تبیان، دستیار زندگی

یكی از دور می‌دوید.

تكیه كرده بودم به سنگر، زیر سایه غروب دلگیر آفتاب كه سنگر از پرتو آن، سایه‌اش را كش داده بود تا دور دست.

ربیعی بود.

رسید لب سایه، زیر نور آفتاب، مثل یك مرد دلواپس.

مرد نبود، پسركی بود در قالب یك مرد جنگی؛ نه بلند نه كوتاه؛ ولی زیبا، نه بور بود، نه سیاه، زیر نور آفتاب می‌درخشید اما، از بچه‌های گردان حضرت فاطمه‌الزهرا(س) از لشكر 25 كربلا.

بعد پشت به آفتاب، روبه‌روی سنگر ایستاد، سرش را چرخاند و اشاره كرد به سایه دراز خودش كه روی رمل نقش بسته بود.

داد زد: سعید! نه، سایه سنگر! نه، سایه بلند من! هیچ‌كدام ماندنی نیستیم.شاید هم شما برادر سعید بنی‌فاطمی! فردا، معلوم نیست، این سایه از كیست؟ شاید...

بچه سن بود و به قول خودش وسط كلاس ریاضی، سر خورد وسط سه‌راهی مرگ، زیر خمپاره‌های سر گردان، بعد عشق و حال.

گفتم: حال احوال، ربیعی چه خبر؟

گفت: هی بی‌خبری، مگه من خبرنگارم سعید. گفتم: راستی اصلاً نگفتی بچه كجایی، كه این همه تو شجاعی؟

گفت: بچه دهاتمه، بچه دهات! ساروی هستمه، ساروی!

گفتم: ربیعی، موج فركانس‌تو عوض كن. لخت حرف بزن، جوری كه حالیم بشه، ساروی هستمه، ساروی هسمته! كه چی؟

گفت: هیچی سعید جون، یعنی یكی از روستا‌های شهر ساری هستم. جمعی لشكر 25 كربلا، گردان فاطمه‌الزهرا(س)،... بعد بسیجی، جا افتاد سعید؟ برم حالا؟

گفتم: كجا بچه شجاع؟ گفت: رو اعصابت دیگه.

گفتم: بزن خاكی.

مگه نگفتی بچه دهاتی؟ ها، ربیعی تا نخوردی آرپیجی.

گفت: بی‌خیال سعید، جدی جدی یه عرضی داشتم.

همین‌طور آمد جلو جلوتر. نزدیكم رسید. دست‌هایش را روی شانه‌هایم گذاشت و نیم‌خیز افتاد روی رمل،

گفت: یعنی یك سوال ریاضكی، جدی بگیر، شوخی پوخی رو قاب بگیر. سعید، چند تا هفتاد تا می‌شه سه هزار تا؟ خوب بگو سعید، تند سریع بگو سعید؟ خیلی هم تند بگو، من هم خیلی تند بی‌آنكه ذره‌ای فكر كنم

گفتم: چهل و پنج تا ربیعی. چهل و پنج تا، خوب كه حالا این یعنی چی؟

گفت: سعید دقیق بگو، بعد من انگشت سبابه‌ام را چند بار كوبیدم روی گیجگاهم، كه یعنی دارم فكر می‌كنم. بعد نگاهش كردم و گفتم: درسته چهل و پنج تا، فیكس ربیعی.

بعد گفت: باشه سعید، آدرس بدم میای؟ میای دهات ما؟ خیلی قشنگه، خیلی، جنگل، آبشار، انار، پرتقال، نارنگی، وای سعید، بهشت بهشت، شیر گاو، پرچین، وای سعید، وقتی برف میشینه رو پرچینا خیلی زیباست.وای كه تماشا داره، اوه گنجشگكا، تو برفا، رو پرچینا، تو سرما، جوز می‌كنند.

بعد خودش را جمع كرد و گفت: ببین جوز، به زبان محلی می‌شه این، بعد دست‌هایش و خودش را پیچاند و خم شد.وای كه من چقدر دلم براشون می‌سوزه، نگو سعید. میای؟ جنگ تمام شد، میای؟

گفتم: بذار جنگ تموم بشه، ما زنده بمونیم، تو شهید بشی، من میام... ربیعی.

