتی گرینویچ از فرصت فراهم‌آمده در astrotagging استقبال کرد و گفت: «این روش این امکان را فراهم می‌کند تا هر شخصی بتواند به تصاویر خود برچسب‌هایی حاوی اطلاعات مفید اضافه کند و به این ترتیب ما می‌توانیم به مجموعه قابل توجه و بسیار زیادی از تصاویر آسمان در موقعیت‌ها و زمان‌های متفاوت دست پیدا کنیم. هم دانشمندان حرفه‌ای و هم منجمان آماتور می‌توانند از این امکان به خوبی استفاده کنند».
با استفاده از astrotag، کامپیوترها می‌توانند به طور خودکار تصاویری از یک قسمت از آسمان را مقایسه کرده و تغییرات آن را در یک دوره زمانی مقایسه کنند. این تغییرات می‌تواند یکی از هیجان‌انگیزترین موضوعات نجوم یعنی کشف ستارگان جدید را ساده‌تر کند. دانشمندان امروزه حساب زیادی روی این مقایسه‌های خودکار باز کرده‌اند، چرا که آن‌ها زمان کافی برای بررسی تمام تصاویر گرفته شده از آسمان را ندارند.
با دسته‌بندی شکل و اندازه کهکشان‌های بزرگ و دور و نزدیک، انجام این کار برای کامپیوترها ساده‌ است. انجام این کار برای انسان ساده است و درست از همین جا بود که برنامه Galaxy Zoo پا به عرصه وجود گذاشت. این برنامه نوشته شده برای آی‌فون که توسط دانشگاه آکسفورد طراحی شده، قدرت مغز انسان را در اختیار گرفته تا هزاران تصویری را که توسط تلسکوپ فضایی هابل گرفته می‌شود، بررسی کند.
جو زانتز، پژوهشگر در آکسفورد در این باره گفت: «زمان ما بسیار محدود است و علاقه‌مندان زیادی هم در سراسر دنیا هستند که به شدت به نجوم علاقه‌مند هستند. ما زمان‌های زیادی را در اتوبوس‌ها یا ایستگاه‌های مترو هدر می‌دهیم و اگر می‌توانستیم از این زمان برای ستاره‌شناسی، انجام مطالعات علمی و مانند آن استفاده کنیم، روند پیشرفت خود را سرعت می‌دادیم».
تیم دانشگاه آکسفود تلاش می‌کند تا از این برنامه‌ها برای شکار ابرنواخترها استفاده کنند. ابرنواخترها، ستارگان سنگین و پیری هستند که در پایان عمر خود، منفجر می‌شوند و آن‌قدر نورانی هستند که از فاصله‌های بسیار دور خود را نشان می‌دهند؛ اما مدت این انفجار بسیار کوتاه است و ردیابی آن‌ها به همین دلیل، مشکل است.
در برنامه‌های جدیدی که قرار است امسال ارائه شود به محض آن که تغییری در تصاویر مشاهده شود، هشداری داده می‌شود که ممکن است نشان از رصد یک ابرنواختر باشد. در آن زمان کاربران می‌توانند در تشخیص این‌که آیا رویداد دیده شده یک ابرنواختر بوده یا خیر، به یاری اخترشناسان بیایند و گروه‌های اخترشناسی هم می‌توانند روی تصاویر جدی‌تر تمرکز کنند.
زانتر توضیح می‌دهد: «به این ترتیب یک نفر در اروپا می‌تواند به ما بگوید که آیا رویداد دیده شده یک ابرنواختر بوده یا خیر. بعد از آن ما می‌توانیم وقت هاوایی به شبان‌گاه رسید، از یک تلسکوپ غول‌پیکر 8 متری برای بررسی دقیق منطقه مورد نظر استفاده کنیم. با پیشرفت فناوری، اخترشناسی آماتوری از هر زمان دیگری ساده‌تر می‌شود. برنامه‌هایی مانند این می‌توانند علاقه به نجوم را افزایش دهند و به این ترتیب همه ما می‌توانیم رویدادهای ماوراء زمین را مشاهده کنیم و در شکار یک ابرنواختر مشارکت داشته باشیم».