تبیان، دستیار زندگی

شهرستان خرمشهر یکی از شهرستانهای استان خوزستان در جنوب غربی ایران است. این شهرستان با شهرستانهای آبادان، شادگان و اهواز هم مرز است. مرکز این شهرستان، شهر خرمشهر است. این شهرستان از غرب با کشور عراق هم مرز است. جنوب این استان را خلیج فارس در بر می گیرد.

این یك تعریف كلاسیك و بین المللی از یك شهرستان است ، تعریفی كه بدون در نظر گرفتن نام شهر یا منطقه ای برای تمام بخشهای این كره خاكی قابل ارائه می باشد. فلان شهرستان در فلان استان قرار دارد از غرب به جایی و از شرق به جای دیگری متصل است و از جنوب به فلان منطقه راه پیدا می كند. ولی در این نوشته صحبت از هر جایی نیست ، صحبت از خرمشهر است شهری ایستاده همچو نخل با مردمی پایدار و مقاوم ، شهری به وسعت تاریخ .

 

 

 

 

تاریخ خرمشهر

در دوران رونق تمدن بین النهرین، تمدن باستانی ایلام به مركزیت انشان در نزدیكی خرمشهر كنونی در عرضه تاریخ این منطقه قد راست می كند.كه نمونه هایی از تمدن آن دوره در زیگورات چغازنبیل قابل مشاهده است.

درست در محلی كه دو رود بزرگ كارون و اروند رود به هم می پیوندند (حوالی خرمشهر كنونی) شهر كهنی وجود داشته كه تا قرن چهارم هم آثارش باقی بوده است ، نام این شهر را بیان نقل كرده اند كه ممكن است واژه بیان معرب پیان باشد كه در زبان خوزى قدیم (زبان باستانى خوزستان)، به معناى مردان بوده است. تاریخ نگاران اعتقاد دارند كه خرمشهر بازمانده شهر بیان است .

بعد ها ساكنان این خطه، خرمشهر را به پیشرفت و شكوفایى رساندند و این ده كوچك كه در اواخر سلطنت آغا محمدخان یا ابتدای حكومت محمدشاه بنا شده بود به عنوان رقیبی سرسخت برای بندر پر رونق بصره تبدیل كردند. ناگفته پیداست در آن دوران مناطق پر رونقی مانند خرمشهر مكان مناسبی برای استعمارگران و غارتگران بیگانه مانند انگلیسیها ، عثمانیها بوده و به همین علت تاكنون چندین بار به اشغال قوای خارجی درآمده است كه می توان به عنوان نمونه به امپراتوری عثمانی در سال 1883 میلادی ، انگلیسیها در سال 1857 میلادی و متجاوزین بعث عراقی در سال 1359 شمسی اشاره كرد.

از دیگر عوامل و دلایل اهمیت این شهر باستانی می توان به كشف نفت در قرن نوزده در مجاورت خرمشهر و آبادان كه بعدها باعث ایجاد پالایشگاه مدرنی در آن شد اشاره كرد. بر اساس قرارداد ننگین 1907 روسها به شمال ایران و انگلیسی ها به جنوب ایران مسلط شدند كه مردم دلیر و مقاوم خرمشهر به مبارزه علیه استعمار پرداختند تا این بندر نفتی پر رونق را حفظ كنند. در زمان صدارت اعظمی امیركبیر وقتی كه اختلافات مرزی بین ایران و دولت عثمانی در مورد مالكیت بر خرمشهر و آبادان تشدید شد قدرتهای برتر آن دوره مانند انگلیس و روسیه در اقدامی هماهنگ در جهت تضعیف و حتی جدا كردن قسمتی از خاك ایران برآمدند ، كاری كه در هرات نیز انجام داده بودند، كه با درایت امیر كبیر و حمایت و پشتیبانی مردم این منطقه پرچم ایران بر پایگاه نظامی خرمشهر به اهتزاز در می آید به اهتزاز درآمدن پرچم ایران بر فراز این شهر باشكوه و خرم واقعیتی تاریخی است كه بعدها نیز به دست دلاورمردان و جوانان غیور این مرز و بوم تكرار شد.

انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی مردم ایران ، استعمارگران و قدرتهای برتر جهان كه با تمام وجود از به روی كار آمدن قدرتی مردمی در منطقه فوق حساس خاورمیانه كه از دیر باز، هم به لحاظ ارتباطاتی و مواصلاتی و هم به جهت ژئوپلیتیكی و هم از سویی بخاطر نفت این طلای سیاه دارای اهمیت خاصی بوده احساس خطر می كردند ضمن تحریك همسایگان ایران، حمله وسیعی به این كشور توسط عامل و وابسته خویش در منطقه یعنی عراق و حكومت بعث آن كشور را تدارك دیدند. از ویژگیهای این حمله جهانی علیه انقلاب تازه تاسیس اسلامی ایران این است كه برای اولین بار در تاریخ دو قدرت شرق و غرب آن زمان یعنی آمریكا و روسیه به كمك انگلیس، فرانسه، آلمان و دیگر كشورهای اروپایی با حمایت و استفاده از پایگاه های كشورهای كوچك و بزرگ عربی منطقه با هم متحد می شوند و طرح فتح سه روزه تهران را برنامه ریزی می نمایند.

تحمیل نبرد

برای كشوری كه تازه از دوران پر تلاطم انقلاب و تاسیس حكومت فارغ شده و در حال ایجاد و راه اندازی واحدهای از كار افتاده و ویران دوران طاغوتی است هیچ چیزی بدتر و غافلگیرانه تر از یك جنگ و نبرد خارجی نیست. جنگی تحمیلی و نابرابر از سوی تمام قدرتهای جهانی كه سازمان ملل و شورای امنیت آن را در قبضه خویش دارند.

صدام با پاره كردن قرارداد الجزایر كه در سال 1975 میلادی بین دولتین ایران و عراق به امضا رسیده بود و از جمله معاهدات مرزی بین المللی است كه بر اساس حقوق بین الملل و كنوانسیون وین مصوب 1965 لایتغیر بوده است، در 31 شهریور سال 1359 دستور حمله به ایران را صادر كرد.

با حمله عراق به ایران ، نظام جمهوری اسلامی دچار غافلگیری شد پایه های نهادهای انقلابی به طور كامل شكل نگرفته بود ، عناصر نفوذی كه هنوز امید به بازگشت رژیم طاغوتی داشتند در گوشه و كنار كشور پراكنده بودند، ارتش نیازمند پاكسازی بود ، اوضاع اقتصادی به جهت قطع روابط كشورها در نابسامانی كامل به سر می برد، زیرساختهای كشور نیازمند بهسازی بود و ... اما در این میان مردمی نیز بودند كه انقلاب را از آن خود می دانستند دلاور مردان و شیرزنانی كه با تمام وجودشان مقابل هجوم نیروهای تا بن دندان مسلح عراقی ایستادند و مانع پیشروی بیشتر آنان گشتند. نیروهای مردمی و ایستادگی آنان نكته ای بود كه تئوریسین های جنگی عراق به آن توجه نكرده بودند.

بعد از حمله های پر قدرت و پراكنده رژیم بعث عراق ، اینك سال دوم جنگ است ، ارتش ایران به دست نیروهای انقلابی اداره می شود ، سپاه پاسداران تشكیل شده است و نیروهای بسیج مردمی هم وارد عرصه نبرد كلاسیك شده اند و اینك زمان ضربه زدن است چیزی كه مردم ایران دو سال به دنبال آن بوده اند و برای شنیدن یك پیروزی بزرگ لحظه شماری می كنند و از دیگر سو سران انقلابی نظام هم برای عرض اندام در عرصه های بین المللی و بالا رفتن قدرت چانه زنی بر سر میز مذاكرات به آن نیاز دارند. بدین صورت حمله به نیروهای عراقی و متجاوزین به خرمشهر به منظور آزادسازی این شهر استراتژیك كه هماره مورد توجه رسانه های منطقه ای و بین المللی بود و صدام بارها به اشغال آن افتخار كرده بود مشتركاً توسط ارتش و سپاه طرح ریزی می شود.

