در میان سیارات منظومه شمسی زحل با اقمارش یک منظومه کوچک در درون این خانواده بزرگ شمرده میشود که پر از اسرار و شگفتی هاست. میان بعضی از اقمار ارباب حلقه ها اتفاقات و داد و ستد های مرموزی جریان دارد.
تصویر دافنیس که در حلقه های زحل موج ایجاد میکند. عکس از ناسا
با اینکه قمر دافنیس زحل فقط 8 کیلومتر قطر دارد اما تأثیر عجیب آن بر حلقه A باعث ایجاد موج های بلندی در این حلقه میشود. این نزدیکترین تصویر از دافنیس است که تا به حال سفینه فضایی کاسینی تهیه نموده. دافنیس در خلاء یا شکاف کیلر قرار داد. با اینکه قطر این خلاء 42 کیلومتر است، اما مدار نا متعارف یا گریز از مرکز دافنیس 9 کیلومتر فاصله در آن ایجاد میکند و در نتیجه خود دافنیس تا 17 کیلومتر در این خلاء بالا و پائین میرود. شاید این تفاوت زیاد چشمگیر نباشد، اما در داخل این خلاء چنین حرکت متغییر و ناپایدار موج های بلندی را در لبه های حلقه بوجود می آورد. اولین بار در سال 2005 کاسینی با جستجو و سر زدن به هر نقطه زحل دافنیس را در درون خلاء کیلر آشکار ساخت. این هم اولین تصویر دافنیس است که بیش از یک نقطه درشت نیست. برای نمای نزدیکتراینجا را کلیک کنید.
جابجایی اکسیژن از انسلادوس به تیتان
یکی از این داد و ستد میان زحل و اقمارش دانشمندان را بر این داشت تا از تلسکوپ فضایی کاسینی که در این دنیای اسرار آمیز در گردش است، استفاده کنند و دریابند که چگونه اکسیژن در سطح قمر یخی تیتان تمام شده. وجود اتم های اکسیژن در این قمر یخی میتواند اساس خوبی را برای حیات اولیه فراهم سازد.
قضیه از این قرار است که ذرات شامل مولکول های آب از انسلادوس به تیتان سفر میکنند. در سطح انسلادوس پروسه جاری شدن با روشی آغاز میشود که به آن روش " وفاداری دیرینه" میگویند. این روش به یاد آبفشان وفاداری دیرینه در پارک ملی سنگ زرد امریکا نامگذاری شده.
اما چگونه این انتقال یا جابجایی انجام میشود؟ فشار گاز که به آهستگی در درون انسلادوس ایجاد میشود، گهگاهی بصورت تصادفی مانند آبفشان های گرم به بیرون فوران میکند. برخلاف آبفشان های زمینی و حتی آبفشان های قمر آیو مشتری، در این آبفشان ها ذرات شارژ داری دیده شده که از مگنتوسفر یا کره مغناطیسی زحل می بارند و در زیر سطح نیروی را ایجاد میکند که بعد در سطح بصورت آبفشان های گازی فوران میکند. ذرات شارژ دار باریده شده از مگنتوسفر زحل در سطح انسلادوس عمدتأ از الکترون های ترکیب شده که در کمربند تابشی زحل قرار داشته و میتوانند مولکول ها را در زیر سطح بشکنانند. این پروسه که به پرتوکافت (radiolysis) مشهور است، شبیه نورکافت یا تجزیه شیمیایی بر اثر نیروی تابشی می باشد که در آن نور خورشید میتواند مولکول ها را در داخل یخ ها متلاشی سازد.
سپس مولکول های متلاشی شده با نیروی فعال چرخانی که سطح این قمر را دوباره هموار ساخته عمیقتر و عمیقتر به زیر سطح آن میرود. باید گفت سیارک یا شهاب های که همیشه با سطح انسلادوس برخورد میکند مواد سطح را به بالا پرتاب میکند.
وقتی دانه های یخی که تغییر شیمیایی یافته اند با مواد یخی زیر سطح مانند آمونیاک، متان و دیگر هیدروکاربن ها تماس پیدا میکند، چنان گاز های ناپایداری را به بار می آورند که میتواند به بیرون فوران کند. این گونه گاز ها بصورت توده های بوجود می آید که کاسینی بار ها تصاویر آنها را تهیه نموده.
طی چند دهه بخصوص از زمانی که این گونه توده های گازی کشف شده که از قطب جنوب انسلادوس فوران میکنند دیده شده که بعضی از مولکول های آب از انسلادوس فرار کرده و بعد بصورت ذرات خنثی و شارژدار از هم پاشیده شده و در سراسر کره مغناطیسی زحل پخش میشوند.
منبع:پارس اسکای
