تبیان، دستیار زندگی

چه عاملی باعث می شود که در زندگی خود ، راه ها و هدف های معینی را انتخاب کنیم ؟ این عامل ، اعتقادات ماست ؛ عقیده به اینکه توانایی های ما چقدر است و چه کارهایی ممکن ، یا غیر ممکن است. در فرهنگ مردم هائیتی ، پزشک جادوگر قبیله دارای چنان قدرت مرموزی است که می تواند با یک اشاره فردی را هلاک کند . اما درواقع ، آنچه موجب مرگ آن فرد می شود قدرت جادویی پزشک نیست ، بلکه اعتقاد افراد به قدرت فوق تصور اوست .

آیا در زندگی خود تاکنون انتظار واقعه ناگواری را کشیده اید ؟ اثر آن انتظار بر زندگیتان چه بوده است ؟ چه عقاید مثبتی بر زندگی فعلی شما اثر گذاشته است ؟ چه انتظارات مثبت تازه ای می توانید در خود یا دیگران ایجاد کنید ؟

مردم جهان به مدت هزاران سال بر این عقیده بودند که انسان با توجه به ساختار جسمی خود ، قادر نیست مسافت یک مایل را در چهار دقیقه بودو . با وجود این فردی به نام راجربانیستر این مسافت را در کمتر از چهار دقیقه دوید و این باور را در هم شکست . وی چگونه به این کار توفیق یافت ؟ آنقدر موفقیت خود را به چشم دل دید و چنان تصویر زنده ای از موفقیت در ذهن خود تشکیل داد که سر انجام فرمانی بی چون و چرا به سیستم عصبی خود صادر کرد و نتیجه ای جسمی بدست آورد که با آن تصویر ذهنی هماهنگ بود. پس از آن ، کسان دیگری نیز از بانیستر پیروی و باور کردند که آنان نیز قادر به چنین کاری هستند و لذا ظرف یک سال ، افراد بسیاری موفقیت او را تکرار کردند .

در مقابل شما چه سدی است که باید آن را در هم بشکنید ؟ کدام کار در نظرتان غیرممکن جلوه می کند که اگر آن را ممکن می دانستید و انجام می دادید زندگی خود و اطرافیانتان دگرگون می شد ؟بسیاری از مردم ، گناه نارساییهای زندگی خود را به گردن وقایع و اتفاقات می اندازند. در حالی که آنچه زندگی ما را شکل می دهد ، خود آن وقایع نیست ، بلکه معنایی است که به آن رویدادها می دهیم .

در جنگ ویتنام ، دو نفر تیر می خورند ، هردو اسیر می شوند و بارها تحت شکنجه قرارمی گیرند . یکی شان دست به خودکشی می زند و دیگری روز به روز ایمانش نسبت به انسانیت و خالق متعال قویتر می شود . امروز شرح زندگی این مرد جرالد کافی نام دارد و یادآور نیروی عظیم روح انسانی است که می تواند بر هرگونه درد و رنج و مانع و مشکلی غلبه کند .
آیا در گذشتۀ شما و یا آشنایانتان واقعه ای است که مانع احساس شادی و خوشبختی امروزتان باشد ؟ آیا می توانید این اتفاقات را به صورت دیگری معنا کنید؟ آیا این وقایع شما را پخته تر و نیرومند تر کرده اند ؟ آیا می توانید بر اساس این تجارب تلخ دیگران را که با همین مشکل رو به رو هستند راهنمایی کنید ؟

علت کارهایی که مردم می کنند چیست ؟ تنها علت رفتارهای ما ، اعتقاد و باور است . گرچه عجیب است ، ولی اگر مردم باور کنند که برای رفع بیماری باید جمجمه خود را با مته سوراخ کنند ، چنین می کنند ( و نتیجه هم می گیرند ! )خواه این عقیده پایه و اساس داشته باشد ، خواه نداشته باشد و اگر هم معتقد شوند که خوشبختی آنان در گرو کمک به دیگران است ، بر همان اساس عمل می کنند . اعتقادات ماست که باعث می شوند یک عمر احساس بدبختی کنیم و یا برعکس زندگانی خود را با خوشی بگذرانیم . عقیده سبب می شود که یک نفر انیشتین شود و یک نفر بتهوون ، یا یک نفر بصورت قهرمان درآید و نفر دیگر نداند که اصلأ چرا به این دنیا آمده است . اعمالی که اطرافیان شما انجام می دهند ، بر اساس چه اعتقاداتی است ؟ شما با همکارانتان در چه مواردی اشتراک عقیده دارید؟ با فرزندان یا والدینتان در چه مواردی هم عقیده اید ؟

