با گذشت بیست سال از اختراع اینترنت و گسترش روزافزون آن، این ابزار ارتباطی به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی انسان‌ها تبدیل شده است. اما در این دو دهه، اینترنت چه تاثیری بر پیشرفت و تکامل انسان داشته است؟
خیلی‌ها کارشان با اینترنت است و بدون اینترنت زندگی چنین افرادی لنگ می‌شود. سرگرمی و تفریح خیلی‌های دیگر هم اینترنت است. اینترنت یک منبع عظیم اطلاعاتی است که هر چیزی را می‌توان در آن یافت، اما همین موضوع باعث شده بحث و جدل‌های زیادی بین دانشمندان دربگیرد که این پدیده چه بلایی بر سر ذهن‌های ما انسان‌ها آورده یا خواهد آورد.
به گزارش گیزمودو، دانشمندان به دو دسته تقسیم شده‌اند. یک دسته معتقدند اینترنت بسیار مفید و سازنده است و دسته دیگر، آن را عامل تمام کندذهنی‌های بشر امروز می‌دانند.
کلی شرکلی، نویسنده مقاله «فزونی شناخت: خلاقیت و بخشش در عصر ارتباطات»، جزو دسته طرفدار اینترنت است. او در مقاله‌اش چنین نتیجه‌گیری کرده که اینترنت دارای یک اثر افزایشی در خروجی تعقل و تفکر جامعه بوده. وی به اینترنت به چشم یک نسخه عظیم علمی می‌نگرد و می‌گوید: «وجود منابعی چون ویکی‌پدیا به هرکسی این امکان را داده که در وقت آزادش یک کار تولیدی و سازنده انجام دهد».
البته وی تاکید می‌کند که تماشای برخی فیلم‌ها روی یوتیوپ هرگز نمی‌تواند نشانه روشنفکری از نوع های‌تک باشد، اما اینترنت منبعی جدید است و حالا زمان آن رسیده است که مشخص کنیم چگونه می‌توانیم از آن برای ساخت جهانی بهتر استفاده کنیم. وی در پایان مقاله‌اش شبکه اینترنت را به سوختی تشبیه کرده که برای پیشرفت عقلانی جامعه قرن بیست‌ویکم ضروری است. شرکلی دور کردن افراد جوان را از تلویزیون و بردن به سمت رسانه‌ای که در آن خواندن و نوشتن جزو ضروریات است، از دیگر مزایای اینترنت برمی‌شمرد.
اما نیکولاس کار در جبهه مخالف شرکلی قرار گرفته است. وی با نوشتن مقاله‌ای با عنوان «اینترنت ما را کودن‌تر می‌کند»، ادعا کرده که فزونی اطلاعات روی اینترنت باعث می‌شود طبقه‌ای از «متفکران سطحی و پریشان» به وجود آیند.
البته وی به تحقیقات زیادی که در این زمینه انجام گرفته نیز استناد کرده است. یکی از مطالعاتی که کار به آن استناد کرده، تحقیقی است که در دانشگاه کورنل انجام شده و نشان داده که گرچه اینترنت باعث ارتقای برخی از خصوصیات انسانی می‌شود، اما در کنار آن ضعف‌هایی را نیز در فرایندهای شناختی سطوح بالا مثل خلاصه کردن لغات، اندیشه، بازتاب‌ها، حل مسئله به صورت استنتاجی، تفکر انتقادی و تصورات نیز به وجود آورده است.
کار در مقاله‌اش به اهمیت خواندن کتاب اشاره کرده و گفته است: «مطالعه کتاب باعث خواهد شد نوعی انضباط ذهنی که بسیار هم باارزش است، برای ذهن‌های ذاتا کم‌توجه ما به وجود آید و این درصورتی است که اینترنت تمام آن گرایشات را به سمت عدم توجه سوق می‌دهد. من نگران نسل آینده‌ام که نتواند خود را از این باتلاق حواس‌پرتی که اینترنت مسبب آن است، نجات دهد».
شاید باید حق را به هردوی این نویسندگان داد. مثال همان چاقوی معروف است که هم می‌تواند جراحی کند و هم آلت قتل باشد.