عملیات بیت المقدس

‹‹ در مورد عملیات اخیر گفتنی زیاد است؛ لیكن در یك تحلیل فشرده باید گفت كه از لحظه سقوط رژیم طاغوت تا به امروز به تعبیر تمام خبرگزاریهای عمده، سابقه نداشت كه چنین ضربه سیاسی مهلكی به منافع آمریكا وارد شود فتح خرمشهر باعث شد توازن نظامی ای كه آمریكا در منطقه برقرار كرده بود، به شدت به ضرر غرب برهم بخورد وزیر امور خارجه آمریكا (الكساندر هیگ) رسماً در شورای امور خاورمیانه وزارت خارجه شان می گوید: «پیروزیهای اخیر ایران در جنگ با عراق برای آمریكا نگران كننده است و منافع غرب خصوصاً آمریكا را در منطقه به خطر انداخته است ››مطالب فوق را حاج احمد متوسلیان، سردار به یادگار مانده و محفوظ دفاع مقدس در تاریخ 7/3/1361 درست چهار روز بعد از فتح خرمشهر و بازگرداندن آن به دامان وطن پس از 575 روز اشغال در جلسه رده های مختلف فرماندهی تیپ ۲۷ محمدرسول الله(ص)، در قرارگاه تاكتیكی تیپ ۲۷ «دارخوین» بیان نموده است. برای پی بردن به گوشه ای از ماوقع این عملیات و چگونگی آغاز آن به شرح آن به نقل از کارنامه توصیفی عملیات ها می پردازیم: ‹‹ بعد از پایان عملیات فتح المبین، کار آماده ‌سازی نیروها برای عملیاتی دیگر با قدرت و سرعت خارق ‌العاده‌ای انجام ‌گرفت و لشکرهای سپاه و ارتش به مناطق عملیات اعزام ‌شدند. هوانیروز و نیروی هوایی نیز آماده ‌شدند تا عملیات را با تعداد پروازهای بیشتر حمایت کنند.

با اعزام های گسترده، مناطق عملیاتی مملو از نیرو ‌شد و دست فرماندهان اسلام برای انجام بزرگترین عملیات درون مرزی باز گردید. قرارگاههای قدس، فتح و نصر تحت رهبری قرارگاه عملیاتی مشترک سپاه و ارتش ( قرارگاه کربلا ) در مکانهای موردنظر متمرکز ‌شدند و آخرین راهها و چگونگی تهاجم مورد بررسی قرار ‌گرفت. چند نقطه از رود کارون برای نصب پل در نظر گرفته ‌شد و پس از مشورتهای فراوان، سرانجام عملیات به صورت گسترده غیر کلاسیک پیش بینی شده و ابتکارات و تجارب و خلاقیتهای رزمندگان اسلام نقش واقعی خود را در این عملیات باز یافت. خطوط جنگی ایران زیباترین اوقات خود را می‌گذراند. در شبهای فراموش نشدنی منطقه، آوای مناجات و دعاهای توسل و کمیل زاهدان شب از هر طرف به گوش می‌رسید و رزمندگان اسلام بی‌صبرانه منتظر شنیدن رمز عملیات بودند. در ساعت 30 دقیقه بامداد 10/2/61 رمز عملیات با نام مبارک "یا علی‌ بن ‌ابیطالب (ع)" توسط محسن رضایی، فرمانده کل سپاه پاسداران و سرتیپ صیاد شیرازی، فرماندهء نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از قرارگاه کربلا به نیروهای تحت امر صادر ‌شد. بدین ترتیب عملیات بیت المقدسدر منطقه عملیاتی جنوب و غرب کارون، جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر، با هدف آزادسازی خرمشهر، هویزه، جفیر، ایستگاه حسینیه، جاده اهواز - خرمشهر و در نهایت انهدام و اخراج دشمن از خاک ایران اسلامی و رسیدن به مرزهای بین‌المللی آغاز ‌شد.››

اهداف و نتایج عملیات

از جمله اهدافی كه برای این عملیات در نظر گرفته شده بود می توان به انهدام نیروهای عراقی حداقل بیش از دو لشكر ، باز پس گیری حدود 6000 كیلومتر مربع از خاك ایران كه شامل شهرهای خرمشهر ، هویزه و پادگان حمید نیز می شد، خارج كردن شهرهای اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از زیر آتش توپخانه عراق ، عقب راندن نیروهای متجاوز عراقی تا مرزهای بین المللی و تامین مرز بین المللی حد فاصل پاسگاه طلائیه تا شلمچه و آزادسازی جاده اهواز – خرمشهر و همچنین خارج كردن جاده اهواز – آبادان از زیر آتش توپخانه عراق اشاره كرد.

این عملیات كه با قرائت رمزبسم الله الرحمنالرحیم. بسم الله القاسم الجبارین، یا علی ابن ابی طالب (ع) از سوی فرماندهی مشترك عملیات در حضورشهید آیتالله صدوقی وآیتالله مشکینی ، از ساعت 30 دقیقه بامداد 10 اردیبهشت ماه سال 1361 آغاز شد قرار بود طی 4 مرحله و ظرف 25 روز به اهداف فوق دست یابد.

