HTML 5 چشم انداز وب
Html همواره زبان اصلی نشانه گذاری در وب بوده. این زبان هرچند در ابتدا بعنوان زبانی برای شرح معنایی اسناد علمی طراحی شده بود ، اما با گذشت زمان، طراحی آن بگونه ای پیش رفت که آنرا قادر ساخت تا انواع دیگر اسناد را نیز پوشش دهد.
در این مبان محدوده ای که هچنان بطور مناسب مورد توجه قرار نگرفته است محدوده سربسته برنامه های کاربری تحت وب (web applications) می باشد.Html 5 علاوه بر اینکه بعنوان نسخه بعدی Html 4.0.1 و همچنین XHTML 1.0 پیشنهاد شده است، تلاشی است برای تصحیح این موضوع با توجه به فعالیت ها و موضوعاتی که در چند سال اخیر مطرح شده اند.
تاریخچه
فعالیت HTML 5 در اواخر سال 2003 میلادی بعنوان اثباتی برای این مدعا آغاز شد که :" امکان توسعه فرمها در HTML 4 بگونه ای موجود است که بسیاری از ویژگیهای معرفی شده در xforms 1.0 را شامل شود، بدون اینکه پویشگرها نیازمند پیاده سازی موتورهای پرداخت، ناسازگار با صفحات html موجود باشند".
در سال 2004 میلادی Apple ، Mozilla و Opera همکاری خود را برای پیشبرد این هدف اعلام کردند و فعالیت خود را تحت گروه WHATWG آغاز کردند. در سال 2006 ، W3C علاقه خود را در این زمینه اعلام کرد و اقدام به ایجاد گروهی بمنظور همکاری با WHATWG و با هدف توسعه HTML5 نمود. گروه مذکور در سال 2007 آغاز به کار کرد و Apple ، Mozilla و Opera نیز به W3C این اجازه را دادند تا مشخه های جدید را تحت کپی رایت W3C منتشر کند.
بدین ترتیب در اوایل سال 2008 ، HTML 5 به عنوان جهت دهنده جدیدی برای توسعه وب معرفی شد. مشخصه های جدید HTML5 بیشتر بر روی Web Application ها و معرفی صدا و تصویر بعنوان رسانه سطح اول در وب متمرکز شده است که با استاندارد سازی این قابلیت ها توسط W3C بالتبع فراگیری و کاربرد آنها هموار تر خواهد شد.
از دیگر قابلیت های پیش بینی شده در HTML 5 ، ارایه مشخصه هایی برای نمایش دادن عناصر آشنای صفحات مانند سرصفحه (Header)، راهبری(Navigation) و پاورقی(Footer) می باشد.
مدیریت ذخیره اطلاعات در سمت کاربر (Client) نیز یکی دیگر از نکات برجسته HTML 5 است.
تعریف سند HTML 5
نسخه های قدیمی HTML و XHTML براساس گرامرشان (Syntax) تعریف می شدند در حالیکه HTML 5 برحسب DOM تعریف مشود(ساختاری درختی که بصورت داخلی توسط پویشگر برای نمایش سند استفاده می شود) .
مزیت تعریف HTML 5 بر اساس DOM این است که زبان می تواند بطور مستقل از گرامرش تعریف شود. اصولا دو نوع گرامر برای نمایش اسناد HTML وجود دارد. یکی ترتیب HTML (که بعنوان HTML 5 شناخته می شود) که اشاره به گرامر برگرفته شده از SGML در نسخه های اولیه HTML دارد و بگونه ای تعریف شده که با نحوه برخورد پویشگرها با HTML سازگار باشد.
<!DOCTYPE html>
<html>
<head>
<title>An HTML Document</title>
</head>
<body>
<h1>Example</h1>
<p>This is an example HTML document.</p>
</body>
</html>
دیگری ترتیب XML (که بعنوان XHTML 5 شناخته می شود) که اشاره به گرامر XML 1.0 دارد و با فضای نام مشابه XHTML 1.0 تعریف میشود.
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">
<head>
<title>An HTML Document</title>
</head>
<body>
<h1>Example</h1>
<p>This is an example HTML document.</p>
</body>
</html>
پویشگر ها از MIME type برای تفاوت قایل شدن میان این دو نوع گرامر استفاده می کنند و دیگر تشخیص این تفاوت بر اساس DOCTYPE نمی یاشد و لذا استفاده از DOCTYPE در گرامر XML ضرورتی ندارد (مگر در موارد خاص) .
هر سندی که با نوع html/text مشخص شده باشد باید نیازهای مربوط به ترتیب HTML را برآورده کند و هر سندی که با XML MIME مانند application/xhtml+xml مشخص شده باشد نیز باید شرایط ترتیب XML را برآورده کند.
