هواپیماها غالبا" از دو نوع سوخت استفاده میکنند :
1 - بنزین : ( Petrol of Gasoline )
یک نوع استاندارد از سوخت هواپیما میباشد ، اما این سوخت در سه درجه متفاوت وجود دارد.
. با رنگ زرشکی 145/115
. با رنگ سبز 130/100
. بدون رنگ 73
نسبتهای ذکر شده با درجه اکتان آنها تعیین میشود و تفاوت چندانی با هم ندارند و تفاوت جزئی در ترکیبات انها میباشد و ترکیبات آنها نیز نسبت به تراکم موتورهای مختلف تعیین میشود هر چند قابلیت انتقال آنها به درجه اکتان بستگی ندارد و تمام این سوختها نقطه اشتعالی در حدود 40- درجه دارا میباشند.
2 - نفت : ( Kerosene )
سه نوع سوخت نفتی برای موتورهای توربینی وجود دارد :
. Avtur یا ( ATK ، JP1 )
نقطه اشتعال آن بالای 8/37 درجه میباشد و بادو درجه مختلف وجود دارد.
. Avtag یا ( ATC ، JP4 )
نقطه اشتعال آن 20 - درجه میباشد و این درجه اشتعال به نوع گازوئیل آن بستگی دارد.
. Avcat یا ( ATC ، JP5 )
نقطه اشتعال آن 65 در جه میباشد و این سوخت مخصوص هواپیماهای وابسته به نیروی دریایی میباشد .
به سوخت مورد استفاده در هواپیماها مواد ضد غبار و ضد مه افزوده میشود و اینکار خطر اشتعال را در تصادفات بسیار کم میکند که با گذشت زمان این تکنولوژی نیز گسترش می یابد و آزمایشات بخصوصی در این مورد از سال 1985 شروع شده و دستخوش تحولات جدیدی شده است .
انتظار میرود مواد سوختی جدیدی در صنعت هواپیمایی در سالهای آینده بکار برده شود .
خواص فیزیکی سوختها : ( Physical properties of fuel )
بدیهی است سوختهای بنزینی و سوخت نفتی jp4 در فشار و دمای معمولی و داخل ظرفهای مشخص مشتعل میشوند ولی سوختهای jp1 و jp5 تحت این شرایط مشتعل نمیشوند ولی ممکن است در سقوط هر هواپیما مقداری از این سوختها به روی قسمتهای داغ موتور پاشیده شده و ایجاد خطر نماید و به یکباره مشتعل شود .
jp1 به سهولت آتش میگیرد و تولید گرمای زیادی میکند . مثل وقتی که سوخت نفتی و jp4 آتش میگیرند . هر چند گسترش شعله در هر کدام از سوختها متفاوت میباشد . با انجام آزمایشات متعدد جدول زیر را نتیجه داده است که مقدار گسترش شعله را نشان میدهد :
Fuel : rate of flame spread
Avgas : 215 -245 m/min
Avtur : 30 m /minorfess
سرعت پخش شعله میتواند تندتر از جدول بالا باشد به شرطی که سوخت به شکل گاز درآمده باشد .
مخازن سوخت : ( Fuel tanks )
مخازن سوخت بکار رفته در هواپیما از لحاظ تعداد و ساختمان متفاوت هستند ولی همه آنها در هر هواپیما به هم وصل میباشند که این محل معمولا" میتواند بال و یا جاهای دیگر بدنه هواپیما باشد ، مخازن سوختی که عمدتا" در هواپیما کاربرد دارد عبارتند از :
. تانکهای غیر قابل انعطاف یا تانکهای محکم و سفت : ( Rigid tanks )
این تانکها معمولا" ورقه هایی از جنس آلومینیوم یا دورآلومین هستند که داخل این مخازن تیغه هایی تعبیه شده ت از جابجایی زیاد سوخت در داخل جلوگیری کند که البته این جابجایی ها در حرکت های چرخشی هواپیما زیاد است .
. مخازن اصلی : ( Integral tanks )
این مخازن قسمتی از ساختمان بدنه هواپیما میباشد که بصورت مخازن نفوذ ناپذیری ساخته شده اند و این مخازن عمدتا" در بالهای هواپیما دیده میشود ولی در نقاط دیگر بدنه هواپیما نیز ممکن است وجود داشته باشد. هر حادثه و تصادف و برخوردی میتواند این مخازن را از شکل طبیعی خود خارج کند و یا باعث شکاف اتصالات و حرکت سوخت شود .
. مخازن قابل انعطاف : ( Flexible tanks )
این مخازن جعبه هایی قابل انعطاف از جنس پلاستیک و یا مشابه آن میباشد که توسط موادی بطور مناسب در بالها و یا نقاط دیگر بدنه تعبیه شده اند و این مخازن بوسیله فشار و پیچ هایی دو سر دنده ای در خود محکم شده اند. مزیتی که این نوع مخازن دارند این است که تکان هایی که بر اثر حوادث مختلف بوجود می اید اغلب آسیبی به این مخازن نمیزند مگر اینکه این مخازن توسط فلزات نوک تیز و دندانه دار بریده شود . ، هر چند از معایب این نوع مخازن میتوان از انتشار بخارات سمی که در اثر احتراق و سوختن خود این مخازن بوجود می آید را نام برد .
مخازن سوخت کمکی : ( Auxiliary tanks )
این مخازن در بیشتر هواپیماهای با طول پرواز زیاد بکار گرفته میشود و در محل های مناسبی از هواپیما مثل زیر بال یا بدنه و یا نوک بالها به مخازن اصلی اضافه میشوند و گهگاهی نیز در خود بدنه هواپیما کار گذاشته میشوند .
قابل ذکر است مخازنی که در نوک بالها استفاده میشود حتما" باید از جنس فایبر گلاس ساخته شده باشد ولی مخازن بزرگتری نیز هستند که از فلزات ساخته شده اند تا فشارهایی را که به آنها وارد میشود را تحمل کنند با توجه به اینکه اغلب سوخت این مخازن در ساعات اولیه پرواز به مصرف میرسند لذا این سوختها سبب افزایش احتمال آتش سوزی نمیشوند و اگر حالت اضطراری برای هواپیما در حین پرواز اتفاق بیافتد خلبان میتواند این مخازن را از هواپیما جدا کند.
