تبیان، دستیار زندگی

 بسم الله الرحمن الرحیم
«إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً».[1]
در این جا در دو موضوع بحث خواهمی كرد: 1. بایسته های تبلیغ؛ 2. تفسیر قطره‎ای و تفسیر مطابق نیاز روز.
بایسته‎های تبلیغ
یك روز به یكی از روستاهای نزدیك ملایر رفتم. دیدم حدود هجده جوان و هجده بزرگسال به مسجد آمده‎اند. به روحانی مسجد گفتم: «ناراحت نباش! اكنون مسجدی كه نصف جمعیت آن، جوان باشند، در تهران هم كم است. برای مثال، در یك ظرف كوچك، با یك دست می توان ماهی گرفت؛ ولی اگر درون یك سطل باشد، باید با دو دست آن را گرفت. در حوض، با دو دست هم نمی‎شود ماهیگیری كرد. هر چه ظرف بزرگ‎تر باشد، صید ماهی مشكل‎تر است.
بنابراین اگر در روستا، تبلیغ می‎كنید، ناراحت نباشید. هر چه ظرف كوچك‎تر باشد، جذب جوان‎هایش آسان‎تر است.

2. خدا بستر مناسبی برای ما ایجاد كرده است. خداوند، دستور داده است كه روزه بگیرید و نماز بخوانید. او فرموده است كه نماز را اول وقت، در مسجد بخوانید و به عالم اقتدا كنید. اكنون كه خدا زمینه‎سازی كرده است، اگر ما نتوانیم برای مردم، به خوبی برنامه‎ریزی كنیم، باید پس از نماز، ده مرتبه بگوییم: «باسمه تعالی، بی‎عُرضه‎ام، بی‎عُرضه‎ام، بی‎عُرضه‎ام!»
تمام رئیس جمهورهای كره‎ی زمین، نمی‎توانند یك گردهمایی مثل حج راه بیندازند. یك آیه داریم كه می‎فرماید: «وَ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً».[2]
1400 سال است كه این اجتماع وجود دارد، خداوند این امور را واجب كرده است و باید از این شرایط، استفاده كنیم. در غیر این صورت، در «یوم الحسرة»، حسرت خواهیم خورد.

3. هر كدام از برادران عزیز كه در مكانی نماز می‎خوانید، به مدرسه‎ی نزدیك خود بروید و در آنجا نیز نماز جماعت برقرار كنید. این گونه نباشد كه برای پنجاه نفر بزرگسال نماز بخوانید، ولی دویست نفر جوان ـ در مدرسه ـ امام جماعت نداشته باشند.

4. مطلب دیگر اینكه، باید در ماه رمضان، در برنامه‎ها، دگرگونی‌هایی صورت بگیرد. بنده، به مسئول محترم آموزش و پرورش نكاتی را عرض كردم و ایشان بخشنامه كرد. یكی اینكه دانش‎آموزان در ماه رمضان ورزش نكنند؛ زیرا پس از دویدن تشنه می‎شوند و آب می‎خورند یا ضعف می‎كنند و توان روزه گرفتن را نخواهند داشت. بهتر است به جای ورزش، نقاشی و طراحی كنند.

5. با نسل جوان مأنوس باشیم. در گردهمایی ائمه‌ی جمعه عرض كردم كه در روزهای هفته به مدارس، خوابگاه‎های دانشجویان و... بروید. و با نسل جوان، مأنوس شوید. لازم نیست سخن‎رانی انجام گیرد؛ بلكه اقامه‌ی نماز و بعد از آن حدیثی یك یا دو دقیقه‎ای كافی است.

6. دیگر اینكه تملق‎گو و توجیه كننده‎ی دولت نباشید. كارهای مثبت دولت را بگویید. وكارهای انجام نشده را درخواست نمایید؛ البته «نان بعضی در این است» كه از دولت انتقاد كنند. امیر مؤمنان می‎فرماید: «اَلثَّناءُ بِأَكْثَر مِنَ الاستحقاقِ مَلَق».[3] تعریف بیش از اندازه، تملق است. روزی آقای دكتر احمدی نژاد را ملاقات كردم و گفتم: «شما كه شهردار بودید، چهار میلیارد تومان شما و چهار میلیارد تومان هم وزیر داد. گفتید: «در تهرانی كه من شهردارش هستم، نباید مدرسه‎ای نمازخانه نداشته باشد». اكنون چهل هزار مدرسه داریم كه نمازخانه ندارند. از او خواستیم كه هر سال، برای ده هزار مدرسه، نمازخانه بسازد. رئیس جمهور هم، قول مساعد داده‎اند. ان شاءالله كه بتوانند به آن عمل كنند.
روز پایانی هیأت دولت، به آنجا رفتم و گفتم: «ما خواستیم كه روز قیامت، شرمنده پیغمبر نباشیم. پس از انقلاب، گفتیم كه خدایا، ما را شرمنده‌ی شهیدان نكن. اكنون دیگر باید دعا كنیم كه خدایا، ما را شرمنده‌ی شاه عباس نكن. اگر شاه عباس از قبر برخیزد؛ می گوید كه من، شاه طاغوتی، چهارصد سال پیش از شما برای مستحب (زیارت كربلا) كاروانسرا ساختم؛ ولی شما برای واجبات نسل خودتان، هنوز نمازخانه نساخته‎اید. آیا پاسخی در برابر خدا داریم؟