ادامه داره  

لاغر بود؛ نه بلند، نه كوتاه، قشنگ بود اما،

گفتم: ربیعی چند سالته؟

گفت: پانزده سعید، پانزده.

گفتم: خوب بگو؟

گفت: چی سعید؟ چی بگم! آها یادم آمد سعید!

گفتم: چقدر سعید سعید می‌كنی؟ بعد اصلاً چیه این همه مثل پروانه بال بال می‌زنی؟ سر جات بند نمیای، دل دل می‌زنی، تو برفا مثه، گنجشگا، ولی خوب خیلی با حالی. خوشم آمده ازت ربیعی! امشب می‌برمت با خودم كمین، باشه.

بعد داد كشید: وای...

گفتم: ساكت، هیس..! خوب بگو قصه چیه؟ این چند تا هفتاد تومن چیه؟

زد زیر خنده و پرید رو هوا. ایستاد. با دست انگشت شصت و میانی را كشید به‌هم و شتلق صدا داد. چند بار حساب كتاب كرد، ضربدر و به‌علاوه و كم و جمع، چهار عنصر ریاضی را چند بار تكرار كرد و بال‌های بلندش را توی هوا با نیم‌تنه‌اش چرخاند. چرخی زد. چند قدم رفت عقب‌تر. دوباره مقابلم ایستاد و

گفت: سعید دمت گرم، خیلی عالی بود. باز دوباره چرخی زد و پر شد از شوق. گل از گلش شگفت، بعد صدایش را كشید و

گفت: این خیلی عالیه، خیلی سعید.

بعد خیلی را خیلی كشید.

همین‌طور كشش داد برد یك جایی خیلی دور، تا خط اول جنگ، تا توی میدان مین، از معبر هم گذشت، رو در روی شنی تانك، ولش كرد و برگشت. محكم و استوار، بعد دست‌هایش را زد به كمرش. سینه را جلو داد و

گفت: یك عروسك پلاستیكی برای خواهرم و یك روسری خوشگل برای مادرم می‌خرم و برمی‌گردم جبهه. آخه مادرم هیچ‌وقت روسری نو سرش ندید؛ خواهرم هم هیچ وقت عروسك پلاستیكی تو بغلش!

اشك توی چشمش حلقه زد و من را غم سر گرفت.

بعد انگار دل آفتاب هم گرفت. بعد غروب دلگیری ریخت توی دلم، سنگین و كشدار. خسته و سنگین شدم.

بعد پشت كرد به سنگر، به من، رو به غروب دلگیر آفتاب، رفت به طرف تانكر، نشست به وضو. من هم رفتم. كم‌كم اذان بود و نماز. نمی‌دانم چه شد كه همه عالم هوار شد روی سرم. پهن شدم توی سنگینی غربت و اندوه، بعد دلتنگی.

رفتم به نماز، به نیاز به نیایش. زانو زدم، روی سجاده، روی چفیه، زار زار اشك ریختم... نماز و شام و بعد هم یكی‌یكی سنگر‌ها را سر زدم.

آن‌شب نوبت من بود و باید بچه‌ها را به كمین می‌بردم. تا نبض دشمن، باید پیش می‌رفتیم. كار هر شبه ما بود.

بچه‌ها را به خط كردم.

راه كمین به طرف سه راهی مرگ، به طرف خط اول دشمن و قرارمان روبه‌رویی با نیرو‌های گشت و شناسایی عراقی‌ها بود.

در راه رفت، كم‌كم خاطرات ربیعی از ذهنم پاك شد و جای خود را به عراقی‌هایی داد كه ساعتی بعد شاید با هم روبه‌رو می‌شدیم.

شاید هم گرفتار خمپاره‌های سرگردان، و آرپیچی‌هایی كه هیچ وقت معلوم نشد از كجا شلیك می‌شود.

