تبیان، دستیار زندگی

هجدهم ژانویه 1966

با تقدیم سلام

سلامتی و موفقیت جنابعالی را همواره از درگاه ایزد یكتا آرزو دارم. چند روز پیش با عده‌ای از دوستان درباره مسائل زیر که به صورت سؤال مطرح می‌شود، بحثی در گرفت. من ناچار برای این ‌كه این دوستان را قانع كرده باشم، به شما مراجعه و امیدوارم كه جواب صحیح آنها را از شما دریافت كنم.

1.آیا در دین اسلام، حق طلاق به زن نیز داده شده یا این ‌كه فقط حق طلاق متعلق به مرد است؟

"من شخصا معتقدم كه دین اسلام حق طلاق را به زن داده است".

2.آیا حجابی كه امروزه بانوان در كشورهای اسلامی دارند، مطابق حجابی است كه اسلام آورده است؟ یا این‌ كه حجاب زن از نظر اسلام، پوششی است كه زن می‌باید از خود بنماید، نه به صورتی كه امروزه در كشورهای اسلامی متداول است، چه اگر زنان اسلامی این چنین خود را بپوشانند، نمی‌توانند وظیفه خود را در اجتماع و كار كردن دوش به دوش مرد و پیشبرد اجتماع شركت كنند. توضیح شما، ان‌شاءالله قانع‌كننده خواهد بود.

3.چند دلیل برای این ‌كه دختر نصف پسر از سهم پدر و مادر ارث می‌برد، ذكر كنید.

4.آیا اسلام زن را پست و محقر و موجود ضعیف و پست قرار داده یا این‌كه به زن شخصیت بخشیده و مقامی ارجمند برای زن در اجتماع قایل شده؛ به چه دلیل؟

می‌توانم در انتظار دریافت جواب قانع‌كننده و درستی ازشما باشم؟ در خاتمه از درگاه خداوند توفیق خدمت به مردم مسلمان و اسلام را برای شما آرزو دارم. دو عدد كتاب "كلیات منظوم" و "فضلیت صلوه بر ذكر" مدتهاست جهت جنابعالی ارسال داشته‌ام. آیا آنها را دریافت كرده‌اید؟ ممنونم اگر از رسیدن آن مطلع شوم.

بسمه‌تعالی

1/2/1966

آقای آقایی عزیز

سلام بر شما و بر دوستان محفل بحث شما. از خدای یكتا خواستارم همواره تندرست و از نشاط ایمان و نیكوكاری بهره‌مند باشید.

نامه 18 ژانویه شما رسید. قبلا نامه دیگری همراه با دو کتاب از شما رسید و بسی متشكرم. كوشش شما در آشنا ساختن علاقه‌مندان به مسائل اسلامی از راه نشر كتاب‌های سودمند و بحث‌های جلسات دوستانه، مایه خوشوقتی است و امیدوارم در كار خود موفق باشید.

درباره سؤالاتی كه طرح كرده‌اید، قبلا باید بگویم كه هر یك از سؤال‌ها، موضوع یك رساله یا مقاله می‌تواند باشد و پاسخ به آنها طی یك نامه، كافی به نظر نمی‌رسد. در زمینه مسائل مورد نظرتان، رساله‌ها یا مقاله‌هایی كه تا حدودی سودمند است، نوشته شده و به تدریج برایتان خواهیم فرستاد و اینك پاسخ سؤالات به اختصار:

1.اگر ازدواج به صورت عادی انجام گیرد، زن حق طلاق ندارد، ولی زن می‌تواند موقع قرارداد ازدواج برای خود، حق طلاق در شرایط خاصی به وجود آورد. در عین حال، حق طلاق مرد نیز شرایط و محدودیت‌های خاصی دارد.

2.حجاب اسلامی این است كه زنان مسلمان بدون آرایش و ساده بیرون آیند و دست‌ها تا مچ، پاها تا مچ، و غیر از صورت، جاهای دیگرشان در لباس پوشیده باشد و چادر و توابع آن لازم نیست. زن می‌تواند با داشتن حجاب اسلامی، چنان لباس بپوشد كه هم باحجاب باشد و هم لباسش، دست و پاگیر او نباشد و چابك و چالاك بتواند زندگی كند.

3.از آنجا كه در شرایط عادی زن شوهر دارد و هزینه‌های عادی زندگی او با شوهر است، اگر فرض كنیم از دارایی معمولی هر كس، یك سوم خرج هزینه‌های جاری زندگی و یك‌سوم خرج هزینه‌های تفننی و غیرعادی و یك‌سوم پس‌انداز می‌شود، بهره زن و مرد یكسان از كار درمی‌آید. زیرا از مال، یك‌سوم صرف مخارج مشترك زندگی می‌شود و به مسئول آن، یعنی مرد سپرده می‌شود و یك‌سوم برای خود مرد در نظر گرفته می‌شود و به خود او داده می‌شود و یك‌سوم برای خود زن در نظر گرفته و به خود او داده می‌شود.

4.در نصوص اسلامی، زن به هیچ وجه تحقیر نشده است. تنها در برخی از روایات و عبارات دیگر جمله‌هایی به چشم می‌خورد كه شاید در نظر انسان اینطور جلوه كند. این روایات و عبارات در دست و دهان كسانی كه از روی خودخواهی می‌خواهند زن را استثمار كنند فراوان دیده می‌شود. در صورتی كه اولا این روایات بسیار معدود و كم است ثانیا اصالت آنها معلوم و محرز نیست و ثالثا مفاد آنها آنطور كه این تحقیركنندگان زن وانمود می‌كنند، نیست.

به هر حال آنچه لازم است بگویم، این است كه تا آنجا كه من مطالعه كرده‌ام و ادعا نمی‌كنم كه مطالعه من صد درصد كامل است، هیچ دلیل معتبر اسلامی سراغ ندارم كه زن را انسانی كم‌ارزش بشمارد، به این جهت كه زن است و مرد نیست.

5.در نظام اجتماعی اسلام، كم و بیش تفاوت‌هایی میان وضع زن و مرد دیده می‌شود. این تفاوت‌ها متناسب با اختلافات طبیعی زن و مرد از یك طرف و عنایت و اهتمام اسلام به فضیلت و پاكی و تكامل انسانی مرد و زن از طرف دیگر است و تا آنجا كه من درك می‌كنم، جنبه كاستن از ارزش شخصی و اجتماعی زن ندارد. امیدوارم این توضیحات كوتاه و مختصر، مبنای بینش صحیحی درباره حقوق زن در اسلام باشد.

والسّلام علیكم و رحمة الله و بركاته       

محمد حسینی بهشتی           13/11/1344