گزارش فارس از نشست وبلاگ نویسی، شعر و رسانههای مدرن
بیابانكی: امروز دیگر شعر رسانه نیست
خبرگزاری
فارس: سعید بیابانكی گفت: شعر یك زمانی ابزار و رسانه در اختیار دولتها و
قدرتها بود اما الان دیگر اینجور نیست. چون امروز دیگر شعر رسانه نیست.
قبلا شعر یك قدرت رسانهای مانند تلویزیون امروز داشت.
به
گزارش خبرنگار فارس سعید بیابانكی كه در نشستی با عنوان وبلاگ نویسی، شعر
و رسانههای مدرن سخن میگفت با بیان تاریخچه وبلاگ نویسی و رایانه در
ایران گفت: در ابتدا نوشتن متن فارس در رایانه بسیار دشوار بود و مجبور
شدیم تا زمانیكه این تكنولوژی بیاید از رسمالخط فینگلیش استفاده كنیم اما
با كمال تعجب میبینیم كه قبل از انقلاب هم پیشنهاد استفاده از چنین خطی
را دادهاند و عدهای گفتهاند كه رسمالخط فارسی را عوض كنید و بجایش با
حروف انگلیسی بنویسید؛ اتفاقی كه در تاجیكستان امروز افتاده است و
شورویها این بلا را سر خط فارس در تاجیكستان آوردهاند. هر فرهنگی را كه
میخواهند از بین ببرند ابتدا خط و زبان آن را از بین میبرند.
وی افزود: فردوسی با شاهنامه خط و زبان فارسی را نجات داد فردوسی
كاری كرد كه ایرانیها مسلمان شوند اما ایرانی بمانند همین الان هم
ترانههای فارسی در تاجیكستان باعث زنده ماندن زبان فارسی شده است وگرنه
خط فارسی در آنجا از بین رفته است بنابراین كسانی كه الان شعر میگویند
خودشان را دست كم نگیرند شعر زیر ساخت زبان فارسی است.
بیابانكی در ادامه اظهار داشت: آمار جالبی درباره وبلاگهای فارسی
وجود دارد كه وبلاگهای فارسی در رده چهارم وبلاگهای دنیا هستند اگر توجه
كنید میبینید كه تعداد خود فارسی زبانان نسبت به دیگر زبانان رایج دنیا
بسیار پایینتر است اما باید جامعهشناسان این پدیده را تحلیل كنند كه آیا
این استقبال فارسی زبان از وبلاگ به شرایط اجتماعی - فرهنگی ایران كنونی
برمیگردد یا مربوط به نفس زبان فارسی است.
این شاعر در ادامه گفت: وبلاگ مانند كاغذ سفیدی است كه هیچ هویتی
ندارد نویسنده است كه به وبلاگ هویت میدهد وبلاگ مانند فیلمی است كه
نویسنده، كارگردان و بازیگر همه یكی هستند. نكته قابل توجه این است كه در
وبلاگها ما با دو مخاطب روبرو هستیم یكی بازدید كنندهها و دیگری
خوانندهها. نسبت خوانندگان بسیار كمتر از بازدید كنندهها است و این
خوانندگان و بازدیدكنندگان تفاوتهای ماهیتی دارند. اگر شما كتاب را با
وبلاگ مقایسه كنید میبینید كه ممكن است یك كتاب 5 هزار نسخه شمارگان
داشته باشد اما 100 هزار نفر خواننده داشته باشد در صورتیكه در وبلاگ قضیه
عكس است یعنی ممكن است 100 هزار بازدید كننده داشته باشد و تنها 20 هزار
نفر خواننده داشته باشد.
بیابانكی در ادامه تعاملی بودن وبلاگ را از دیگر تفاوتهای این رسانه
عنوان كرد و افزود: یكی از معایب این فضا، ایجاد اعتماد به نفس كاذب برای
وبلاگ نویسها است. ممكن است وبلاگی از نظر ساخت ادبی چندان قابل توجه
نباشد اما به دلیل اسم خاص یا موضوع خاص بسیار مورد توجه قرار بگیرد ممكن
است فردی در فضای مجازی به عنوان شاعر یا نویسنده یا روزنامهنگار مطرح
شود اما در فضای واقعی محلی در شعر و ادبیات نداشته باشد.