7-مطلب دیگر این‎كه مثل مردم زندگی كنیم. روزی امام صادق(ع) پرسید: «وضع مردم چگونه است؟» گفتند:‌«خوب نیست». فرمود: «دیگر گندم نخوریم. نان جو و گندم با هم بخوریم». زندگی خود را، با مردم هم سطح كنیم. این كار نفاق نیست. برای مثال، حدیث داریم، در تشییع جنازه كه مردم گریه می‎كنند، نخندید. باید منش ها و روش ها را مراعات كنید .

8. مسئله‌ی دیگر، رعایت اسلام است. اكنون نمی‎دانم، دینمان چیست؟ نه شرقی هستیم، نه غربی هستیم و نه صددرصد اسلامی. امام (ره) در سال‌های پایان عمرش، مرتب درباره‎ی اسلام ناب سفارش می‌فرمود. نمی‎دانستم ناب چیست؟ اكنون، اندك اندك می‎فهمم كه ناب یعنی چه؟ بسیاری از مسائل را با اسلام درآمیخته‎ایم.
برای مثال، آیا سحرخوانی اسلامی است؟ پیش از اذان صبح، هیچ كس حق ندارد با قرآن و مناجات، مردم را از خواب بیدار كند. خواه، حرم امام رضا(ع) باشد یا حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) یا ... . باید مواظب این گونه امور باشیم. بلندگوی مسجد نباید مزاحم مردم بشود. این كارها مردم‎آزاری است و دلایل حرمت «ایذاء عام»، شامل این امور هم می‎شود. یا مثلاً لباس سیاه مكروه است؛ ولی خادمان حرم امام رضا(ع) پالتوی سیاه می‎پوشند. به چه دلیل؟! نمی‎دانیم ریشه‎ی آن از كجاست؟ یا حتی یك متر از بعضی كاشی‎كاری‎ها را، هیچ جِنّی نمی‎تواند بخواند. می‎گویند: «احیای خطّ میخی است». اینجا مدرسه‎ی فیضیه است. احیای خط میخی و كوفی واجب است یا مستحب؟ خواهش می‎كنم دین‎ خود را از قرآن و اهل بیت(ع) بگیرید. به اسم میراث فرهنگی، رسم‌های قدیمی، سنت‎ها و... از دین فاصله نگیرید.
گاهی كمی هشدار بدهیم؛ ولی اگر سبب فتنه می‎شود، چیزی نگوییم؛ البته شخصیت و جایگاه افراد هم متفاوت است. اگر مرجع پیرمردی به دختری بگوید: «عزیز من، گوش بده». چون پیرمرد است، مانعی ندارد و حتی شاید آن دختر، افتخار كند كه مرجع تقلید به من چنین گفت؛ ولی اگر یك جوان این را بگوید؛ جنجال برپا می‎شود. بنابراین: «رَحِمَ اللهُ مَن عَرَفَ قَدرَهُ». ممكن است چیزی را امام جمعه‎ی تهران بتواند بگوید؛ ولی امام جمعه‎ی شهر دیگر، نتواند بگوید.

