تبیان، دستیار زندگی

پــیــدایــش عــکــاســی در جـهــان

در اواخر قرن 18(م) و اوایل قرن 19 (م) همگام با پیشرفت های دیگر صنعتی از جمله کشتی بخار ، تلگراف و راه آهن ، عکاسی نیز پدید آمد . عکاسی در ابتدا جنبه علمی ، سپس جنبه صنعتی به خود گرفت و در حال حاضر یکی از شاخه های مهم هنری محسوب می شود .

در قرن 11 (ه.ق) حسن بن هیثم ، از دانشمندان اهل بصره از اتاقک تاریک که مبنای هنر عکاسی است برای دیدن ستاره ها و مطالعات به خوبی استفاده می کرد . این اتاقک تاریک عبارت بود از جعبه ای که در یک طرف ،سوراخ ریزی داشت که نور از این روزنه عبور می کرد و تصویری نسبتا" واضح و معکوس روی سطح مقابل ایجاد می کرد . این وسیله در طی جنگهای صلیبی به اروپا راه یافت و نقاشان و طراحان اروپایی از این وسیله برای طراحی دقیق مناظر و پرسپکتیو استفاده می کردند تا اینکه در سال 1550 (م) ژرم کاردان ریاضیدان ایتالیایی این اتاقک را به عدسی محدب مجهز کرد وبه این ترتیب تصویری بسیار واضح تر به دست آمد . در قرن بعد  یعنی در قرن 17 (م) ، آیینه ای 45 درجه به این وسیله اضافه شد و این آیینه بود که نور منعکس شده از موضوع را روی صفحه داخل جعبه تاریک می تاباند .

با وجود این پیشرفت ها هنوز عکاسی به معنای فعلی وجود داشت . در سال 1720 (م)  در آزمایشگاه دانشمندی به نام شواتز ، روی کاغذ آغشته به نیترات نقره و آهک برگ درختی می افتد و شولتز پس از مدتی با مشاهده این صحنه و برداشتن برگ از روی صفحه کاغذ می بیند که تمام کاغذ سیاه شده و آن بخشی که برگ روی آن قرار گرفته هنوز سیاه  نشده است . البته این حالت دوام نمی آورد وپس از تابش نور این تصویر از بین می رود ، اما این واقعه پایه و اساس کاوشهای بعدی و مطالعات وسیع برای شناسایی مواد حساس به نور شد که منجر به کشفیاتی نیز شد و دانشمندان مواد دیگری که به نور حساس بودند را شناسایی کردند و با قرار دادن صفحات آغشته به این مواد داخل اتاق تاریک ، تصاویری ایجاد کردند ، ولی به دو دلیل لین تصاویر کم دوام بودند:

1_ نور اتاقک تاریک برای اثر گذاشتن روی موادحساس کافی نبود .

2_ تصویرهای شکل گرفته در معرض تابش شدید نور از بین می رفتند . تا اینکه در سال 1819 (م) سرجان هرشل انگلیسی محلول ثبوت را کشف کرد و محلول کشف شده توسط هرشل «هیپوسولفیت دوسود» بود که در حال حاضر نیز به عنوان ماده اصلی ثابت کننده تصویر استفاده می شود .

از جمله کارهای دیگر هرشل می توان از دو مورد دیگر نام برد :

1_ ابداع کلمه photography به معنای گریم کردن یا ثبت نور ؛

2_ به کار بردن الفاظ نگاتیو ( منفی ) و پوزیتیو ( مثبت ) در مورد تصاویر .

پس از این مراحل در سال 1826 یا 1827 (م) ژوزف نیسفورنیئپس برای اولین بار مواد حساس را در اتاقک تاریک به کار برد و پس از 8 ساعت تاباندن نور ، اولین عکس دنیا را ظاهر کرد و این روش را ((هلیوگرافی)) یا ترسیم به وسیله خورشید نامید . نیئپس با کمک داگر به کار عکاسی ادامه دادند و پس از مرگ نیئپس ،داگر اینم کار را ادامه داد ورروشی به نام (( داگرئوتیپ)) ابداع کرد .