و اما از نتایج به دست آمده در این عملیات غرور آفرین می توان به موارد زیر اشاره كرد:

مناطق وتأسیسات آزاد شده :

· آزادی شهر بندری خرمشهر وشهر هویزه وپادگان حمید

· جاده مهم وتدارکاتی اهواز _ خرمشهر _ کرخه نور

· جاده سوسنگرد _ هویزه

· خارج شدن بخش وسیعی از جنوب میهن اسلامی از زیر آتش دشمن

· تصرف وتأمین 8 پاسگاه مرزی

تجهیزات منهدم شده دشمن :

· 285 دستگاه تانک ونفربر

· دهها انبار مهمات

· 40 فروند هواپیما

· 2 فروند هلیکوپتر

· چندین دستگاه لودروماشین آلات مهندسی

· 500 دستگاه خودرو

· دهها قبضه توپ سبک وسنگین

· مقدار زیادی از انواع تیر بار وسلاحهای سبک سنگین

یگانهای منهدم شده دشمن :

· تیپ 12 زرهی و8 مکانیزه

· تیپ 606 پیاده

· تیپ 24 مکانیزه

· تیپ 417

· تیپ 426

· تیپ 51

· تیپ 34 زرهی

· تیپ 27 مکانیزه

· تیپهای 6و12 زرهی از لشکر 2

· تیپ 605 تیپهای 2و6 پیاده تیپ 90 پیاده

· تیپ 48 پیاده

· تیپ 10 زرهی

· تیپ 46 مکانیزه

· تیپ 37 زرهی از لشکر 12

· تیپهای 8و9و10 گارد مرزی

· تیپ 33 نیروی مخصوص

· تیپ 238 گارد مرزی

· تیپ 14 زرهی

· گردان تانک المنصور ویک گردان شناسایی

· تیپ 243 توپخانه ستاد کل ارتش عراق

تعداد کشته وزخمیهای دشمن : 16500 نفر

تعداد اسراء : 19000 نفر

غنائم :

· 105 دستگاه تانک و نفربر

· دهها انبار مهمات

· 95000 عدد انواع مین

· صدها دستگاه خودرو سبک و سنگین

· 30 دستگاه جیب حامل توپ 106 میلیمتری

· تعداد زیادی لودر و بولدوزر و ماشین آلات مهندسی

· 18 قبضه توپ 130 میلیمتری

· هزاران قبضه سلاح انفرادی

از نكات دیگری كه این عملیات و بخصوص شهر خرمشهر را از دیگر موارد و شهرها جدا و متمایز می سازد تبلیغات وسیع سران بعث در مورد این شهر است بگونه ای كه در تمام مدت 575 روز اشغال خرمشهر توسط ارتش عراق گروه هایی از خبرنگاران رسانه های خبری بین المللی در آن منطقه حاضر بوده و به پوشش خبری به نفع میزبانان خود می پرداختند. در این میان كار به جایی رسید كه این رسانه ها حمله به منظور بازپس گیری خرمشهر توسط ایرانیان را امری غیرممكن می دانستند، رادیو دولتی انگلستان در شامگاه نهم اردیبهشت ۱۳۶۱ اعلام می كند: «چنانچه ایرانیان در صدد بازپس گرفتن خرمشهر برآیند، سخت ترین «گردو» را برای شكستن برگزیده اند» اما وقایع به گونه ای به پیش می رود كه خبرگزاری آمریكایی «یونایتدپرس» در روز سوم خرداد 1361، در گزارش ارسالی خود، سربازان عراقی را در حال فرار توصیف كرد و نوشت: «... سربازان در حال فرار عراق، سرگرم گریختن از خرمشهر و مناطق اشغالی هستند.»

با اینحال همانطور كه دكتر علی اكبر ولایتی در كتاب خویش به نام تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران آورده است: «عراق به صراحت شكست خود را اعتراف نكرد و حتی مدعی بود كه گوشمالی لازم را به انقلاب اسلامی ایران داده است و درنتیجه، چون ضرورتی احساس نمی كرد كه نیروهایش بیشتر در خرمشهر بمانند، آنها را با درگیری به عقب كشیده است.»