9. مسئله‎ی دیگر اینكه به عاطفه‎ی مردم توجه كنید. لازم نیست سخنرانی شما، پر از مطلب باشد. اگر یك كیلو عاطفه با یك سیر مطلب علمی، مخلوط شود، مردم عاشق اسلام می‎شوند؛ ولی اگر دو كیلو مطلب داشته باشید و عاطفه نداشته باشید، هیچ فایده‎ای ندارد. برایتان قرآن بخوانم چون می‎خواهم معلم قرآن باشم:
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، أَ لَمْ یَجِدْكَ یَتِیماً فَآوى» .[4] نخست، مسئله‌ی یتیم را می‎گوید كه محبت می‎خواهد؛ سپس مسئله‌ی فرهنگی را مطرح می كند: «وَ وَجَدَكَ ضَالاًّ فَهَدى»؛[5] «متحیر بودی هدایتت كردیم». سپس مسئله‌ی اقتصادی را بیان می‎كند: «وَ وَجَدَكَ عائِلاً فَأَغْنى»[6] و پس از آن مسئله‌ی سیاسی: «أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ».[7]
پس به مسائل عاطفی، ‌عنایت داشته باشید. اگر از دفتر نهاد رهبری در دانشگاه، فقط یك زنگ، به شاگرد اول بزنند و بگویند: «شنیده‎ایم كه شما شاگرد اول شده‎اید. می‎خواستیم ما هم از شما تشكر كنیم». همین كافی است.
باید به امور عاطفی توجه كرد. روایت شده است كه حضرت رسول (ص) فرمود: «هر كس كه همسرش، كودكی به دنیا آورد یا هر گاه شخصی از دنیا رفت، به من خبر بدهید»؛ زیرا پیامبر باید آخرین آمارها را داشته باشد. یك روز حضرت، به مسجد آمد و فرمود: «فلان پیرزن كجاست؟ او را نمی‎بینم». گفتند: «از دنیا رفت». فرمود: «مگر نگفتم، هر كه از دنیا رفت، به من خبر بدهید؟» گفتند: «پیرزن فقیری بود كه گاهی مسجد را جارو می‎كرد». فرمود: «من گفتم كه هر كس از دنیا رفت، به من خبر بدهید». پیامبر(ص) و مردم سر مزار پیرزن رفتند و برای او دعا كردند. آن وقت نسل این پیرزن چه می‎شود؟ در حدیثی دیدم، كسانی كه با عاطفه و اخلاق مسلمان شدند آمارشان بیش از كسانی است كه با استدلال مسلمان شدند.

10. با حلال مخالفت نكنیم و مردم را در آن آزاد بگذاریم. چرا در مدرسه‌ی دخترانه، باید خانم‌ها لباس مشكی، سرمه‎ای یا قهوه‎ای بپوشند؟ آری، در خیابان لباس تار بپوشند كه جاذبه نداشته باشند. وقتی در مدرسه‎ای پسر نیست؛ چرا روسری داشته باشند؟ چرا نخندند؟ چرا توپ بازی نكنند؟
مسئول حوزه‎ی علمیه‎ی یكی از شهرها می‎گفت: «ما به طلبه‎های جوان می‎گوییم والیبال بازی كنند؛ ولی روحانیان پیرمرد می‎گویند كه چرا در مدرسه‌ی علمیه بازی می‎كنند؟». مگر نمی‎دانند كه كمر پیغمبر میدان ورزش بود. وقتی پیامبر به چرا سجده رفت كودكی روی كمرشان بازی می‎كرد، حضرت دید كمرش سنگین شده است، سجده را طولانی كرد. پس از نماز، مردم پرسیدند: «یا رسول الله، سجده را طولانی كردی؟» فرمود كه كمرم، میدان ورزش بود. می‎خواستم بازی این كودك، به هم نخورد. وقتی دین ما این است؛ چرا ما با امور حلال مخالفت كنیم؟
یكی از وعاظ می‎گفت: «شخصی، هنگام سخنرانی بنده، برخاست كه برود».

گفتم: «بنشین». دیدم گوش نمی‎دهد. گفتم: «با شما بودم، بنشین». برگشت و گفت: «آقا ادرار دارم. بخوان تا من بیایم». ادرار یك چیز طبیعی است، و باید تخلیه شود. یا می‎گوییم: «خانم بچه را ساكت كن». وقتی كودك جیغ می‎زند، مادرش چه كند؟ به هر حال، باید مردم را در اموری كه حلال است، آزاد گذاشت.
مقام معظم رهبری می‌فرمود: «آمدم مسجد نماز بخوانم. جوانی با لباس رنگارنگ در صف اول نشست». پیرمردی گفت: «خجالت نمی‎كشی؟ با این زُلف‎ها و لباست، در صف اول ایستاده‎ای؟» او هم خجالت كشید و عقب رفت. گفتم: «به چه دلیل او را بلند كردی؟» نباید به چیزهایی كه حرام نیست، حساسیت بیهوده نشان دهیم.

[1] . احزاب: 56.
[2] . آل عمران: 97.
[3] . نهج البلاغه، حكمت 347.
[4] . ضحی: 6.
[5] . همان، 7.
[6] . همان، 8.
[7] . شرح: 1.