قناسه‌چی‌های بعثی سمجی كه از دیدگاه ما گم بودند، اما پیشانی‌ها پیدا بود و ناگهان بهشت!

نیرو‌های بسیجی را در نقطه‌هایی كه قرار كمین‌مان بود كاشتم.

توی هر نقطه، دو ـ سه نفر و حدود پنج‌شش گروه دو سه نفری، بعد باید همه نقطه‌های كمین را هر از چند دقیقه می‌رفتم و برمی‌گشتم.

شب، سكوت و سنگین، روبه‌روی ما خاكریز اول دشمن و میدان مینی كه زیاد هم فاصله نداشت. شاید صد متر یا دویست متر بیشتر یا كمتر، اما میدان مین خیلی نزدیك بود. منظم یا نامنظم خیلی نمی‌دانستم.

یك ساعتی گذشت و كم‌كم انگار موقعیت‌مان لو رفته بود و با گشتی‌های عراقی درگیر و ناگهان صدای مهیبی از كمین بچه‌ها بعد سروصدا و تا رفتم به‌خودم بیایم، دشمن آسمان را روی سرمان خراب كرد.

منوری روشن شد و نگاهم به سمت رزمنده‌ای رفت كه داشت به سرعت سمت میدان مین می‌دوید. من شوكه شده بودم. چرا به طرف میدان مین؟

در لحظاتی كوتاه پر شدم از فكر‌های گوناگون كه هیچ‌كدامش را نمی‌توانستم دلیل محكمی برای رفتن رزمنده به میدان مین پیدا كنم.

چند قدمی میدان مین، از پشت كشیدمش و هر دو محكم پهن شدیم روی زمین، رزمنده جوانی بود كم‌سن‌وسال. نمی‌شناختمش، اما می‌دانستم كه از بچه‌های گردان و گروه كمین است.

مثل گنجشگ باران‌خورده رعشه گرفته بود و می‌لرزید.

ارتعاش عجیبی بدنش را گرفته بود.

صدای برخورد محكم دندان‌هایش را در میان آن همه فریاد و صدای گلوله و انفجار واضع می‌شنیدم.

محكم از پشت سر كشیدمش.

افتادیم هر دو روی زمین. داشت داد می‌زد. جلوی دهنش را گرفتم. به طرف خط كمین كشیدمش.

در بین راه، پشت سر هم تكرار می‌كرد: ربیعی، ربیعی رو بردن. ربیعی رفت.

ناگهان به شك افتادم كه ربیعی اسیر شده و او داشته به طرف نیرو‌های عراقی می‌دویده، ولی چرا توی میدان مین؟

چگونه ربیعی را برده‌اند، عراقی‌ها چطور كمین را دور زده‌اند. مبهم بود و من نمی‌توانستم بسیجی را آرامش كنم. به شدت می‌لرزید.

پاهایش توان ایستادن نداشت، بسیار كم‌سن و سال، انگار بیشتر از چهارده سال نداشت.

به هر جان‌كندنی بود، بردمش یك جای امن، گفتم

حالا درست حسابی بگو چی شده؟

بگو ربیعی رو كجا بردن؟

اصلاً چی شده اونجا؟

چرا اون طرفی فرار می‌كردی؟

تو میدان مین چی بود؟ چی دیدی؟

ارتعاش تنش نمی‌گذاشت ذهنش را متمركز كند.

گفتم: بگو چی شده، خون‌جگرم كردی. بعد داد كشیدم، خیلی شدید.

با دست به روبه‌رو اشاره كرد؛ به چند قدمی كمینی كه مستقر بود.

بعد با دستش كه می‌لرزید اشاره كرد و گفت: اینجا. اینجا من بودم؛ اونجا حدود ده متری، اونجا ربیعی، ربیعی ایستاده بود.

آرپی‌چی یازده خورد توی سرش. داشتیم حرف می‌زدیم كه یه مرتبه ربیعی با یك عالمه صدا و اتیش رفت هوا. بعد زد زیر گریه، افتاد روی خاك.

ناگهان سست شدم.