این شاعر در ادامه اشارهای به تفاوت ماهیتی شعر در زمانهای متفاوت
داشت و گفت: شعر یك زمانی ابزار و رسانه در اختیار دولتها و قدرتها بود
اما الان دیگر اینجور نیست چون دیگر شعر رسانه نیست در زمان قبل شعر یك
قدرت رسانهای مانند چیزی كه الان تلویزیون دارد، داشت. مثلا زمان یكی از
پادشاهان سامانی اتفاقی افتاد و رودكی به عنوان فردی كه هم شاعر، هم
نوازنده و هم خواننده خوبی بود توانست به عنوان یك رسانه مستقل عمل كند و
با شعر خود پادشاه را به پایتخت برگرداند در آن زمان 40 شتر زر به رودكی
جایزه دادند چون با یك رسانه طرف بودند نه با یك شخص.
وی افزود: شعر در روزگار ما صرفا به یك هنر تبدیل شده كه در خلوت
خود آن را میخوانیم. دیگر شاعری شغل نیست ولی شاید بتوان به مشغولان دیگر
هنرها را شاغلان آن هنر هم خواند. از سوی دیگر به دلیل اینكه شعر صرفا متن
است و انتشار متن زمان بسیار كمتری می خواهد به همین دلیل ما در عرصه
وبلاگ نویسی با وبلاگهای ادبی بیشتر سر و كار داریم و وبلاگهای ادبی
بیشتر ایجاد شدهاند.
بیابانكی گفت: در روزگار ما وبلاگ خدمت بزرگی به شعر و ادبیات كرده
است. مثلا بازدید كنندههای وبلاگ خودم از كشورهای دیگر بارها گفتهاند كه
وبلاگهای شعر فارسی تحول بزرگی در زندگی آنها ایجاد كرده است. مهاجران
نسل دوم و سوم فارسی زبان كه الان در كشورهای دیگر زندگی میكنند در تمام
روز با زبان فارسی ارتباطی ندارند اما در 10 سال اخیر ارتباط آنها با
وبلاگهای فارسی و شعر و ادبیات باعث شده كه ارتباط محكمی با زبان فارسی
داشته باشند و نسبت به مهاجران نسلهای قبل فارسی را بهتر صحبت میكنند.
این شاعر در ادامه اظهار داشت: اتفاق دیگری كه در پیوند وبلاگ و شعر
افتاده است اصل ایجاز است و این باعث ایجاد یك ژانر ادبی جدید در زبان
فارسی شده است اینقدر كه در سالهای اخیر داستانهای مینیمال و شعرهای
كوتاه ارزشمند ایجاد شده در سالهای قبل وجود نداشت و این به دلیل ماهیت
وبلاگ نویسی و ملزومات مربوط به آن است.
وی همچنین 15 روش برای اینكه وبلاگ چسبناكی داشته باشیم را برشمرد و
گفت: منظور از وبلاگ چسبناك این است كه بازدید كنندهها و خوانندههای
ثابت داشته باشیم و این خوانندهها در حوزه شعر و ادبیات صاحب نظر باشند.
بیابانكی منظم به روز شدن وبلاگها، پیوندهای خوب وبلاگی، كامنتهای
طولانی برای دیگر وبلاگها، بیان محترمانه و صمیمانه، استفاده از مطالب
دنبالهدار، برخورداری از دایره واژگانی گسترده، قالب وبلاگ ساده و سبك،
تعداد پستهای كم، واكنش نشان ندادن به كامنتهای توهین آمیز، استفاده
كردن از سخنان بزرگان و مشاهیر، واكنش نشان دادن به مسائل ادبی و فرهنگی و
معرفی كتابهای تازه را از مهمترین روشها برای افزایش بازدید كننده و
تأثیرگذاری وبلاگهای ادبی و فرهنگی خواند.
بیابانكی در پایان در پاسخ به این سؤال خبرنگار فارس كه تعاملی بودن
فضای وبلاگ چه تأثیری بر شعر معاصر فارسی گذاشته است گفت: این فضای تعاملی
یك فضای نقد سالم و صریح را ایجاد كرده كه خوانندهها بلافاصله میتوانند
نظر خود را درباره شعر بیان كنند در گذشته من به عنوان یك شاعر نمیدانستم
كتابم را چه كسانی میخوانند و نظرشان چگونه است. الان هم به شاعران
حرفهای كه با این فضا بیگانهاند توصیه میكنم كه اگر خودشان اهل این فضا
نیستند یك نفر را به عنوان مدیر وبلاگشان بگذارند تا از غافله شعر و
ادبیات معاصر جا نمانند. قطعا شعر شاعری كه نظر مخاطب را میداند با شعر
شاعری كه نمیداند نظر خوانندگان چگونه است، متفاوت است.