هرگاه  اتفاقی برایتان بیفتد ، مغزتان بلافاصله دو سئوال را مطرح می سازد : اول اینکه آیا این اتفاق به معنی رنج است یا لذت ؟ دوم اینکه برای دوری از رنج و کسب لذت چه باید بکنم ؟ پاسخ این پرسش ها بسته به این است که درباره موجبات رنج و لذت چه عقایدی داشته باشید .این عقاید کلی به منزلۀ راه های میانبری است که باعث می شود بسیاری از امور روزمره را به انجام رسانیم و در عین حال همین عقاید می تواند زندگی مارا به کلی محدود سازد .

تفکر کنید :

به یکی از عقاید محدود کننده ای که درباره خود یا فرد دیگری داریدفکر کنید . آیا برای درستی این عقیده دلیل کافی دارید ؟ آیا موارد استثنایی هم ممکن است وجود داشته باشد ؟ آیا ممکن است این عقیده کلی شما بیش از حد کلی باشد ؟ هیچ چیز در زندگی به خودی خود دارای معنا نیست . این شمایید که به آن معنا می دهید . یکی از شگفتی های وجود انسان این است که می تواند برای هر واقعه چنان اهمیتی قائل شود که نیروبخش و یا نابود کننده باشد .

بعضی از مردم ، تنها یکی از وقایع تلخ گذشته را درنظر می گیرند و می گویند : ” به علت این تجربه ، دیگر احساس عشق یا کمال نخواهم کرد ” و بعضی دیگر عین همان واقعه را طوری تعبیر می کنند که نیروبخش است : ” از آنجا که نسبت به من بی عدالتی شده است ، نسبت به نیازهای دیگران حساسم ” یا “  از آنجا که فرزند خود را از دست داده ام ، تلاش می کنم تا امنیت بیشتری را در جهان برقرار کنم . ”
همه ما قادریم هر واقعه ای را طوری معنی کنیم که امیدوارکننده و نیروبخش باشد . یکی از تجارب گذشته خود را در نظر آورید و با معنای تازه ای که به ان می دهید ، انقلابی در زندگی خود بوجود آورید .

اعتقادات ، قدرتی نابود کننده دارند . از آنجا که اعتقادات تأثیر عجیبی بر زندگی ما دارند لازم است که این سه مسأله را درک کنیم :
۱/ اغلب ما ، عقاید خود را آگاهانه انتخاب نمی کنیم .
۲/ عقاید ما ، غالبأ بر پایۀ تفسیر غلط وقایع گذشته است .
۳/ پس از آنکه عقیده ای را پذیرفتیم ، آنرا وحی منزل می پنداریم و فراموش می کنیم که آن عقیده فقط یک نظر است !
آیا عقایدی دارید که به درستی آنها یقین داشته باشید ؟ آیا نظرات دیگری هم هست که با عقیده شما مخالف و احتمالأ درست باشند ؟ اگر شما صاحب آن عقاید بودید ، چه تغییری در زندگیتان ایجاد می شد ؟
ادامه دارد …

اعتقاد ، عبارت از احساس اطمینان نسبت به درستی چیزی است . مثلأ اگر به هوشمندی خود اعتقاد داشته باشید ، این اعتقاد ، صرفأ یک نظریه نیست ، بلکه احساس اطمینان می کنید که فرد باهوشی هستید . این احساس اطمینان از کجا آمده است ؟

هر فرض یا نظر را بصورت رویۀ میز در نظر بگیرید . اگر میز پایه نداشته باشد به چیزی متکی نیست .

نظریه هم در صورتی بصورت عقیده در می آید که پایه هایی داشته باشد . این پایه ها که موجب اطمینان می شوند عمدتأ ناشی از تجارب مرجع هستند . مثلأ اگر معتقد باشید که فرد باهوشی هستید ، احتمالأ تجارب قبلی شما ( نمرات زمان تحصیل یا اظهار نظر دیگران ) باعث ایجاد این عقیده شده است .