كمرم شكست. ربیعی ... روسری ... عروسك ... خواهرم ... مادرم ... ساروی ... دهات ... مثل بمب توی سرم منفجر شد.

زانو زدم.

شانه‌های پسر را چسبیدم.

اسمش را هم نمی‌دانستم.

هی پسر، پس جنازه‌اش! جنازه ربیعی كو؟ سرش را بلند كرد.

بیست متر جلوتر، چند چاله پی‌درپی جای خمپاره و كاتیوشا و گلوله توپ، یك گودال آرپی‌چی یازده. ربیعی، عروسك، روسری، مثل قطاری ذهنم را می‌كوبید.

به طرف جنازه‌ای كه نمی‌دانستم چقدر از تنش را پیدا خواهم كرد، دویدم. آرپی‌چی یازده محكم خورده توی سرش، پروانه‌ای سوخت. ربیعی پرید.

باید پیدایش می‌كردم.

دشمن ما را دیده بود و هر لحظه بر آتش خود می‌افزود؛ از خمپاره‌هایی كه بی‌صدا فرود می‌آمدند تا گلوله‌های جور واجور.

فریاد بچه‌های كمین، ناله و گریه و فریاد الله‌اكبر و یامهدی، یاحسین، در دل شب پیچیده بود.

چاله‌ها را یكی‌یكی سر فرو كردم، خدای من، پس این پسر كو؟ كجایی ربیعی؟ داد كشیدم، خیلی شدید.

و هق زدم‌.

های‌های گریه كردم؛ مثل بچگی‌ها تو عالم بازی.

توی ان همه صدای گلوله و خمپاره، صدایش زدم: هی پسر، تو كجا دری؟

قاطی كرده بودم.

به‌هم ریخته بودم. گیج... سرگردان، آواره.

همه اینا بهونه ی گذاشتن این نامه ی معصوم هست بخونیدش

به نام خداوند دل انتظاران

سلام برادر بهتر از جانم سلام سلام سلام برادر جان

برادرم، باز بگویم اگر به قد ستاره‌ها بگویم كه جان منی باز كم گفته‌ام برادر بهتر از جانم. نوشته بودید به‌زودی می‌آیی و برای ننه‌مان روسری نو و برای من عروسكی، می‌آوری، برادرجان، بعد نوشته بودی چه خبر؟ از چه برادر چه خبر؟ ازحال خودمان چه بگویم! كه حال و دل ما را تو از ما تو برده ای، جانی نمانده حالی نمانده، پس بگویمت حال و دل و جان ما توئی برادرم. برادر جان مادر می‌گوید من سایه روی سر می‌خواهم نه روسری، آغوش خواهرت برادر می‌خواهد نه عروسك پلاستیكی، مادر روسری نمی‌خواهد. پسر می‌خواهد. خواهر عروسك نمی‌خواهد برادر می‌خواهد. زود بیا زود بیا برادر من، آغوش من عروسك نمی‌خواهد فقط تو را می‌خواهد. اشك‌هایم برادر كاغذم را خیس كرده و نمی‌لغزد قلم. دیروز یكی از مرغابی‌ها لای پرچین حیاط گیر كرده بود. رفتم آزادش كنم در آغوشش كشیدم بیاد برادر، وقتی پرید پرهایش توی بغلم جا ماند. پرها را می‌فرستم برادر بهتر از جانم! پرها را روی كاغذ بغلطان، كاغذ خیس اشك است، اشك‌های زهرا، پرها را به بال‌هایت بچسبان، پرستو بشو پرواز كن بیا، مادر می‌گوید برایت بنویسم كه من جلوی حیاط می‌ایستم تا پرهایت به پرچین نچسبد. من حیاط را برای آب جارو كرده‌ام وقتی بال می‌كشی و می‌نشینی خاك برنخیزد. زودی پرستو شو بیا باشد برادر منتظریم پرستو بشو بال بكش بیا...

خواهرت زهرا ربیعی

آنان که رفتند کار حسینی کردند
آنان که ماندند باید کار زینبی کنند....