قبله، جهتی
است که کمترین مسیر بین ناظر و مسجدالحرام را روی سطح کروی زمین مشخص
می‌کند. در منطقه ایران، جهت قبله تقریباً در راستای جنوب غربی است و به
همین دلیل، معمولا زاویه بین راستای قبله را با جهت جنوب ذکر می‌کنند که
به آن، زاویه انحراف گفته می شود. به علت گستردگی کشورمان، این زاویه در
شهرهای مختلف، متفاوت است. کمترین آن در شمال غرب(حدود 15 درجه) و بیشترین
آن در جنوب شرق ایران (حدود 75 درجه) است.
می توان برای روزهای
مختلف سال، حساب کرد که خورشید در چه ساعتی دقیقا در جهت قبله قرار
می‌گیرد. این زمان را اصطلاحاً ساعت قبله می‌گویند. اما در روز از سال،
شرایط خاصی پیش می‌آید که تمام ناظران روی زمین می‌توانند در یک زمان خاص،
جهت قبله را تعیین کنند. در این دو روز خاص، خورشید بر مکه مکرمه عمود
می‌تابد و در لحظه اذان ظهر به افق مکه، دقیقا در بالای سر مسجدالحرام
دیده می‌شود. در این زمان، خورشید مانند سر پرچمی است که عمود بر زمین
خارج شده و اگر از هر جای زمین رو به خورشید بایستیم، عملا رو به قبله
ایستاده‌ایم. هرچند که با کمک یک شاخص، جهت قبله را می‌توان دقیق‌تر تعیین
کرد.
در روز جمعه
7 خرداد امسال ، ساعت 13 و 48 دقیقه به وقت تهران که لحظه اذان ظهر در مکه
مکرمه است، جهت خلاف سایة شاخص در هر مکان جهت قبله را نشان می‌دهد.
بنابراین در این زمان کافی است میله یا تکه‌چوبی را به صورت عمودی ثابت
نگه دارید و به جهت سایه آن توجه کنید، در این صورت جهت قبله، خلاف سایه
شاخص خواهد بود.
البته اگر به هر دلیلی نتوانستید این کار را در
تاریخ ذکر شده انجام دهید، نگران نباشید، چرا که یک یا دو روز اختلاف،
تاثیر چندانی نخواهد داشت. ضمن آن‌که خورشید دوباره در تاریخ 24 تیرماه بر
شهر مکه عمود می‌تابد و این فرصت دوباره مهیا می‌شود.
به نقل از:
* کارشناس ارشد مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و عضو انجمن علمی پژوهشی نجم شمال