البته ما برای احساس اطمینان ، محدود به تجارب گذشتۀ خویش نیستیم .

ما نیز مانند راجر بانیستر می توانیم از قدرت تصور خود به عنوان تجارب مرجع استفاده کنیم و نسبت به کارهایی که هنوز انجام نداده ایم ، در خویشتن احساس اطمینان بوجود آوریم . می توانیم هر نظریه را به عقیده مبدل کنیم . به شرط اینکه به قدرر کافی تجارب مرجع برای تأیید آن نظریه داشته باشیم .

کدامیک از دو جملۀ زیر صحیح است ؟
۱_ مردم ذاتأ خوب و درستکارند .
۲_ مردم نادرست هستند و فقط به منافع خود فکر می کنند .

آیا اگر در خاطرات و تجارب گذشته خود کاوش کنید ، تجارب مرجع کافی برای اثبات نادرستی و فساد مردم پیدا نمی کنید ؟ اگر فکر خود را متوجه خاطرات دیگر سازید ، آیا تجارب مرجع کافی برای درستکاری مردم سراغ ندارید ؟ هر نوع عقیده ای که برای خود ایجاد کنید ، از لحاظ خودتان صحیح خواهد بود .

اگر احساس اطمینانی که نسبت به چیزی داریم ، محکم و خلل ناپذیر باشد ، ممکن است ما را یاری دهد که به هدف های بسیار بزرگ ، دست یابیم ، و ممکن است مارا کور کند و نتوانیم حقایق را ببینیم ؛ حقایقی که شاید اثری همیشگی بر زندگی ما داشته باشند .
آیا تاکنون با کسی برخورد کرده اید که بخاطر حفظ آن احساس اطمینان ، حاظر نباشید نظر تازه ای را بشنوید؟ اگر با چشم فرد دیگری به عقاید خودتان نگاه می کردید ، چه می دیدید ؟

اعتقاد ، منشأ همۀ رفتارهای ماست . بعضی از اعتقادات ، فقط بر یکی از جنبه های زندگی ما اثر می گذارند و بعضی دیگر به جنبه های گوناگون زندگی نفوذ می کنند . به عنوان مثال ، اعتقاد به نادرستی یک فرد بخصوص ، فقط بر روابط ،  با همان شخص مؤثر است ،  اما عقیده به اینکه   ” همۀ مرد نادرستند ” ممکن است بر بسیاری از روابط ، با دیگران ، مؤثر باشد .

عقاید کلی ( جهانی ) نظیر این عقیده ، مبتنی بر تعمیم هایی هستند که در زمان های دور د تحت شرایط فوق العاده پیدا شده اند . ممکن است آنها را به کلی فراموش کرده باشیم ، اما امروزه بطور ناخودآگاه بر اساس همان تعمیم ها می گیریم .
عقاید کلی اثری برزندگی ما دارند که حدی بر آن تصور نیست ، اما لازم نیست که این اثر حتمأ منفی باشد . یکی از عقاید کلی خود را عوض کنید تا اثر مثبت آن را بر همۀ جنبه های زندگی خود مشاهده کنید .

بعضی از باورها از بعضی دیگر نیرومندترند . احساس اطمینان درواقع دارای سه درجه است : نظر ، اعتقاد ، یقین . نظرات به اسانی قابل تغییرند ، زیرا مبنای آنها ادراکات و تصورات موقتی است . اعتقادات بسیار قویتر و محکمترند ، زیرا اساس آنها را تجارب فراوانی تشکیل می دهد که گاه با احساسات و عواطف نیرومندی همراه است . با وجود این ، می توان با طرح سئوالاتی انها را تا حدی متزلزل کرد . یقین ، معمولأ با چنان عواطف شدیدی همرا است که نه فقط انسان به درستی آن مطلب اطمینان کامل دارد . بلکه نسبت به آن تعصب می ورزد و حاضر نیست هیچ گونه بحث منطقی را که مخالفت عقیده اش باشد بشنود .