در همین زمان شخصی انگلیسی به نام ویلیام هنری فاکس تالبوت با تهیه تصاویر نگاتیو در ابعاد کوچکتر و سپس بزرگسازی تصویر وبه دست آوردن پوزیتیو یا مثبت آن دو مرحله دیگر از ظهور در عکاسی را تکمیل کرد . تالبوت این روش را (( کالوتیپ )) که به زبان یونانی به معنای (( تصویر خوب )) است نامید . از این زمان عکاسی به طریقه های یاد شده بسیار رواج یافت و عکس های بسیاری تهیه شد . و دراین زمان وجود داشت ؛ شخص یا سوژه باید مدت زیادی بی حرکت می ماند تا هنگام عکسبرداری تصویر آن محو نشود .

پس از اختراع تالبیوت فیلم ها در اندازه کوچکتر ساخته شدند و با کشف امولسیون تر یا کلودیون زمان عکسبرداری به چند ثانیه تقلیل یافت . ولی هنوز مشکل وسایل ، دست و پاگیر عکاسی بود و صفحه های حساسی که بلافاصله قبل از خشک شدن صفحه حساس مرطوب باید در تاریکخانه ظاهر شود .

چند سال بعد ریچارد ماردوکس انگلیسی امولسیون ژلاتین یا امولسیون خشک را کشف کرد . بدین ترتیب می توانستند صفحات حساس جدید را برای ظهور و ثبوت به لابراتوار منتقل کنند .

بعد از این مراحل، صفحات حساس به فیلم از جنس سلولوئید ، فیلم های رنگی و سایر امکانات عکاسی ساخته شد .

عکاسی جای خود را در عرصه های مختلف زندگی از جمله علمی ، صنعتی ، هنری ، خبری ، جغرافیایی و اجتماعی باز کرد .

و اما ایران نیز در دوران به خصوصی از هنر عکاسی بهره جست . در بعضی روایات آمده ایت اولین دوربین عکاسی در ایران مربوط به ناصرالدین شاه قاجار بوده است . وی از مناظر اطراف ، زندگی دربار و سفرهایش عکس های بسیاری تهیه کرد

درمدرسه دارالفنون نیز که در سال 1850 (م) توسط امیرکبیر ، وزیرناصرالدین شاه قاجار برای مقاصد ترتیب افسران و مهندسان نظامی و غیر نظامی و پزشکان تاسیس شده بود ، در سال 1860 یعنی 10 سال بعد از تاسیس شروع به تدریس عکاسی کردند.

محصلان مستعد دارالفنون که برای تحصیل و کسب مهارت های فنی و هنری به اروپا اعزام شدند ، باعث پیشرفت عکاسی ایران شدند . بزرگترین استاد عکاسی آن زمان عبدالله قاجار نام داشت . از جمله عکاسان دیگری که درایران به عکاسی پرداختند از:

ژول ریشار که به روش داگر ئوتیپ عکس چاپ می کرد ، فوکتی که روش کلودیون را پس از کشف در اروپا به ایران منتقل کرد ؛ لوئیجی پشه که آلبوم بسیار جالبی از آثار تاریخی ایران تهیه کرد .

عکاسی در جهان امروز

امروزه در حقیقت ، عکاسی دارای سه وسژگی علمی ، صنعتی و هنری است و باید پذیرفت که عکاسی نه تنها علم یا صنعت و هنر، بلکه از هر یک نشانه ای منحصر به فرد دارد ، زیرا درابتدا ، عکاسی مانند یک پدیده علمی متولد شد و قوانین علمی در پیشرفت آن بسیار موثر بودند و سپس مانند یک صنعت گسترش یافت و بعدها جنبه هنری یافت .

در صنعت عکاسی ، برای رفع احتیاجات فنی تلاش می شود تا موادبهتر و دستگاههای مجهزتر ساخته شود .

همان طور که ذکر شد عکاسی سه شاخه اصلی صنعتی ، علمی و هنری را شامل می شود .