اما با اینحال صدام به خاطر شكست در جبهه محمره! جمع كثیری از زبده ترین فرماندهان خود، از جمله سرلشگر صلاحی قاضی ـ فرمانده سپاه سوم ارتش عراق ، سرتیپ ستاد جواد اسعد شینته، فرمانده سابق لشگر سوم زرهی، سرهنگ دوم ستاد محسن عبدالله، فرمانده تیپ ۱۲ زرهی ابن ولید، سرهنگ ستاد «شاكر العماری»، فرمانده تیپ ،۱۰۴ سرتیپ «عطاءالله نوری الدنیمی» معاون سپاه سوم، سرهنگ «احمد زیدان»، فرمانده عملیات خرمشهر را تیرباران كرد. و رادیو دولتی صدای آمریكا پس از پنج شبانه روز سكوت و امتناع از انعكاس خبر فتح خرمشهر توسط نیروهای ایرانی، سرانجام در «گزارش ویژه» 8/3/1361 خود می گوید:«به رغم مشكلات تداركاتی، نا آرامی های ناشی از انقلاب و كاهش تدریجی قدرت عملیات نیروی هوایی ایران، ماشین نظامی ایران به گونه ای اعجاب آور عمل كرد.»

از دیگر دست آوردهای عملیات بیت المقدس می توان به آزاد سازی 5038 كیلومتر مربع از اراضی اشغال شده از جمله شهرهای خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز – خرمشهر اشاره كردعلاوه بر آن، شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانهدشمن خارج گردیدند. هم چنین ۱۸۰ کیلومتر از خط مرزی تامین شد، با فتح خرمشهر،برتری نظامی ایران بر عراق مورد تایید کارشناسان و تحلیل گران نظامی قرارگرفت همچنین این فتح موجب انفعال ارتش عراق شد؛ به گونه‌ای که نظامیان عراقی تامدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خارج شوند این عملیات باعث شد تا کشورهایعرب منطقه به تقویت مالی و نظامی عراق مبادرت ورزند كار نامه مخدوشی از خود در پیشگاه ملت عظیم ایران ارائه دهند.

پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات بیت المقدس ، فتح خرمشهر و انتشار این خبر به سراسر مملكت موجی از شادی و شعف در جای جای ایران اسلامی ایجاد كرد ، مردم از پیر و جوان ، خرد و كلان ، زن و مرد به خیابانها ریختند و به شادی و پایكوبی پرداختند و اینچنین شد كه پیام دلنشین پیر جماران نیز به گوش می رسید كه ‹‹ فتح خرمشهر فتح خاك نیست فتح ارزشهای اسلامی است›› اینك در سالگرد آن حماسه عظیم ضمن بزرگداشت سوم خرداد به عنوان روز مقاومت، ایثار و پیروزی جا دارد به مرور پیام تاریخی حضرت امام خمینی (ره) به مناسبت فتح خرمشهر پرداخته شود.

خــــــرمـــــــشـــــــــــــهر را خــــــــــــــــــــــــــدا آزاد کـــــــــــــــــــــرد

این جانب با یقین به آن که "ماالنصر الا من عندالله" از فرزندان اسلام و قوای سلحشور مسلح، که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیة الله العظم – ارواحنا لمقدمه فدا- را از چنگ گرگان آدم خوار که آلت هایی در دست ابرقدرتان خصوصا آمریکای جهان خوارند، بیرون آورد و ندای الله اکبر را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم پر افتخار لااله الا الله را بر فراز آن شهر خرم – که با دست پلید خیانت کاران قرن به خون کشیده شده و خونین شهر نام گرفت- (بیفراشت) تشکر میکنم. و آنان فوق تشکر امثال من هستند. آنان به یقین مورد تقدیر ناجی بشریت و بر پا کننده عدل الهی در سراسر گیتی – روحی لتراب مقدمه الفدا- می باشند. آنان به آرم "مارمیت اذ رمیت ولکن الله رمی" مفتخرند.

مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نورچشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهی و ضایعات کم و غنایم بی پایان و هزاران اسیر گم راه و مقتولین و آسیب دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتی، این ابرجنایت کار دهر، به تباهی کشیده شده اند، سرافرازانه برای اسلام و میهن عزیز افتخار ابدی به هدیه آوردید. و مبارک باد بر فرماندهان قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانی هستند که ستاره ی درخشنده ی پیروزی های آنان بر تارک تاریخ تا نفخ صور نورافشانی خواهد کرد. و مبارک باد بر ملت عظیم الشان ایران این چنین فرزندان سلحشور و جان برکفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند. و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانی که در دو جبهه ی جنگ با دشمن باطنی و دشمن ظاهری پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و برای اسلام سرافرازی آفریدند...

روح الله الموسوی الخمینی