یقین  ، می تواند اثری سازنده و نیروبخش ویا نابود کننده داشته باشد . کدامیک از باورهای شما جنبه نظر دارد ؟ نسبت به کدامیک اطمینان بیشتری دارید ؟ کدامیک از آنها به سطح یقین نزدیک است ؟

فایدۀ اعتقاد چست ؟ اعتقاد باعث می شود که ملاکی در دست داشته باشیم تا بتوانیم بسرعت راهی برای فرار از رنج ها و کسب لذت ها پیدا کنیم . وقتی به درستی چیزی عقیده پیدا کردیم ، دیگر لزومی ندارد در هر مورد کار را از ابتدا شروع کنیم و درستی یا نادرستی چیزی را محک بزنیم .
گاهی در لحظات اوج ترس ، رنج و یا فشارهای عاطفی ، برای تسکین ناراحتی های خود به نوعی اعتقاد ، متوسل می شویم . مثلأ کسی که در عشق شکست خورده است ، ممکن است معتقد شود که در جهان عشق وجود ندارد .
بعضی از مردم که به درستی چیزی ایمان و یقین دارند ، در برابر هر عقیدۀ مخالفی مقاومت می کنند و گاهی رنج های فرساینده ، درد انزوا ، افسردگی و حتی مرگ را تحمل می کنند ، اما دست از باورهای خود برنمی دارند .

شما به چه چیزهایی ایمان دارید ؟ کدامیک از باورهای شما نیروبخش و سازنده و کدامیک تضعیف کننده است ؟

از آنجا که ایمان ، در انسان شور و شوق می آفریند ، لذا موجب حرکت و فعالیت می شود . کسی که به حقوق حیوانات ، بسیار اهمیت می دهد . دارای اعتقاد است . اما آنکه در اوقات فراغت خود با شور و شوق بسیار ، به سخنرانی و آموزش مردم می پردازد و با استناد به تحقیقات و تجارب آزمایشگاهی عواقب رژیم گوشتخواری را خاطرنشان می کند دارای ایمان است .

آیا در زندگی شما مواردی بوده است که با استفاده از نیروی ایمان ، قدرتی تازه برای رسیدن به هدف پیدا کرده و همۀ موانع را در هم شکسته باشید ؟ مثلأ اگر یقین داشته باشید که نباید اضافه وزن پیدا کیند ، شیوۀ دائمی و سالمی برای زندگی خود اختیار می کنید .اگر ایمان داشته باشید که “من در هر شرایطی، راهی برای رفع گرفتاری ها پیدا می کنم “خواهید دیدکه در سخت ترین حوادث نیز به شکل مناسبی عمل می کنید.
اگر نسبت به عقاید سازنده خود ، احساس اطمینان قویتری داشتید ، چه تغییرات ریشه داری در زندگیتان بوجود می آمد ؟ در این باره بیندیشید .

برای اینکه بتوانید عقاید صحیح خود را تقویت کنید تمرین زیر را انجام دهید :
۱/ عقیده ای را انتخاب و سعی کنید آنرا به صورت ایمان در آورید .
۲/ مرجع های تازه و قویتری نسبت به آن عقیده در خود بوجود آورید . به عنوان مثال اگر تصمیم دارید گوشتخواری را ترک کنید ، با افراد گیاهخوار صحبت کنید تا اثرات رژیم گیاهخواری را دریابید .
۳/ وقایعی را پیدا یا ایجاد کنید که احساسات شدیدی را نسبت به آن عقیده در شما ایجاد کند . مثلأ اگر می خواهید کشیدن سیگار را ترک کنید ، سری به بیمارستان ها بزنید و از بیمارانی که به علت سیگار کشیدن دچار عوارض شدیدی شده اند عیادت کنید .
۴/ بر اساس اعتقاد خود عمل کنید و قدم هایی کوچک و بزرگ بردارید .

مطالعۀ زندگی اشخاص چند شخصیتی ، اثرات نیروی عقیده را نشان می دهد . این افراد ، به علت عقیدۀ محکمی که دارند و قویأ فکر می کنند که شخص دیگری هستند ، تغییرات جسمانی در آنها بوجود می آید که کاملأ محسوس و چشمگیر است . رنگ چشم آنان عوض می شود ، بعضی علائم جسمانی در چهره شان پدیدار یا ناپدید می شود و حتی بطور موقت دچار بیماری هایی از قبیل مرض قند و فشار خون می شوند . همۀ این آثار بستگی به این دارد که بیمار در قالب کدام شخصیت فرو رفته باشد .

آیا در زندگی شما نیز دگرگونیهایی بر اثر تغییر عقیده پیدا شده است ؟