نکته دیگری که در این میان قابل توجه است مشخص کردن character encoding می باشد . که توصیه می شود بکمک HTTP Content-Type header تعریف شود و اگر دسترسی به تنظیمات سرور ندارید در حالت HTML از عنصر <meta> در header و در حالت XHTML مطابق تعریف XML از خاصیت encoding در تعریف سند استفاده شود.
html serialization: <meta charset="UTF-8">xml serialization : <?xml version="1.0" encoding="UTF-8">
نگاهی به عناصر جدید
عناصر ساختاری و توصیفی:
هرچند طراحان معمولا با حفظ اصول اولیه سعی در ساختار شکنی برپایه خلاقیت های گرافیکی در صفحه آرایی و ارایه جلوه های بصری سازگار با محتویات وب سایت ها دارند لکن در هر حال اغلب صفحات مشخصه های مشترکی در بر دارند.
معمولا این ویژگی های مشترک مانند header ، footer و غیره را بکمک تگ div و با id ها و یا class های مشخصی پیاده سازی می کنیم. تجربه شخصی من کم کم به این سو متمایل شده که همواره در layout های مختلف این ساختار را با اسامی توصیفی یکسانی بکار ببرم تا درنهایت نشانه گذاری شفاف تر و خوانا تری بدست بیارم که حداقل در مراجعات بعدی بسهولت قابل بررسی باشد.
حال در HTML 5 با در نظر گرفتن این نکته و همچنین کمک به ساختار معنایی HTML ، عناصر جدیدی معرفی شده اند که علاوه بر این به نرم افزارهای شناسایی کننده و پویشگر ها نیز کمک می کند تا فهرست مناسب تری از محتویات صفحه ایجاد کرده و به کاربر در پیمایش صفحات کمک کنند. این عناصر عبارتند از:
<header> این عنصر شمال اطلاعاتی مقدماتی برای یک بخش از صفحه و یا کل صفحه می شود که می تواند همان سربرگ معمولی با اطلاعات برند و یا فهرست کامل محتویات باشد.
<nav>این عنصر برای بخشی از سند که شامل لینک هایی به دیگر صفحات و یا لینکهای داخلی صفحه می شود درنظر گرفته شده است. البته لزومی ندارد که تمام لینک ها در این عنصر قرار گیرند ، صرفا لینک های اصلی.
<section>این عنصر بیشتر شبیه به همان تگ div می باشد که به منظور جداکردن قسمت های مختلف سند تعریف به کار می رود و درواقع تعریف کننده عمومی بخش های صفحه می باشد.
<article>معرف بخشی از صفحه است که به ماهیتی مستقل دارد مانند یک پیام وبلاگ یا محتویات یک بحث در انجمن.
<aside> بیانگر محتویات در ارتباط با بخش اصلی سند می باشد که معمولا در یک نوار کناری به نمایش در می آید مانند پیام های مرتبط در یک وبلاگ و غیره.نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که این عنصر لزوما مفهموم نوار کناری (side bar) را ندارد و بیشتر شبیه به سوتیتر می باشد.
<footer> همانطور که از نامش پیداست برای نمایش اطلاعات پایانی یک بخش و یا کل صفحه استفاده می شود.
صدا ، تصویر و پویانمایی :
صدا و تصویر یکی از مهم ترین رسانه های اطلاع رسانی می باشند اما HTML فاقد عناصری برای پشتیبانی این رسانه ها است. به همین دلیل سازندگان وب سایت ها عمدتا به ملحقاتی چون Flash روی آورده اند.
HTML 5 با معرفی audio و video سعی در برطرف کردن این کاستی دارد. علاوه بر این عناصر دیگری مانند <canvas> که به منظور خلق تصاویر دوبعدی و پویانمایی با کمک DOM و JavaScript معرفی شده است، نیاز به ملحقاتی چون Flash و Silverlight را به حداقل می رساند.
قابلیت های دیگر : از دیگر قابلیت های HTML 5 می توان به گستره API های معرفی شده و مزایای که برای آینده برنامه های کاربردی در وب خواهند داشت اشاره کرد
چه زمان HTML 5 به اتمام می رسد
پیش بینی می شود که تا سال 2012 میلادی ، HTML 5 به مرحله قابل انتشار برسد و البته تا تکمیل آن و بخصوص پذیرفته شدن و پیاده شدن در پویشگر ها راه طولانی ای در پیش است اما هم اکنون هم بسیازی از این خواص قابل استفاده می باشند.هرچند بعضی ها نا امیدانه تر به این مساله نظر انداخته اند.
